Chuyên đề Đổi mới phương pháp dạy học môn Toán Lớp 2 theo mô hình VNEN

ình sao cho đảm bảo dạy học theo đúng mục tiêu, chuẩn kiến thức kỹ năng đã xác định. Đảm bảo những yêu cầu tối thiểu cần đạt sau mỗi giai đoạn học tập.
3.4 Các phương pháp dạy học Toán lớp 2 theo VNEN
a.Phương pháp trực quan
 Phương pháp trực quan trong dạy học môn Toán ở tiểu học nói chung và dạy học Toán 2 nói riêng là phương pháp đặc biệt quan trọng, phương pháp này đòi hỏi nhóm trưởng tổ chức, hướng dẫn các bạn hoạt động trực tiếp trên các sự vật cụ thể, dựa vào đó nắn bắt được kiến thức, kĩ năng môn toán.
 Đối với lớp 2 khi sử dụng phương pháp này, học sinh phải huy động các giác quan như tay cầm, mắt nhìn, tai nghe tức là học sinh phải làm việc “bằng tay” trên các đồ vật thật, tranh ảnh,mô hình hay que tính, quả cam.
Ví dụ: Bài 18: 7 cộng với một số: 7 + 5
2. Tính 7 + 5?
 Ở hoạt động này học sinh sẽ thao tác trực tiếp trên que tính:
- Lấy 7 que tính
- Lấy thêm 5 que tính nữa
- Gộp 10 que tính thành 1 bó.
- Được 1 bó và 2 que tính. 
Từ đó học sinh tìm ra được kết quả của phép tính 7 + 5 = 12
b.Phương pháp gợi mở, vấn đáp
 Phương pháp gợi mở vấn đáp là phương pháp dạy học không trực tiếp đưa ra các kiến thức hoàn chỉnh mà sử dụng một hệ thống câu hỏi để hướng dẫn học sinh khi các nhóm không thể tự hình thành kiến thức cho riêng mình. Giáo viên giúp học sinh suy nghĩ và lần lượt trả lời từng câu hỏi, từng bước tiến dần đến kết luận cần thiết, giúp học sinh tìm ra kiến thức mới.
 Dạy Toán 2 còn giúp học sinh nắm chắc các kiến thức kĩ năng cơ bản nhất, thông dụng nhất, hình thành được phương pháp học tập, đặc biệt là phương pháp tự học. Thiết lập mối quan hệ giữa kiến thức mới và kiến thức đã học. Thường xuyên phải huy động kiến thức đã học để phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức mới. Đặt kiến thức mới trong mối quan hệ với kiến thức đã học.
 Giả sử để giúp học sinh biết cách giải một bài toán có lời văn: 
Có 7 cây táo và 6 cây cam. Hỏi cả táo và cam có bao nhiêu cây?
Gv phải đưa ra hệ thống câu hỏi gợi mở cho học sinh:
- Bài toán nói đến hai loại cây gì? (cây táo, cây cam)
- Bài toán cho biết gì về hai loại cây này? (Có 7 cây táo, có 6 cây cam)
- Bài toán hỏi gì? (Cả táo và cam có bao nhiêu cây?)
- Để tìm được tổng số cây táo và cây cam ta làm phép tính gì?
 (phép tính cộng: 7 + 6 )
c. Phương pháp giảng giải minh họa
 Phương pháp giảng giải minh họa trong dạy học Toán là phương pháp dùng lời nói để giải thích tài liệu Toán, kết hợp các phương tiện trực quan để hỗ trợ cho việc giải thích.
Tuy nhiên với phương pháp này, giáo viên cần điều hành nhóm trưởng rút ra kiến thức trong nhóm, nói ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu.
d. Phương pháp thực hành luyện tập
Phương pháp thực hành luyện tập là phương pháp giáo viên tổ chức cho học sinh luyện tập các kiến thức, kĩ năng thông qua các hoạt động thực hành luyện tập. Thực hành luyện tập chiếm hơn 50% tổng thời lượng dạy học ở lớp 2. Vì vậy, phương pháp này được sử dụng thường xuyên trong các tiết dạy như học kiến thức mới, luyện tập, ôn tâp. Nhiệm vụ chủ yếu của dạy học luyện tập là củng cố kiến thức và kĩ năng cơ bản của chương trình, rèn luyện các năng lực thực hành, giúp học sinh nhận ra rằng: Học không chỉ để biết mà học còn để vận dụng. 
