Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học Chủ đề “Kí hiện đại Việt Nam” trong chương trình Ngữ văn 12 theo định hướng phát triển năng lực học sinh

 
Ít cửa hơn, bên phải, bên trái đều là 
luồng chết, luồng sống nằm ở giữa 
bọn đá hậu vệ của con thác 
Nhóm 5- 6 
Bước 2: giao nhiệm vụ cho 2 nhóm tìm hiểu cùng 1 vấn đề. Cụ thể như sau: 
+ Nhóm 1-2: Ông lái đò đã làm gì để vượt qua trùng vi thạch trận thứ 1 của con 
sông Đà? Trong trận chiến, ông lái đò giống đối tượng nào trong chiến trận? 
+ Nhóm 3-4: : Ông lái đò đã làm gì để vượt qua trùng vi thạch trận thứ 2 của con 
sông Đà? Trong trận chiến, ông lái đò được miêu tả giống ai? 
+ Nhóm 5-6: : Ông lái đò đã làm gì để vượt qua trùng vi thạch trận thứ 3 của 
sông Đà? Hãy nêu cảm nhận về ông đò khi ông vượt qua trùng vi này? 
Bước 3: Các nhóm lần lượt thảo luận để hoàn thiện bài tập. 
Bước 4: Các nhóm có cùng nội dung thảo luận trao đổi cho nhau và bổ sung. 
10 
Bước 5: Học sinh cử đại diện treo sản phẩm trên bảng dựa trên khung mà giáo 
viên chuẩn bị sẵn và thuyết trình nhanh. 
Bước 6: Học sinh các nhóm khác nêu ý kiến phản biện, bổ sung. 
Sau khi học sinh trình bày, giáo viên nhận xét, định hướng nội dung. 
(Hình ảnh phương pháp làm việc nhóm hoàn thành mảnh ghép tri thức và kĩ thuật trình bày 1 phút) 
Sau khi học sinh trình bày nội dung thảo luận nhóm, các thành viên nhóm khác 
có ý kiến bổ sung hoặc phản biện, giáo viên nhận xét và định hướng nội dung bài học 
theo sơ đồ tư duy mà giáo viên chuẩn bị sẵn những ý trọng tâm. 
 (Hình ảnh tiết dạy tại lớp, với kĩ thuật sử dụng sơ đồ tư duy để hệ thống kiến thức) 
Ví dụ cho hoạt động nhóm theo hình thức cặp đôi trong phần tìm hiểu bài Ai đã 
đặt tên cho dòng sông?của Hoàng Phủ Ngọc Tường. 
Bước 1: GV nêu vấn đề: Lối hành văn mê đắm, tài hoa của thể hiện trước tiên ở 
cách sử dụng ngôn từ, câu văn. Hãy chọn một vài từ ngữ, câu văn để chứng minh. 
Bước 2: HS thảo luận theo cặp đôi chứng minh vấn đề. 
Bước 3: Một HS đại diện nhóm lên trước lớp trình bày. 
Bước 4: Các HS khác lắng nghe, đặt câu hỏi hoặc bổ sung, phản biện. 
Bước 5: GV nhận xét và định hướng nội dung; cho điểm khích lệ đối với nhóm 
trình bày và những HS có ý kiến phản biện, bổ sung hay. 
11 
d. Phương pháp đóng vai 
Đóng vai là phương pháp tổ chức cho HS thực hành một vấn đề trong tình huống 
giả định. GV có thể cung cấp tư liệu để HS xây dựng kịch bản và diễn trên bục giảng 
(sân khấu). Trọng tâm của phương pháp này là thảo luận sau phần diễn của HS. 
Phương pháp này được sử dụng trong phần hướng dẫn HS tìm hiểu kiến thức về thể 
loại, đặc trưng, các tiểu loại của kí, sự giống và khác nhau giữa tuỳ bút và bút kí. 
