PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
Môn vật lý ở trường trung học cơ sở là một trong số những môn học quan
trọng nhất. Học vật lý là học cách nghiên cứu, giải thích các hiện tượng xảy ra
trong thực tế một cách chính xác, logic. Học sinh được làm việc nhiều từ việc
phát hiện những kiến thức mới đến việc vận dụng kiến thức vào làm bài tập thực
tế. Động lực thúc đẩy học sinh hoạt động học tập tích cực là quá trình nảy sinh
mâu thuẫn giữa yêu cầu, nhiệm vụ nhận thức với tri thức và kinh nghiệm sẵn có.
Học sinh lớp 8 là khối lớp vẫn còn nhiều bỡ ngỡ ở cấp trung học cơ sở, các em
tiếp nhận kiến thức qua nghiên cứu bài ở nhà, qua việc quan sát kênh hình, kênh
chữ, qua phương pháp truyền thụ của giáo viên. Do đó mỗi giáo viên phải giúp
học sinh tiếp thu những kiến thức một cách nhẹ nhàng thoải mái, tổ chức các
hoạt động học tập giúp các em thấy hứng thú và tự giác tích cực độc lập trong
việc tiếp thu những kiến thức mới cũng như việc vận dụng những kiến thức đã
học vào trong thực tế cuộc sống. Xuất phát từ những lý do trên nên tôi xin trình
bày một số giải pháp dạy học theo hướng tích hợp nhằm khơi gợi hứng thú và
tăng cường tính tích cực chủ động, giáo dục toàn diện cả đức trí thể mỹ cho học
sinh.
II. Lịch sử đề tài
Trong thực tế đã có nhiều giáo viên nghiên cứu về phương pháp khơi gợi
hứng thú và tăng cường tính tích cực chủ động cho học sinh, song việc dạy học
theo hướng tích hợp còn hạn chế, bên cạnh đó do nhiều nguyên nhân khác nhau
mà bài tập định tính và câu hỏi thực tế đã bị xem nhẹ, thậm chí dường như đã bị
lãng quên trong các giờ học vật lý, điều đó dẫn đến một thực trạng đáng buồn là
giờ học vật lý trở nên khô khan, rời rạc xa dời thực tế, khả năng vận dụng kiến
thức vật lý vào thực tế cuộc sống của một bộ phận lớn học sinh hiện nay thực sự
yếu kém. Qua nhiều năm giảng dạy, tôi thấy đại bộ phận học sinh rất lúng túng
khi gặp bài tập định tính và câu hỏi thực tế cũng như bài tập mang tính tích hợp.
Bản thân tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để giúp học sinh hứng thú, tích
cực chủ động làm tốt các bài tập mang tính tích hợp, bài tập định tính và câu hỏi
thực tế nhằm giáo dục học sinh một cách toàn diện. Vì vậy, tôi đã nghiên cứu
đưa ra một số giải pháp mà tôi bắt đầu áp dụng đề tài này từ học kì II năm 2018
– 2019 trong quá trình giảng dạy bồi dưỡng học sinh giỏi cũng như học sinh đại
trà mà tôi được đảm nhận.