3.5 Quy trình 5 bước dạy của giáo viên theo mô hình VNEN
 Giáo viên phải hiểu và nắm chắc kiểu cấu trúc bài học được khuyến khích sử dụng trong mô hình VNEN, đó là tổ chức dạy học thông qua trải nghiệm, 
gồm 5 bước như sau:
(1) Tạo hứng thú          (2) Trải nghiệm          (3) Phân tích- khám phá- rút ra bài học         ( 4) Thực hành, củng cố            (5) Ứng dụng
Để làm tốt 5 bước này, đòi hỏi bản thân người giáo viên phải tự thiết kế, đạo diễn các hoạt động học tập để giúp HS tự phát hiện kiến thức, phân tích kiến thức và sử dụng kiến thức.
Chẳng hạn: Bước 1: Tạo hứng thú cho học sinh
Muốn không khí lớp học vui tươi, kích thích sự tò mò, khơi dậy hứng thú của học sinh về chủ đề sẽ học thì bản thân mỗi giáo viên phải nghiên cứu thật kỹ tài liệu để lựa chọn hình thức sao cho phù hợp, có thể là: đặt câu hỏi, câu đố vui, kể chuyện, một tình huống, tổ chức trò chơi hoặc sử dụng các hình thức khác..
Ngoài ra, bản thân mỗi GV phải có quyển sổ dự kiến kế hoạch dạy học ghi lại những thành công hoặc những khó khăn vướng mắc khi thực hiện các bước dạy học trên lớp.
   -   GV tự học, tự bồi dưỡng, tự chủ, linh hoạt trong phương pháp dạy học. Tích cực tham gia các lớp bồi dưỡng chuyên môn, các hoạt động chuyên đề của tổ của trường để học tập về đổi mới phương pháp dạy học theo tinh thần VNEN.
   -   Trong sinh hoạt tổ chuyên môn kịp thời đưa ra những khó khăn, vướng mắc như: biện pháp để học sinh học nhóm tốt, biện pháp để giúp em nhóm trưởng có thể điều khiển tốt các hoạt động học tập của nhóm, hoặc biện pháp về đổi mới phương pháp dạy học của một hoạt động nào đó ở một bài dạy cụ thể..trong tổ sẽ cùng nhau thảo luận để tìm ra cách giải quyết tốt nhất.
    -  Thường xuyên tự học hỏi qua sách báo, thông tin đại chúng, qua đồng nghiệp thông qua các tiết học tốt, chuyên đề, thao giảng,  tự tìm kiếm những thông tin trên mạng nhằm nâng cao tay nghề, tìm ra phương pháp giảng dạy cho phù hợp với đối tượng học sinh.   
      -   Hàng năm, mỗi GV đều đăng kí một định hướng đổi mới trong năm học có thể nhân rộng làm tài liệu tham khảo cho các đồng nghiệp.
3.6 Các biện pháp để thực hiện việc dạy Toán theo mô hình VNEN
 - Tổ chức theo hướng phát huy tính tích cực chủ động là mấu chốt của vấn đề đổi mới. Vì vậy khi giảng dạy, giáo viên phải kết hợp các hình thức tổ chức dạy học.
a. Mười bước học tập của học sinh theo mô hình VNEN
          Mô hình trường tiểu học mới là mô hình dạy học chuyển từ hoạt động dạy của GV sang hoạt động học của học sinh. Thông qua tài liệu, HS tự học, tự giác, tự quản, tự trọng, tự tin tự đánh giá, tự hợp tác tự rèn luyện kỹ năng, vận dụng kiến thức vào thực tiễn và GV chỉ là người định hướng, hướng dẫn HS khi cần thiết.
            Khác với chương trình hiện hành, HS được thực hiện theo 10 bước học tập. Mỗi HS “ trường Tiểu học mới” khi đến trường luôn ý thức được rằng mình phải bắt đầu và kết thúc hoạt động học tập như thế nào mà không cần chờ đến sự nhắc nhở của GV: 10 bước học tập đó là:
Bước 1. Chúng em làm việc nhóm. Nhóm trưởng lấy tài liệu và đồ dùng học tập cho cả nhóm.
Bước 2. Em đọc mục tiêu bài học rồi viết tên bài học vào vở ô ly ( lưu ý không được viết vào sách)
Bước 3.     Em đọc mục tiêu của bài học.
Bước 4.     Em bắt đầu hoạt động cơ bản ( nhớ xem phải làm việc cá nhân hay nhóm).
Bước 5.     Kết thúc hoạt động cơ bản,em gọi thầy cô giáo để báo cáo những gì em đã làm được .
Bước 6.     Em thực hiện hoạt động thực hành
+ Đầu tiên, em làm việc cá nhân.