Trong bài học, tôi sử dụng phương pháp đóng vai trong hoạt động tổng kết nội 
dung và nghệ thuật của tác phẩm, tìm hiểu khái quát về thể loại kí sau khi hướng dẫn 
HS đọc hiểu hai tác phẩm trong chủ đề. Yêu cầu của phương pháp này, GV phải cung 
cấp tài liệu học tập về thể kí; chuyển giao nhiệm vụ cho HS viết kịch bản và diễn. Sau 
khi HS trả lời những ý kiến, GV phải đưa ra nhận xét, cho điểm và định hướng lại nội 
dung cần thiết. 
(Hình ảnh minh hoạ trong giờ học tại lớp - phần tìm hiểu thể loại kí) 
Kịch bản của lớp về chủ đề “thể Kí Việt Nam hiện đại: 
MC: Chào các bạn! 
 Hôm nay chúng ta sẽ đến với câu lạc bộ văn học- hội những người yêu thơ văn. 
Chủ đề hôm nay của chúng ta sẽ là “Tác phẩm kí trong lòng bạn đọc”. Nhân vật 
khách mời hôm nay là nhà văn Nguyễn Tuân, người có sở trường về thể loại bút kí và 
tuỳ bút với những tác phẩm như “Sông Đà”, “Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi”.... 
Nguyễn Tuân: (Xuất hiện) - chào khán giả 
PV: Xin hỏi, nhà văn có rất nhiều tác phẩm kí như Tuỳ bút sông Đà, Hà Nội ta đánh 
Mĩ giỏi Tác phẩm nào cũng được đánh giá cao. Nhà văn có thể cho độc giả biết một 
số kinh nghiệm viết kí? 
Nguyễn Tuân: Muốn viết kí thì nhà văn phải đi nhiều, quan sát tường tận về đối 
tượng, và ghi chép tỉ mỉ những gì mà mình quan sát được. Kí có quyền dùng tất cả 
cách của truyện, kịch, thơ ca, và cả các cách thức của điện ảnh, sân khấu, hội hoạ. 
PV: Thưa nhà văn, kí có đặc điểm như thế nào? 
Nguyễn Tuân: Kí là một loại hình văn học trung gian, nằm giữa báo chí và văn học, 
gồm nhiều thể, chủ yếu là văn xuôi tự sự như hồi kí, bút kí, du kí, nhật kí, tuỳ bút” 
PV: Tác phẩm “Tuỳ bút sông Đà” thuộc tiểu loại gì của kí, và đặc trưng của nó? 
Nguyễn Tuân: Tuỳ bút, sự kết hợp độc đáo giữa bút kí và tuỳ bút, vừa chính xác về 
mặt tư liệu vừa phóng túng trong nghệ thuật tổ chức. 
PV: Tuỳ bút khác như thế nào so với bút kí 
12 
Nét nổi bật ở tuỳ bút là tính chủ quan, chất trữ tình rất đậm. Nhân vật chính là “cái tôi” 
của nhà văn. Qua ghi chép những con người và sự kiện cụ thể, có thực, nhà văn chú 
trọng bộc lộ cảm xúc, suy tư và nhận thức, đánh giá của mình về con người và cuộc 
sống hiện tại. Bút kí ghi lại những con người thực và sự việc mà nhà văn đã tìm hiểu 
nghiên cứu cùng với những cảm nghĩ của mình nhằm thể hiện một tư tưởng nào đó. 
PV: Cảm ơn nhà văn 
2.2.2.3. Hoạt động luyện tập và vận dụng 
Ở hai hoạt động này, HS phải vận dụng được kiến thức để giải quyết những 
nhiệm vụ cụ thể. Các bài tập trong phần thực hành theo trình tự: Đọc hiểu văn bản, 
Tiếng Việt và Làm văn. 
Với mục tiêu của hoạt động, trong Chủ đề văn bản Kí, tôi thấy cần kết hợp đọc 
hiểu văn bản đọc thêm, xác định nội dung của văn bản và đặc điểm của thể loại. GV có 
thể sử dụng phương pháp nêu vấn đề, làm việc nhóm và thuyết trình. Hình thức 
các nhóm làm việc ở nhà (đọc văn bản đọc thêm và xác định nội dung và nghệ thuật 
thể hiện hồi kí của Võ Nguyên Giáp, trình bày kết quả trên lớp. GV cho 2 nhóm lên 
báo cáo kết quả. Sau đó các HS còn lại tiến hành so sánh sự giống và khác nhau giữa 
hai bài báo cáo, GV định hướng nội dung và cho điểm phần trình bày của HS. 