ụ 2: Kết luận về sự tồn tại của áp suất trong lòng chất lỏng Áp suất chất lỏng đặt lên Đáy, thành, mọi vật ở bên trong bình Ví dụ 3: Kết luận về sự tồn tại của áp suất khí quyển Áp suất khí quyển đặt lên Mọi phương, mọi vật ở trên địa cầu (Trái Đất) Ví dụ 4: Định luật về công Lợi lực lại thiệt đường đi Lợi đường thiệt lực, hơn gì công đâu! 2.Cách 2: Trả lời một số hiện tượng vật lý thực tế bằng thơ lục bát Ví dụ 5: Vì sao các vận động viên nhảy dù, nhảy cao, nhảy xa lúc tiếp đất chân đều khuỵ xuống? Nhảy xuống ta phải khụy chân Là do quán tính phần thân chưa ngừng Bàn chân chạm đất đã dừng Nếu mà chẳng khụy không chừng gẫy xương. Ví dụ 6: Ngồi xe nhớ thắt an toàn Phòng khi phanh gấp thân toan lộn nhào. Ví dụ 7: Trường học của em gần đường sắt. Quan sát trên đường ray thường đặt nhiều thanh tà vẹt nằm ngang. Em hãy tìm hiểu và cho biết thanh đó có tác dụng gì? Đường sắt thật lắm thanh ngang Giảm bớt áp lực ray mang trên mình Ví dụ 8: Tại sao kim, khoan dùi đục đột thường được làm nhọn đầu? Kim khoan dùi đục nhọn đầu Giúp tăng áp suất đâm sâu dễ dàng Ví dụ 9: Em hãy giải thích tại sao máy kéo nặng nề có thể di chuyển dễ dàng trên nền đất mềm trong khi ô tô nhẹ hơn máy kéo nhiều lần lại bị sa lầy trên chính quãng đường đó? Tại sao máy kéo nặng nề Chạy trên nền đất chẳng hề lún sâu Nhờ rộng bánh xích chứ đâu (diện tích bị ép lớn) Áp lực giảm xuống trên đầu mét vuông (áp suất giảm) Ví dụ 10: Ai cũng biết nằm trên đệm mút lại thấy êm ái dễ chịu hơn là nằm trên phản bằng gỗ? Hãy giải thích tại sao? Đệm mút có thể biến hình Theo phần tiếp xúc thân mình nằm trên Diện tích bị ép tăng lên Áp suất giảm bớt, thấy êm hơn giường Ví dụ 11: Lúc cất cánh và trước khi hạ cánh, người phục vụ trên máy bay phân phát cho hành khách kẹo để nhằm mục đích gì? Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học vật lý 8 Trang 7/17 Lên cao đột ngột ù tai Áp suất khí quyển khác sai ít nhiều Nhai kẹo, giải pháp mỹ miều Cân bằng áp suất là điều nên theo Ví dụ 12: Vì sao nắp ấm pha trà thường có một lỗ hở nhỏ? Lỗ nhỏ trên nắp ấm trà Giúp cho không khí đi ra đi vào Nước ơi nước chảy đi nào Trong, ngoài khí áp tiêu hao nhau rồi Ví dụ 13: Tại sao trên núi cao không thể luộc chín trứng theo cách thông thường? Biết nhiệt độ sôi của nước giảm theo áp suất khí quyển và trứng chỉ chín khi nước sôi ở 1000C. Càng cao khí loãng càng nhiều Áp suất giảm xuống là điều hiển nhiên Nhiệt sôi của nước thấp liền Cố chi luộc trứng cho phiền thêm ra Càng lên cao áp suất khí quyển càng giảm, dẫn đến nhiệt độ sôi của nước giảm (không còn là 1000C nữa) mà trứng chỉ chín được khi nước sôi ở 1000C. Ví dụ 14: Cái kim bằng thép thả vào trong nước thì chìm? Vì sao? Vậy tại sao cái tàu bằng thép lớn hơn kim rất nhiều lần lại nổi trên mặt nước? Kim thép có trọng lượng riêng Lớn hơn của nước nên liền chìm thôi Tàu lớn nhưng rỗng mấy nơi Trung bình tỉ trọng giảm vơi đi nhiều 3. Cách 3: Sử dụng thơ lục bát để đặt câu hỏi khi kiểm tra bài cũ, kiểm tra định kì, dẫn dắt bài học. Ví dụ 15: Em hãy đọc và nêu ý nghĩa vật lý của bài thơ sau Phân biệt chuyển động đứng im Nhìn quanh vật đó mà tìm mốc so Khoảng cách em chớ có đo Quan tâm vị trí mới lo đứng dời Lấy ví dụ minh họa cho bài thơ trên? Ví dụ 16: Em hãy đọc và nêu ý nghĩa vật lý của bài thơ sau Sâu dưới mặt thoáng càng