+ Em chia sẻ với bạn ngồi cùng bàn ( giúp nhau sửa chữa những bài làm còn sai sót).
+ Em trao đổi với cả nhóm, cùng sửa bài cho nhau, luân phiên nhau đọc
Bước 7.     Hoạt động ứng dụng ( gắn liền với gia đình và địa phương)
Bước 8.     Chúng em đánh giá cùng thầy,cô giáo
Bước 9.     Kết thúc bài, em viết vào bảng đánh giá ( nhớ suy nghĩ kĩ khi viết và lưu ý về đánh giá của thầy, cô giáo).
Bước 10. Em đã học xong bài mới hoặc em phải ôn lại phần nào.
  Ưu điểm của phương pháp học nhóm được phát huy rất rõ nét trong học nhóm theo mô hình VNEN, tất cả HS trong nhóm đều được luân phiên nhau làm nhóm trưởng, hướng dẫn các bạn trong nhóm để điều hành các hoạt động do GV yêu cầu và không có một bất cứ học sinh nào ngoài cuộc, không một học sinh nào ngồi chơi.
          Về nhà, các em còn được học hỏi, được sự hỗ trợ , cố vấn của gia đình sau mỗi bài học ở trên lớp. Góp phần tích cực vào việc rèn kỹ năng sống, phát triển thêm năng lực học tập của học sinh.
 b.Chuẩn bị đồ dùng dạy học:
 Dựa vào tài liệu, dựa vào bài dạy cụ thể và tùy vào trình độ HS của lớp mình, sau khi giáo viên lựa chọn hình thức dạy học phù hợp. Bước tiếp theo phải chuẩn bị đồ dùng dạy học thật chu đáo trước khi đến lớp và sử dụng có hiệu quả các thiết bị dạy học được cung cấp
 Nếu bài học được thực hiện hoạt động nhóm hay cá nhân như trong tài liệu thì giáo viên phải chuẩn bị phiếu bài tập. 
 Đối với trường hợp thay đổi hình thức dạy học giáo viên có thể làm thêm, điều chỉnh, bổ sung, thay thế các đồ dùng dạy học, các trò chơi, câu đố,phù hợp với nội dung học tập và điều kiện cơ sở vật chất của lớp học.
c. Xây dựng góc học tập môn toán:
Để góc học toán trở nên phong phú, gây được niềm say mê đối với học sinh thì trong góc học tập môn toán, giáo viên cùng với HS chú ý tìm những loại tài liệu như:
Các loại đồ vật dễ kiếm ở địa phương: Những chiếc lá vàng, những viên bi, những viên sỏi đã được rửa sạch, những nắp chai bia, những que tính..mà giáo viên và học sinh mang đến được trưng bày trong góc môn toán sẽ giúp cho các em tự làm phép cộng có thể là: Phép cộng có tổng bằng 10, 26 + 4, 36 + 4, 9 cộng với một số, 8 cộng với một số, . Các em vui thích khi được chiêm ngưỡng những que tình, những viên bi, những hòn sỏi, ống hút nước được xếp thành các phép tính, các dãy số.
Tài liệu in ấn: sách, bài báo, bài viết trong tạp chí Toán học tuổi trẻ, tờ rơi, áp phích, tranh minh họa về toán họcgiúp học sinh tăng cường hiểu biết và mở rộng kiến thức.
Các vật phẩm do giáo viên, cộng đồng, học sinh làm ra: hình vẽ, các sản phẩm cắt dán hay sản phẩm thực hành
Đồ dùng được cấp về :  thước, compa, eke, bảng tính..\
d. Một số giải pháp giúp HS làm tốt vai trò của Hội đồng tự quản của lớp.
1/Thành lập ban hội đồng tự quản: Gồm các bước:
Nhà trường thông báo tới GV, HS, PHHS  
Lấy ý kiến tư vấn của HS, GV, PHHS        
Xây dựng kế hoạch bầu cử hội đồng            
Đăng ký danh sách ứng cử, đề cử            
Ứng cử viên trình bày đề xuất HĐ          
 GV, HS tổ chức bầu cử            
Chủ tịch và phó chủ tịch được bầu thành lập các ban của hội đồng
Trong quá trình thành lập Hội đồng tự quản, giáo viên phải tạo cho học sinh có cơ hội được tự tranh cử vào các vị trí chủ tịch và phó chủ tịch, đây là một trong những bước phát hiện HS mạnh dạn, dám nói trước đám đông. Sau khi việc đăng kí hoàn tất, các ứng cử viên nên trình bày các đề xuất có liên quan