Trong hoạt động này, tôi cũng tiến hành cho HS làm bài kiểm tra để đánh giá kết 
quả học tập thông qua hình thức trắc nghiệm với bài Người lái đò sông Đà và tự luận 
với Ai đã đặt tên cho dòng sông?. 
2.2.2.4. Hoạt động mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo 
Mục đích là giúp HS vận dụng kiến thức của Chủ đề vào cuộc sống. Đó là hoạt 
động tự học, phát huy khả năng sáng tạo. GV yêu cầu HS dựa vào những hiểu biết của 
bản thân để giải quyết một vấn đề trong cuộc sống thông qua bài học. Chẳng hạn: 
Bài tập 1: Theo em phải làm gì để giữ được vẻ đẹp, lợi ích mà các dòng sông 
mang lại cho con người. 
Ở bài tập này, GV sử dụng phương pháp nêu vấn đề. Cả lớp cùng tham gia phát 
biểu ý kiến cá nhân. 
Bài tập 2: Bến nước (lòng hồ Kẻ Gỗ, Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh, một khung cảnh đẹp, 
trữ tình, gắn với nghề làm cá và nghành thủy lợi của nhân dân địa phương, điều tiết 
lượng nước một vùng của tỉnh ), anh/ chị hãy tham quan và viết một bài bút kí về địa 
danh trên. 
Ở bài tập này, GV tổ chức cho HS hoạt động trãi nghiệm sáng tạo. Cần lên kế 
hoạch về thời gian, địa điểm và phương tiện tham quan địa danh của quê hương. GV 
cần tham gia vào hoạt động cùng với HS. Cho HS tự thành lập nhóm, cử nhóm trưởng, 
phân chia nhiệm vụ cụ thể. HS đi thực tế và báo cáo kết quả. GV chọn bài viết hay 
nhất cho HS trình bày và cho điểm khích lệ hoạt động của học sinh. 
2.3. Thiết kế giáo án dạy học theo chủ đề văn bản kí 
GIÁO ÁN THỰC NGHIỆM: CHỦ ĐỀ KÍ (5 tiết) 
BƯỚC 1: XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT TRONG BÀI HỌC 
13 
Kĩ năng đọc hiểu kí hiện đại Việt Nam. 
BƯỚC 2: NỘI DUNG CHỦ ĐỀ BÀI HỌC 
- Tìm hiểu các văn bản: Người lái đò Sông Đà (Nguyễn Tuân); Ai đã đặt tên cho 
dòng sông( Hoàng Phủ Ngọc Tường); Những ngày đầu của nước Việt Nam mới của 
Võ Nguyên Giáp). 
- Tìm hiểu đặc điểm của kí. 
- Tích hợp phân môn Tiếng Việt và Làm văn. 
BƯỚC 3: MỤC TIÊU BÀI HỌC 
a. Kiến thức 
- Những đặc sắc về nội dung, nghệ thuật của các tác phẩm kí hiện đại Việt Nam 
và sự đóng góp của thể loại kí từ sau Cách mạng tháng Tám 1945 đến hết thế kỉ XX. 
- Đặc trưng phản ánh hiện thực đời sống của thể loại kí: chân thực, đa dạng, 
phong phú. 
b. Kĩ năng 
- Đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại. 
- Kĩ năng tự nhận thức 
+ Qua bài Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân, giúp HS nhận thức về vẻ đẹp 
của người lao động trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước; thấy được tấm 
lòng nâng niu, trân trọng giá trị con người của tác giả, rút ra bài học cho bản thân về ý 
nghĩa công việc và giá trị con người. 
+ Với Ai đã đặt tên cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc Tường, HS nhận thức 
và trân trọng trước những giá trị văn hoá của dân tộc, rút ra bài học về sự gắn bó của 
mỗi cá nhân với quê hương, đấ nước. 