nhiều Áp suất càng lớn là điều hiển nhiên Trong cùng chất lỏng đứng yên Bằng nhau áp suất đương nhiên sâu cùng Ý nghĩa vật lý của bài thơ trên là: Càng xuống sâu dưới mặt thoáng của chất lỏng thì áp suất càng lớn. Trong cùng một chất lỏng đứng yên, những điểm nằm trên cùng một mặt phẳng nằm ngang (có cùng độ sâu so với mặt thoáng) thì có áp suất bằng nhau. Giáo viên có thể yêu cầu học sinh vẽ hình minh họa. Từ ý nghĩa vật lý bài thơ trên em hãy giải thích tại sao khi lặn con người luôn có cảm giác tức ngực và càng lặn sâu thì cảm giác tức ngực càng tăng lên? Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học vật lý 8 Trang 8/17 Ví dụ 17: Bốn nghìn mét dưới nước sâu Trăm năm nằm đó xác tàu cô đơn Tính áp suất do nước biển tác dụng lên xác tàu Titanic bị đắm năm 1912 ở độ sâu 4000m so với mặt nước biển? Biết trọng lượng riêng của nước biển là 10300 N/m3 Ví dụ 18: Biển Chết Nghe tên Biển Chết hãi ghê Nhưng mà đến đó chẳng hề sợ đâu Nước biển rất mặn từ lâu Con người cứ nổi, chìm sâu không thành Bài thơ trên nói về Biển Chết. Em hãy cho biết Biển Chết nằm ở đâu và tại sao con người khi đến biển chết dù biết bơi hay không vẫn luôn nổi trên mặt nước Biển Chết? Do nước biển rất mặn nên trọng lượng riêng của nước biển ở đây rất lớn, lớn hơn trọng lượng riêng của cơ thể con người chính vì vậy mà con người luôn nổi trên mặt Biển Chết. II. Tích hợp kiến thức thể dục thể thao vào dạy học vật lý Ví dụ 19: Thành tích tốt nhất của em trên đường chạy 100m là bao nhiêu giây? Hãy tính vận tốc trung bình của em trên quãng đường ấy và so sánh với các bạn cùng lớp xem ai chạy nhanh hơn, ai chạy chậm hơn? Ví dụ 20: Trong bóng đá, khi một hậu vệ muốn cản phá tiền đạo đối phương đang mở tốc độ xuống bóng rất nhanh thì thường dùng vai chèn vào tiền đạo đó và lấy sức nâng người ấy lên. Tại sao làm thế lại khiến tiền đạo đối phương không thể gia tăng vận tốc? Hướng dẫn: Khi nâng cơ thể đối phương lên người hậu vệ đã làm giảm bớt lực tác dụng giữa chân với mặt đất, tức là giảm lực ma sát đóng vai trò lực tăng vận tốc của đối phương. Ví dụ 21: Trong các cuộc đua maratong hay đua xe đạp, ta thường thấy có một số vận động viên thường bám sát sau đối thủ của mình, chỉ khi gần tới đích họ mới cố vượt lên phía trước? Vì sao vậy? Hướng dẫn: Để làm giảm ma sát của gió. Ví dụ 22: Quan sát một vận động viên ném tạ xích ta thấy lúc đầu vận động viên thường quay dây xích rất nhanh để quả tạ chuyển động tròn quanh người, sau đó bất ngờ buông tay thả dây xích cho nó chuyển động tự do. Động tác đó nhằm mục đích gì? Hướng dẫn: Động tác quay tạ của vận động viên làm cho quả tạ chuyển động nhanh với vận tốc lớn, khi thả dây xích do có quán tính lớn mà quả tạ có thể văng rất xa. Ví dụ 23: Tại sao dùng sào nhảy, các nhà thể thao có thể nhảy được tới ba, bốn mét? Hướng dẫn: Nhảy cao tức là biến đổi động năng (có được do nhún chân) thành thế năng. Động năng ban đầu càng lớn thì biến đổi thành thế năng càng lớn tức là càng cao. Do đó muốn nhảy được cao người ta phải chạy lấy đà để tăng thêm động năng ban đầu. Nếu không dùng sào, chân người nhảy chỉ biến đổi được Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học vật lý 8 Trang 9/17 một phần nhỏ động năng của người đó (thu được trong khi chạy lấy đà) thành thế năng. Thế năng của người nhảy ở vị trí cao