- Kĩ năng tư duy sáng tạo: phân tích, bình luận về cá tính độc đáo trong cách thể 
hiện hình tượng sông Đà, người lái đò sông Đà trong trang văn của Nguyễn Tuân và 
sự thể hiện vẻ đẹp dòng sông hương ở tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông 
- Kĩ năng hợp tác: HS biết bày tỏ ý kiến, tham gia xây dựng các hoạt động và 
nhiệm vụ được giao; nổ lực phát huy năng lực bản thân để hoàn thành tốt nhiệm vụ. 
c. Thái độ 
- Bồi dưỡng cho hoc sinh tình cảm yêu quê hương, đất nước. 
- Có thái độ trân trọng, ngưỡng mộ trước tài năng, nhân cách của tác giả. 
- Biết trân trọng cái đẹp và sự sáng tạo của người nghệ sĩ. 
d. Năng lực 
Dạy tác phẩm kí theo chủ đề để hình thành, phát triển các năng lực: Năng lực tự 
học; năng lực tự giải quyết vấn đề, thu thập thông tin liên quan đến chủ đề; năng lực tư 
duy; năng lực hợp tác; năng lực trình bày vấn đề; năng lực thẩm mĩ; năng lực vận dụng 
kiến thức liên môn: lịch sử, địa lý, âm nhạc, hội họa, du lịch, thi ca; tích hợp kiến thức 
sách vở và đời sống; tích hợp: Đọc văn – Tiếng Việt – Làm văn. 
14 
BƯỚC 4: MỨC ĐỘ YÊU CẦU CỦA MỖI LOẠI CÂU HỎI/ BÀI TẬP CÓ 
THỂ SỬ DỤNG ĐỂ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC VÀ PHẨM CHẤT 
CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC 
Nhận biết Thông hiểu Vận dụng/vận dụng cao 
Kể tên một số tác phẩm kí 
đã được học? 
Chỉ ra đặc trưng về thể kí. 
Phân biệt sự khác nhau của 
tuỳ bút và bút kí. 
Xác định đặc điểm của thể 
loại kí được thể hiện trong 
văn bản. 
Nêu những nét chính về 
giả. 
Chỉ ra những biểu hiện về 
phong cách tác giả. 
Làm rõ phong cách tác giả 
qua tác phẩm. 
Chỉ ra ngôn ngữ, biện pháp 
nghệ thuật được sử dụng 
để nhà văn xây dựng hình 
tượng nghệ thuật. 
Phân tích đặc sắc trong 
ngôn từ, biện pháp nghệ 
thuật; giải thích một số từ 
ngữ, hình ảnh, nghệ thuật 
Đánh giá việc sử dụng 
ngôn ngữ của tác giả trong 
tác phẩm. 
Xác định hình tượng nghệ 
thuật được xây dựng trong 
bài kí. 
- Phân tích những đặc điểm 
của hình tượng. 
- Tác dụng nghệ thuật giúp 
tác giả thể hiện cái nhìn về 
cuộc sống và con người. 
Đánh giá cách xây dựng 
hình tượng nghệ thuật. 
Nêu cảm nhận/ ấn tượng 
riêng của bản thân về hình 
tượng nghệ thuật. 
Xác định tư tưởng của tác 
giả trong tác phẩm. 
Lí giải tư tưởng của nhà 
văn gửi gắm trong tác 
phẩm. 
Liên hệ thực tế, rút ra bài 
học nhận thức và hành 
động qua tác phẩm đã học. 
BƯỚC 5: CÁC CÂU HỎI/ BÀI TẬP CỤ THỂ THEO CÁC MỨC ĐỘ YÊU 
CẦU ĐÃ MÔ TẢ 
Với văn bản: 
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – NGUYỄN TUÂN 
Nhận biết Thông hiểu Vận dụng và vận dụng cao 
Trình bày những hiểu 
biết của em về tác giả 
Nguyễn Tuân? Kể tên 
các tác phẩm tiêu biểu? 
Phong cách nghệ thuật 
của Nguyễn Tuân có gì 
đặc biệt? 
Bài Người lái đò sông Đà 
giúp em hiểu thêm gì về đặc 
trưng phong cách nghệ thuật 
độc đáo của Nguyễn Tuân? 
Tác phẩm được viết 
trong hoàn cảnh nào? 