nhất phần lớn do công của chân đẩy người lên theo phương thẳng đứng. Vì vậy một nhà thể thao nổi tiếng về nhảy cũng chỉ nhảy cao được hơn hai mét. Khi nhảy sào, người nhảy đã khéo sử dụng con sào biến đổi được hầu hết động năng khi chạy lấy đà thành thế năng. Như vậy, dùng sào nhảy ngoài sức đẩy của chân, người nhảy còn tận dụng được động năng của mình, và sử dụng được tay đẩy mình lên cao thêm, cho nên có thể nhảy cao được tới ba, bốn mét. Ví dụ 24: Vì sao một vận động viên nhảy xa lại chạy lấy đà rồi mới nhảy, không đứng tại chỗ mà nhảy? Hướng dẫn: Nếu người đó chạy lấy đà rồi mới nhảy, thì trước khi nhảy người đó đã có một vận tốc nhất định nào đó. Khi đó người này có lực quán tính do có đà kết hợp với lực bật nhảy của chân sẽ làm cho người này nhảy đi xa hơn rất nhiều so với bật nhảy tại chỗ. Ví dụ 25: Tại sao lúc rơi xuống, các vận động viên nhảy cao và nhảy xa phải co hai chân lại? Hướng dẫn: Nhờ co hai chân ở giai đoạn cuối bước nhảy, vận động viên tạo thêm được đường để hãm, và nhờ thế giảm bớt được lực va xuống đất. III. Tích hợp kiến thức lịch sử, kiến thức về chủ quyền biển đảo nhằm giáo dục tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc, ý thức bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ. Trong tình hình vấn đề biển đảo đang có những diễn biến phức tạp thì việc lồng ghép nội dung giáo dục tinh thần bảo vệ toàn vẹn chủ quyền lãnh hải, giáo dục tinh thần tự hào dân tộc thông qua các câu chuyện về danh nhân đất Việt là một trong những nhiệm vụ cấp bách không chỉ của riêng môn học nào. Ví dụ 26: Thay vì bài tập: “Một tàu ngầm đang di chuyển ở dưới biển.Tại một thời điểm nào đó áp kế đặt ngoài vỏ tàu chỉ áp suất 2,06.106 N/m2. Một lúc sau áp kế chỉ áp suất 1,03.106N/m2. a) Hỏi tàu đã nổi lên hay đã lặn xuống? b) Tính độ sâu của tàu ngầm ở 2 thời điểm trên? ” Giáo viên có thể cho bài tập này: “Hai tàu ngầm Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam đang thử nghiệm di chuyển ở dưới biển. Tại một thời điểm nào đó áp kế đặt ngoài vỏ tàu Trường Sa chỉ áp suất 0,206.106 N/m2 còn áp kế đặt ngoài vỏ tàu Hoàng Sa chỉ áp suất 0,103.106N/m2. Cho trọng lượng riêng nước biển là 10300N/m3” a) Hỏi tàu ngầm nào đang lặn sâu hơn? b) Tính độ sâu của hai tàu ngầm ở thời điểm trên? Thông qua bài tập này học sinh sẽ thấy được rằng Việt Nam cũng đang có những nhà khoa học đang nghiên cứu để chế tạo tàu ngầm, và cũng có thể một lần nữa khẳng định: “Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam” Ví dụ 27: Đọc các câu chuyện dưới đây và trả lời câu hỏi? Câu chuyện thứ nhất: “Một hôm Vinh đem một trái bưởi ra bãi tha ma làm quả bóng để các bạn cùng chơi. Bỗng quả bưởi lăn xuống một trong những cái hố bên mép bãi người ta đào để ngăn trâu bò khỏi phá lúa. Cái hố rất hẹp và Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học vật lý 8 Trang 10/17 sâu không xuống mà cũng không với tay lấy lên được. Bọn trẻ tưởng thế là mất đồ chơi. Nhưng Vinh nghĩ một lát, rồi mới hớn hở rủ bạn đi mượn vài chiếc gầu giai đi múc nước đổ xuống hố. Bọn trẻ không hiểu Vinh làm thế để làm gì. Nhưng lát sau thấy Vinh cúi xuống cầm quả bưởi lên, chúng rất sửng sốt phục tài Vinh. Hóa ra thì trước đây Vinh trèo cây hái bưởi bên bờ ao, sẩy tay cậu làm rơi quả bưởi xuống nước tưởng mất. Nhưng khi nhìn thấy bưởi nổi trên mặt ao, Vinh đã lấy cành tre khều vào và đem ra bãi chơi. Lúc quả bưởi lăn xuống hố, cậu đã chợt nhớ lại và nghĩ ra cách lấy nước đổ xuống cho bưởi nổi lên.” Câu chuyện thứ hai: “Ngày xưa, vua quan Trung Quốc thường cậy thế nước lớn, coi thường nước ta, cho nước ta là man di, mọi rợ. Một lần sứ nhà Minh là Chu Hy sang nước ta, vua Thánh Tông sai Lương Thế Vinh ra tiếp. Hy đã nghe nói về Lương Thế Vinh, không những nổi tiếng về văn chương âm nhạc, mà còn tinh thông toán học, nên thách đố Vinh cân một con voi. Lương Thế Vinh đưa voi lên một chiếc thuyền rồi đánh dấu mép nước bên thuyền, sau đó dắt voi lên. Tiếp theo, ông ra lệnh đổ đá hộc xuống thuyền, cho đến lúc thuyền chìm xuống đến đúng dấu cũ. Việc còn lại là đưa từng viên đá lên cân và cộng kết quả. Chu Hy thán phục ông nhưng tiếp tục đố ông đo bề dày của một tờ giấy xé ra từ một quyển sách. Khi nghe ông nói chỉ cần đo bề dày cả cuốn sách rồi chia đều cho số tờ là ra ngay kết quả, Chu Hy ngửa mặt lên trời than: "Nước Nam quả có lắm người tài!". Dùng kiến thức về lực đẩy Acsimet em hãy giải thích cách lấy quả bưởi và cách cân voi của Trạng Lường Lương Thế Vinh? Lên mạng tìm các thông tin về sự nghiệp của Trạng Lường Lương Thế Vinh để minh chứng cho tài năng toán học và vật lý của Trạng? IV. Tích hợp kiến thức sinh học vào dạy học vật lý Ví dụ 28: Lúc chạy để tránh con chó đuổi bắt, con cáo thường thoát thân bằng cách bất thình lình rẽ ngoặt sang hướng khác, đúng vào lúc con chó định ngoạm cắn nó. Tại sao làm như vậy chó lại khó bắt được cáo? Hướng dẫn: Khi cáo bất thình lình thay đổi hướng chạy, con chó sẽ không thể chạy được theo cáo, vì theo quán tính chó còn phải chạy hướng cũ thêm một lúc. Ví dụ 29: Tại sao khi nhổ cỏ dại không nên dứt quá đột ngột, kể cả khi rễ cỏ bám trong đất không được chắc? Hướng dẫn: Khi nhổ cỏ quá đột ngột thì rễ cỏ chưa kịp chuyển động thân đã bị đứt. Rễ vẫn nằm trong đất, cỏ dại sẽ nhanh chóng mọc lại. Ví dụ 30: Trong lúc bơi nhanh có một số cá ép vây sát vào mình để nhằm mục đích gì? Tại sao khó cầm được con cá còn sống trong tay? Hướng dẫn: Cá ép vây sát vào mình để giảm bớt lực cản. Khó cầm được cá còn sống trên tay bởi sự ma sát của cá trên tay nhỏ, do đó cá dễ tuột khỏi tay. Ví dụ 31: Quan sát các loài chim bơi lội dưới nước (vịt, ngỗng...) có thể nhận thấy chúng bị chìm xuống nước ít. Hãy giải thích rõ tại sao? Hướng dẫn: Lớp lông dày che phủ toàn thân các loài chim bơi được dưới nước không thấm nước và chứa một lượng khá lớn không khí. Nhờ đó mà thân chim ở dưới nước có khối lượng riêng nhỏ và không bị chìm sâu vào nước. Ví dụ 32: Tại sao ở các căn phòng lạnh, đôi chân bị lạnh trước tiên? Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học vật lý 8 Trang 11/17 Hướng dẫn: Không khí lạnh nặng hơn, do ở sát nền nhà. Ví dụ 33: Khi tàu đi vào các vùng biển nhiệt đới ở Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương, các thuỷ thủ thường thấy có những con cá bay trên mặt biển để trốn tránh cá dữ. Thoạt đầu, chúng lấy đà, rồi quẫy mạnh đuôi, vọt lên khỏi mặt nước và bay một quãng dài đến 150 m. Bay như thế cá thường bị rơi vào boong tàu. Tại sao chúng lại không đổi được hướng bay? Hướng dẫn: Sự bay của cá được ổn định là nhờ vẫy đuôi. Vây này không thể đổi được hướng bay do đó cá bay chỉ nhờ quán tính. Ví dụ 34: Tại sao về mùa hè gió mạnh thường làm gãy nhiều cây hơn về mùa đông? Hướng dẫn: Mùa hè cây cối xum xuê. Lá làm tăng đáng kể diện tích tán cây, nên lực tác động của gió lên cây cũng tăng lên đáng kể. Ví dụ 35: Tại sao để phân biệt gốc, ngọn của một cây gỗ được bào nhẵn như nhau người ta lại thả cây gỗ xuống nước là có thể phân biệt được? Hướng dẫn: Phần ngọn cây được cấu tạo bởi các lớp mô mềm, xốp hơn phần gốc. Nên khi thả vào trong nước thì phần ngọn sẽ nổi và phần gốc chìm xuống. V. Tích hợp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường vào dạy học vật lý Môi trường có vai trò cực kì quan trọng đối với đời sống con người. Đó không chỉ là nơi tồn tại, sinh trưởng và phát triển mà còn là nơi lao động và nghỉ ngơi, hưởng thụ và trau dồi những nét đẹp văn hóa, thẩm mĩ. Những hiểm họa suy thoái môi trường đang ngày càng đe dọa cuộc sống của loài người. Chính vì vậy, bảo vệ môi trường là vấn đề sống còn của nhân loại và của mỗi quốc gia. Một trong những nguyên nhân cơ bản gây suy thoái môi trường là do sự thiếu hiểu biết, thiếu ý thức của con người. Giáo dục bảo vệ môi trường là một trong những biện pháp hữu hiệu nhất, kinh tế nhất và có tính bền vững trong các biện pháp để thực hiện mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển bền vững đất nước. Thông qua giáo dục, từng người và cộng đồng được trang bị kiến thức về môi trường, ý thức bảo vệ môi trường, năng lực phát triển và xử lí các vấn đề về môi trường. Trong số các môn học ở trường trung học cơ sở thì môn Vật lý là một trong những môn học thực nghiệm, nó cung cấp cho học sinh rất nhiều các kiến thức cơ bản về thế giới tự nhiên nói chung và về môi trường xung quanh. Vì vậy, để đáp ứng những yêu cầu đặt ra, cùng với các môn học khác, trong quá trình giảng dạy Vật lý việc lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục bảo vệ môi trường là vấn đề không thể thiếu. Ví dụ 36: Trong khi xem tivi người ta nói đến một vài sự cố tràn dầu, Em của em không biết việc tràn dầu có tác hại gì với môi trường? Hãy giải thích giúp em ấy? Hãy tìm một vài hình ảnh minh họa cho tác hại của sự cố tràn dầu ? Hướng dẫn: Đối với các chất lỏng không hòa tan trong nước, chất nào có khối lượng riêng nhỏ hơn nước thì sẽ nổi trên mặt nước. Vì dầu nhẹ hơn nước nên nổi trên nước, lớp dầu này ngăn cản việc trao đổi oxy vào nước vì vậy sinh vật không lấy được oxy sẽ bị chết. Ví dụ 37: Vì sao cần hạn chế thải các loại khí độc ra ngoài môi trường? Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học vật lý 8 Trang 12/17 Hướng dẫn: Hàng ngày sinh hoạt của con người và các hoạt động sản xuất thải ra môi trường một lượng khí thải rất lớn các khí này đều nặng hơn không khí vì vậy chúng có xu hướng chuyển xuống lớp không khí sát mặt đất. Các chất khí này ảnh hưởng trầm trọng đến sức khỏe con người và môi trường vì vậy cần hạn chế thải khí độc ra môi trường. Ví dụ 38: Việt Nam là một trong những quốc gia có tỉ lệ ùn tắc giao thông nghiêm trọng nhất trên thế giới. Em hãy tìm hiểu xem ùn tắc giao thông có ảnh hưởng gì đến môi trường sống? Hướng dẫn: Khi có lực tác dụng vào vật nhưng vật không di chuyển thì không có công cơ học nhưng con người và máy móc vẫn tiêu tốn năng lượng. Trong giao thông vận tải các đường gồ ghề làm các phương tiện di chuyển khó khăn, máy móc