Qua bài ký sự, em hiểu 
biết gì về dòng sông Đà? 
Điều đó được thể hiện 
trong tùy bút của NT? 
Sau khi đã được xem kí sự về 
sông Đà, em có cảm xúc gì 
về vẻ đẹp của dòng sông và 
con người lao động nơi đây? 
Đọc và giải thích câu đề 
từ của tác phẩm. 
Theo em, tác giả đã phát 
hiện ra dòng chảy của 
sông Đà có gì đặc biệt? 
Em đánh giá thế nào về con 
mắt tài hoa của Nguyễn Tuân 
khi nhìn nhận về thiên nhiên? 
Nhân vật trữ tình trong 
tác phẩm là ai? 
-Những từ ngữ trong tác 
phẩm giúp em xác định 
được nhân vật trữ tình? 
Em có nhận xét gì về tâm 
trạng, cảm xúc của cái tôi trữ 
tình trong tùy bút? 
15 
Tìm những câu văn tả 
sông Đà tương ứng với 
hình ảnh chụp 
Nhận xét về đặc điểm của 
con sông Đà 
Đánh giá về cách thể hiện 
của Nguyễn Tuân so với 
cảnh thực của sông Đà? 
Đánh giá về khả năng ngôn 
ngữ của Nguyễn Tuân? 
- Hình ảnh sông Đà hiện 
lên với những nét tính 
cách nào? 
- Những câu văn miêu tả 
vẻ đẹp hùng vĩ của sông 
Đà? 
- Vẻ đẹp trữ tình của 
sông Đà được hiện qua 
dáng vẻ và tâm hồn của 
nó, hãy tìm những câu 
văn miêu tả vẻ đẹp đó? 
- Câu văn: “Đá ở đây từ 
ngàn năm vẫn mai phục 
hết ở trong lòng sông, 
hình như mỗi lần có chiếc 
thuyền nào xuất hiện 
()một số hòn bèn nhổm 
dậy để vồ lấy.” có phải 
đơn thuần là sự tưởng 
tưởng độc đáo của tác giả 
hay không? Vì sao? 
- Tác giả khắc họa vẻ đẹp 
hùng vĩ của sông Đà nhằm 
mục đích gì? 
- Qua hình tượng sông Đà, 
em cảm nhận gì về vẻ đẹp 
của thiên nhiên núi rừng Tây 
Bắc? 
- Hình tượng sông Đà thể 
hiện tài năng, phong cách, tư 
tưởng của Nguyễn Tuân, hãy 
làm rõ nhận định trên. 
Hình tượng ông lái đò 
hiện lên với những vẻ 
đẹp nào? 
Thế nào là con người tài 
hoa theo quan điểm của 
Nguyễn Tuân 
Tại sao nói: Ông lái đò đã 
nâng nghề lái đò lên thành 
nghệ thuật? 
Tài năng của ông lái đò 
được thể hiện qua tình 
huống nào? 
Hãy chứng minh tài hoa 
của ông đò trong việc ông 
phá từng trùng vi thạch 
trân? (thảo luận nhóm) 
Hình tượng ông lái đò thể 
hiện tài năng, phong cách, tư 
tưởng của Nguyễn Tuân, hãy 
làm rõ nhận định trên. 
Tình cảm của nhà văn 
đối với sông Đà và người 
lái đò được thể hiện như 
thế nào? 
Lí giải tại sao nhà văn lại 
có tình cảm yêu mến đặc 
biệt đối với dòng sông Đà 
và người lái đò? 
Tác phẩm đã giáo dục cho 
em những tình cảm gì đối với 
quê hương đất nước và khát 
vọng gì trong học tập? 
Với văn bản: 
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?– HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG 
Nhận biết Thông hiểu Vận dụng và vận dụng cao 
Nêu những nét chính về 
tác giả Hoàng Phủ Ngọc 
Tường. 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
có những sáng tạo gì 
trong thể loại bút kí? 
Bài kí giúp em hiểu thêm gì 
về tác giả Hoàng Phủ Ngọc 
Tường? 
- Tác phẩm “ Ai đã đặt 
tên cho dòng sông?” 
được viết trong hoàn 
cảnh nào? 
-Xuất xứ của tác phẩm? 
Qua một số hình ảnh 
minh họa, em hiểu biết gì 
về dòng sông Hương? 
Điều đó được thể hiện 
như thế nào trong bài bút 
kí của nhà văn? 
Đánh giá về cách đặt nhan 
đề: “Ai đã đặt tên cho dòng 
sông?” Tình cảm của tác giả 
đối với sông Hương như thế 
nào? 
Cái tôi trữ tình trong tác - Những từ ngữ nào trong Em có nhận xét gì về tâm 
16 
phẩm là ai? tác phẩm giúp em xác 
định được cái tôi trữ tình? 
- Cảm xúc chủ đạo cái tôi 
trữ tình trong bài kí là gì? 
trạng, cảm xúc của cái tôi trữ 
tình trong bài kí? 
Hình ảnh sông Hương 
hiện lên qua bút kí của 
nhà văn với những góc 
nhìn nào? 
Ở góc nhìn địa lí, tác giả 
miêu tả sông Hương theo 
hướng nào? 
Sông Hương ở thượng 
nguồn mang những vẻ 
đẹp nào? Tác giả đã sử 
dụng bút pháp gì? Tác 
dụng của biện pháp nghệ 
thuật đó? Tìm những từ 
ngữ miêu tả sông Hương 
ở vùng thương nguồn? 
Những từ ngữ “rầm rộ”, 
mãnh liệt, cuộn xoáy, dịu 
dàng, say đắm nói lên vẻ đẹp 
gì của sông Hương? Nhận xét 
về cách dùng từ của Hoàng 
Phủ Ngọc Tường 
Đọc đoạn văn và trả lời: 
Đoạn văn trên miêu tả 
dòng chảy của sông 
Hương ở khu vực 
nào? 
Sông Hương hiện lên như 
thế nào qua ngòi bút của 
tác giả? Hãy tái hiện lại 
vẻ đẹp của sông Hương 
bằng lời văn của mình. 
Khi đọc đoạn văn em có cảm 
xúc như thế nào? Lí giải vì 
sao? 
Dòng chảy sông Hương 
như thế nào? 
So sánh sự khác nhau về 
dòng chảy và cảnh vật 
giữa sông Hương và sông 
Nêva? 
Đánh giá về sông Hương từ 
việc so sánh. (Vì sao nói 
sông Hương mang đặc trưng 
của văn hóa Á Đông?) 
Hình ảnh nước sông 
Hương được nhà văn 
cảm nhận qua những 
màu sắc nào? 
So sánh màu sắc nước của 
sông Hương và sông Đà 
qua cảm nhận của hai nhà 
văn? 
Nước sông Hương gợi nên vẻ 
đẹp gì của xứ Huế? 
Theo Hoàng Phủ Ngọc 
Tường, sông Hương gắn 
với những sự kiện lịch sử 
nào của dân tộc ta? 
Việc đánh giá vẻ đẹp sông 
Hương từ góc nhìn lịch sử 
có ý nghĩa gì? 
Nhìn nhận của em về lịch sử 
của mảnh đất cố đô gắn liền 
với sông Hương? 
Dưới góc nhìn thơ ca, 
Hoàng Phủ Ngọc Tường 
nhận xét như thế nào về 
sông Hương? 
 “Dòng sông ấy không 
bao giờ lặp lại mình trong 
cảm hứng của người nghệ 
sĩ”, tác giả đã chứng minh 
điều ấy như thế nào? 
Hãy tìm những tác phẩm 
khác viết về sông Hương và 
xác định cảm hứng sáng tác 
của tác giả. 
Chiều sâu văn hóa của 
sông Hương được tác giả 
cảm nhận qua những lĩnh 
vực nào? 
Tại sao sông Hương được 
xem là linh hồn của xứ 
Huế? 
Theo tác giả vì sao những 
điệu hò, những lễ hội tách 
khỏi sông Hương sẽ mất đi ý 
nghĩa, vẻ đẹp của nó? 
Nhận xét về lối hành văn 
của Hoàng phủ Ngọc 
Lối hành văn mê đắm, tài 
hoa của tác giả được thể 
Lối hành văn mê đắm, tài hoa 
của nhà văn thể hiện ở cách 
17 
Tường qua tác phẩm? hiện qua những phương 
diện nào? 
sử dụng ngôn từ, các biện 
pháp nghệ thuật, trí tưởng 
tượng phong phú, Hãy chọn 
một vài từ ngữ mà nhà văn 
đã sử dụng để chứng minh. 
Tư tưởng, tình cảm của 
nhà văn được thể hiện rõ 
nhất trong đoạn văn nào? 
Lí giải tại sao nhà văn lại 
có tình cảm yêu mến đặc 
biệt đối với sông Hương? 
Tác phẩm đã giáo dục cho 
em những tình cảm gì đối với 
quê hương đất nước. 
BƯỚC 6: THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 
A. Các văn bản được dùng để giảng dạy theo đặc trưng thể loại kí và vấn 
đề trọng tâm cần đọc hiểu: 
- Người lái đò sông Đà (Nguyễn Tuân): Tập trung tìm hiểu hình tượng sông Đà 
và người lái đò sông Đà. 
- Ai đã đặt tên cho dòng sông? (Hoàng Phủ Ngọc Tường): Tập trung tìm hiểu thể 
loại kí, ngôn ngữ viết kí và lối hành văn mê đắm tài hoa của Hoàng Phủ Ngọc Tường 
qua các góc nhìn về sông Hương. 
B. Văn bản được dùng để luyện tập: Những ngày đầu của nước Việt Nam mới 
(Võ Nguyên Giáp) 
* Hoạt động 1 – Khởi động: 
Bước 1: Giáo viên yêu cầu HS làm việc cá nhân, trả lời câu hỏi: 
- Kể tên các tác phẩm kí mà em đã học ở THCS và THPT 
- Em thích bài nào trong các tác phẩm đó? Vì sao? 
Bước 2: GV yêu cầu HS treo lên bảng những tranh ảnh liên quan đến sông Đà, 
sông Hương mà các em sưu tầm và thuyết trình sản phẩm của mình. 
Bước 3: GV chiếu một đoạn phim liên quan đến các tác giả Nguyễn Tuân, Hoàng 
Phủ Ngọc Tường, . Từ đó, GV giới thiệu vào chủ đề: KÍ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM và 
các tác phẩm. 
* Hoạt động 2 – Hình thành kiến thức 
1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản Người lái đò sông Đà- Nguyễn Tuân 
* Trước khi đọc 
Hướng dẫn HS tìm hiểu phần tác giả: GV sử dụng phương pháp vấn đáp- kĩ 
thuật đặt câu hỏi (từ dễ đến khó), yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau: 
- Trình bày những những hiểu biết về cuộc đời, con người và sự nghiệp của nhà 
văn Nguyễn Tuân? 
- Đề tài sáng tác của Nguyễn Tuân trước và sau Cách mạng tháng Tám có gì khác 
nhau? Lí giải vì sao có sự khác nhau đó? 
- Nêu xuất xứ và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm? 
- Tác phẩm được viết theo thể loại nào? Đặc trưng của thể loại đó? 
* Trong khi đọc 
18 
GV hướng dẫn HS tìm hiểu sự tài hoa uyên bác của Nguyễn Tuân trong xây 
dựng hình tượng sông Đà (sử dụng phiếu học tập với kĩ thuật phòng tranh và vấn 
đáp; phương pháp hoạt động nhóm- kĩ thuật mảnh ghép): 
“Chúng thủy giai Đông tẩu, Đà giang độc Bắc lưu”, Theo em, tác giả đã phát 
hiện ra dòng chảy của sông Đà có gì đặc biệt? 
- GV yêu cầu HS sử dụng phiếu học tập số 1 đã làm ở nhà. (mục đích kiểm tra 
phần soạn bài ở nhà của học sinh). GV trình chiếu từng hình ảnh và yêu cầu HS đọc 
câu văn của Nguyễn Tuân miêu tả hình ảnh đó. Giáo viên đặt câu hỏi: 
- Em suy nghĩ gì về cách thể hiện của Nguyễn Tuân so với cảnh thực của con 
sông Đà? 
- GV đ