cần tiêu tốn nhiều năng lượng hơn. Tại các đô thị lớn mật độ giao thông đông nên thường xảy ra tắc đường. Khi tắc đường các phương tiện giao thông vẫn nổ máy tiêu tốn năng lượng vô ích đồng thời xả ra môi trường nhiều khí thải độc hại vì vậy chúng ta cần cải thiện chất lượng đường giao thông và thực hiện các giải pháp đồng bộ nhằm giảm ách tắc giao thông, bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng. VI. Tích hợp giáo dục kĩ năng sống giúp học sinh vận dụng những kiến thức vật lý vào trong những tình huống thực tiễn để giải quyết hiệu quả những vấn đề, những tình huống của cuộc sống hàng ngày. Ví dụ 39: Hãy đọc bản tin sau và trả lời các câu hỏi? Cụ ông Hidekichi Miyazaki (103 tuổi) người Nhật Bản mới được tổ chức kỷ lục Guinness thế giới công nhận là Người trăm tuổi chạy 100m nhanh nhất thế giới hiện nay với thành tích 29,83 giây. Sau đó không lâu, cụ già này lại nảy ra một ý tưởng vô cùng độc đáo, đó là thách thức 'Người bay' Usain Bolt chạy đua. Bolt là một VĐV điền kinh nổi tiếng người Jamaica. Anh đang giữ kỷ lục thế vận hội và thế giới ở các nội dung chạy 100m, 200m và chạy 4 x 100m tiếp sức. Để chuẩn bị cho cuộc đua đầy kịch tính trong vòng 5 năm tới, cụ Miyazaki đã lên kế hoạch rèn luyện thân thể.(nguồn: Tinngan.vn) a) Hãy tính vận tốc trung bình của cụ ông Hidekichi Miyazaki? b) Theo em đâu là bí quyết giúp cụ ông này sống khỏe mạnh và trường thọ? c) Từ tấm gương của cụ ông này em rút ra bài học gì cho bản thân. Nếu như em cũng muốn khỏe mạnh và trường thọ như cụ ông này thì kế hoạch rèn luyện của em là gì? Ví dụ 40: Luật giao thông đường bộ của mọi nước đều bắt buộc mọi người ngồi trong ôtô phải thắt dây an toàn, dù xe đang chạy trong thành phố hay trên xa lộ. Dây đó có tác dụng bảo vệ như thế nào? Hướng dẫn: Trên đường lúc nào cũng tấp nập xe cộ, nên rất dễ xảy ra nhiều tình huống khó lường, nhẹ là chuyện dừng xe đột ngột, nặng thì va quệt, thậm chí va chạm với xe khác cũng phóng nhanh như xe mình... Gặp trường hợp ấy, dẫu cho người lái xe kịp dừng xe, hoặc giảm tốc độ rồi chuyển hướng xe chạy, tránh được tai nạn, thì quán tính của mọi người trong xe cũng ném họ về phía trước, và họ rất dễ bị va đầu vào các phần cứng của xe, nếu không vỡ đầu, cũng chấn thương sọ não. Để tránh tai nạn không đáng có ấy người đi xe ô tô cần dùng dây Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học vật lý 8 Trang 13/17 an toàn, để buộc chặt mình vào ghế ngồi. Như vậy, dẫu ô tô có gặp tai nạn, đổ nghiêng sang bên, thậm chí lộn hẳn một vài vòng, người ngồi trong xe vẫn có nhiều hy vọng thoát khỏi tử vong, tuy có thể bị thương. Từ đây các em học sinh cũng chú ý khuyên bố mẹ đi xe ô tô nên thắt dây bảo hiểm và không nên đi xe quá nhanh đề phòng tai nạn đáng tiếc xảy ra. Ngồi xe nhớ thắt an toàn Phòng khi phanh gấp thân toan lộn nhào Ví dụ 41: Khi chất hàng lên xe tải, bao giờ người ta cũng cố gắng xếp cho thật chặt; nếu hàng ít, thì phải chằng buộc thật chắc. Tại sao vậy? Hướng dẫn: Xe tải thường chạy với vận tốc không nhỏ, hàng chất trên xe, dù nặng, dù nhẹ, đều có quán tính. Xe đang chuyển động đều với vận tốc v, mọi thứ trên xe đều có cùng vận tốc v ấy, nếu xe giảm tốc, đặc biệt là khi giảm tốc đột ngột, quán tính sẽ làm cho hàng hóa bị ném về phía trước, va vào cabin, có thể gây tai n
Tài liệu đính kèm: