Sáng kiến kinh nghiệm Phát triển tư duy cho trẻ 4-5 tuổi bằng các trò chơi từ nguyên vật liệu mở

1 
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc 
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN 
Kính gửi: 
- Hội đồng Sáng kiến ngành GD&ĐT thị xã Bình Long 
Tôi ghi tên dưới đây: 
STT Họ và tên 
Ngày tháng 
năm sinh 
Nơi 
công 
tác 
Chức 
danh 
Trình 
độ 
chuyên 
môn 
Tỷ lệ % 
đóng 
góp vào 
việc tạo 
ra sáng 
kiến 
1 Nguyễn Thị Hài 05/09/1981 Trường 
MN 
vành 
khuyên 
Giáo 
viên 
lớp 
chồi 1 
Cử nhân 
giáo dục 
mầm 
non 
50% 
2 Vũ Thị Bình 17/7/1991 Trường 
MN 
vành 
khuyên 
Giáo 
viên 
Lớp 
chồi 2 
Cử nhân 
giáo dục 
mầm 
non 
50% 
1. Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: Phát triển tư duy cho trẻ 
4-5 tuổi bằng các trò chơi từ nguyên vật liệu mở. 
2. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến:Nguyễn Thị Hài, Vũ Thị Bình; Trường 
Mầm Non Vành Khuyên 
3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo Dục. 
4. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: 20/9/2020 
2 
5 Mô tả bản chất của sáng kiến: 
5.1/ Tính mới 
 Phát triển tư duy cho trẻ là một trong những nội dung quan trọng, luôn được sự 
quan tâm của ngành giáo dục. Vì tư duy là yếu tố nền tảng cho việc phát triển 
khả năng sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.Trẻ ở độ tuổi 
mầm non là giai đoạn mà não bộ của trẻ đang phát triển nhiều nhất, các tế bào 
thần kinh cũng được vận dụng tối đa, điều này giúp trẻ có thể tự có những suy 
nghĩ của riêng mình. Càng tư duy và sáng tạo nhiều ở độ tuổi này, khả năng 
sáng tạo của trẻ sẽ càng được phát huy một cách tối đa khi lớn hơn ở những giai 
đoạn sau. Nên việc biết cách phát triển tư duy cho trẻ trong giai đoạn này là rất 
quan trọng. 
 Vào thời kì này, cho trẻ chơi những trò chơi phát triển tư duy thông minh là 
hữu ích và quan trọng nhất. Càng chơi nhiều những trò chơi tư duy, trẻ sẽ càng 
suy nghĩ tìm tòi. Điều này khiến cho trẻ có thể trở thành người có chỉ số 
Bản thân tôi là một giáo viên có những năm kinh nghiệm đứng lớp giảng dạy 
qua quá trình tổ chức các hoạt động, tôi đã quan sát và thấy rằng các cháu chưa 
phát huy được tư duy và trí tưởng tượng, chưa tập trung suy nghĩ, cô đặt câu hỏi 
chưa phát triển tư duy cho trẻ, tốn kém về đồ dùng. Ñieàu naøy ñaõ thuùc ñaåy toâi 
laøm sao ñeå phaùt trieån tö duy cho chaùu moät caùch hieäu quaû, phaùt huy heát khaû 
naêng saùng taïo vaø töôûng töợng cuûa trẻ. Do ñoù toâi ñaõ luoân tìm toøi, thöïc hieän aùp 
duïng nhieàu bieän phaùp, phöông phaùp giúp trẻ phát triển tư duy vaø cuoái cuøng toâi 
ñaõ tìm ra phương phaùp tâm đắc đó là“Phaùt trieån tö duy cho treû 4 - 5 tuoåi baèng 
caùc troø chôi töø nguyên vật liệu mở” 
5.2 nội dung sáng kiến. 
Biện pháp 1: Phát triển tư duy cho trẻ bằng các trò chơi từ những nắp 
chai. 
Mục đích: 
 Phát triển tư duy trực quan hình ảnh, khả năng tri giác, so sánh, phân loại ở trẻ. 
Hình ảnh ở trẻ óc sáng tạo, khả năng tưởng tượng. 
3 
Chuẩn bị: 
Để thực hiện trò chơi này tôi chuẩn bị trai với nhiều màu sắc, kích cỡ ( 
nắp chai nước suối giữa chai nước ngọt ...) 
Cách chơi: 
Cô để ra nhiều nắp chai với nhiều màu sắc, cô có thể trò chuyện với trẻ về 
các nắp chai đó , cho trẻ nêu ý tưởng của mình: Con làm gì với những nắp chai 
đó? 
Cho trẻ xếp sắp xếp các nắp chai thành bông hoa, thành đường đi, thành 
con vật... 
Tùy vào khả năng của trẻ mà cô đưa ra yêu cầu chơi có chuẩn bị trẻ nhanh 
cô cho cháu xếp các hình phức tạp theo sự sáng tạo, trẻ chậm cho cháu xếp các 
hình đơn giản. 
Trò chơi này có thể chơi theo nhóm hoặc cá nhân, có thể tổ chức cho trẻ 
chơi ở mọi chủ đề: động vật, giao thông, thực vật ... 
Thích hợp ở mọi thời điểm chơi: Giờ hoạt động có chủ đích, hoạt động 
góc, hoạt động ngoài trời, giờ trả trẻ... 
Bé xếp hình bông hoa 
4 
Với những nắp chai nước ngọt, cô hướng dẫn cháu xếp hình: Có thể xếp 
con vật , bông hoa, hoặc cho cháu thành ngôi nhà cao tầng, thành các hình học. 
Khi cho cháu xếp ngôi nhà sẽ giúp cháu ren được kỹ năng xếp chồng cùng 
với khéo léo của đôi bàn tay, bé phải nhàng từ từ đặt những nắp chai cạnh nhau 
thành hàng dài, sau đó tiếp tục chồng những nắp chai lên nhau để tạo độ cao cho 
nhà cao tầng. Nếu bé không đặt cạnh nhau. Với những nắp chai này, cô có thể 
cho cháu đặt nắp chai lên tờ giấy rồi cho cháu vẽ theo Ý thích: Có thể là con 
chuồn chuồn, con bướm hoặc vẽ hoa. 
Lưu ý: 
Trò chơi này có thể tổ chức ở mọi chủ đề 
Đa dạng ở thời điểm chơi: Hoạt động ngoài trời, hoạt động góc. 
Có thể cho trẻ chơi lồng ghép vào các trò chơi trong tiết học, học sinh từ 
đó hứng thú (trò chơi có thời gian). 
 Con thỏ Con chim 
 Con gấu Con gà trống 
5 
 Bé dùng nắp chai để xếp thành bông hoa và các con vật 
Cháu xếp nhà cao tầng 
 Cháu vẽ bông hoa, con bướm, con ong 
6 
 Biện pháp 2: Phát triển tư duy cho trẻ bằng các trò chơi từ chiếc ống hút. 
 Mục đích: 
 Phát triển khả năng tưởng tượng, tư duy trực quan hình ảnh cho trẻ. 
 Trẻ biết tạo ra những đồ vật, hình học theo tưởng của mình. 
 Phát triển trí tưởng tượng, tính cẩn thận, sự khéo léo của đôi bàn tay. 
 Chuẩn bị: Ống hút 
 Cách chơi: 
 Với những chiếc ống hút cô tổ chức cho cháu xếp hình Ngôi nhà, Chiếc quạt, 
hoặc có thể uốn ống lại tạo thành hình vuông, hình tam giác, hay sâu chuỗi các 
sợi dây chuyền hoặc vòng đeo tay ... 
 Trò chơi được thực hiện hay tổ chức cho trẻ tùy vào khả năng và vốn kinh 
nghiệm của bé mà cô đưa ra yêu cầu chơi và chọn đề tài chơi cho phù hợp 
Chaùu xeáp hình ngoâi nhaø, uoán hình tam giaùc, saâu chuoãi thaønh voøng 
 Lưu ý: Thì cháu sếp hình ngôi nhà hay chiếc quạt. Là trẻ đã Phát triển trí 
tưởng tượng và tư duy trực quan hình ảnh (trẻ tư duy ngầm trong đầu những 
7 
hình ảnh, vật mà trẻ thích và muốn tạo hình, sau đó mới thực hiện hành động 
xếp thành sản phẩm. 
 Biện pháp 3: Phát triển tư duy cho trẻ bằng các trò chơi từ những chiếc 
ly nhựa 
 Mục đích. 
 Với trò chơi này giúp cháu Phát triển kỹ năng xếp chồng và sự khéo léo 
của bàn tay, phát triển tư duy trực quan hình ảnh, tư duy trực quan hành động 
cho trẻ 
 Chuẩn bị: 
 Các Ly nhựa,Giấy màu cắt tai, mắt, miệng, hoa... 
 Cách chơi: 
 Cô cho trẻ xem hình ảnh các nhà cao tầng 
 Trò chuyện và đàm thoại với các cháu 
 Đố các con biết tranh vẽ gì? 
 Các ngôi nhà này như thế nào? 
 Cô gợi Ý cho trẻ sử dụng những ly nhựa để xây nhà biết xếp các ly nhựa 
cạnh nhau rồi chồng Các ly nhựa lên nhau mới tạo độ tao cho ngôi nhà, nếu bé 
đặt những chiếc ly nhựa chồng vào nhau nhà của bé sẽ không cao và không đẹp, 
cho nên bé phải đặt những Ly nhựa xen kẽ và chồng lên nhau mới tạo được độ 
cao và sự vững chắc cho nhà của bé hành động đó là (hành động thử và sai từ đó 
phát triển tư duy trực quan hành động). 
 Lưu ý: Trò chơi dành cho trẻ bốn tuổi có thể chơi nhóm hoặc chơi cá 
nhân. 
 Chơi ở mọi chủ đề, chơi ở là chị vui, chơi ngoài trời hoặc ở cuối giờ đều 
thích hợp. 
 Bước 1: Quan sát tranh và biết cách tạo ra Sản phẩm 
Con xem cô có bức tranh vẽ làm gì thế? 
Con sẽ làm gì với những chiếc ly nhựa này? 
 Cô trò chuyện với trẻ về các vật liệu và gợi ý cho trẻ cách thức làm thành sản 
phẩm. 
8 
 Bước 2: Cho cháu theo tiếng và gợi ý sáng tạo cho cháu. 
Tổ chức cho bé hoạt động cùng với vật liệu ly và giấy màu. 
Cô tổ chức cho trẻ nêu ý tưởng và cô hướng dẫn cho chị cách làm thành sản 
phẩm: Các con thấy con thỏ thế nào? 
 Nhóm trẻ có làm các đồ xịt cho tóc xây dựng thì dán hoa, lá vào chiếc ly 
làm hàng giao, chơi ở góc thiên nhiên. 
 Nhóm trẻ có ý tưởng làm các con vật: Cháu dán mắt, tai, miệng. Làm 
thành các con vật vào hoạt động văn học. 
Kết thúc hoạt động: Cho trẻ sử dụng vào hoạt động tại các góc chơi. 
 Trẻ xếp theo thứ tự Trẻ xếp chồng lên nhau 
9 
Trẻ dán thành các con vật theo trí tưởng tượng 
Đề suất hướng chơi: 
 Trò chơi có thể tổ chức chơi ở các chủ đề vui Trung thu, động vật. 
 Đưa trò chơi vào các hoạt động kể truyện sáng tạo, góc âm nhạc. 
 Trẻ chơi theo tập thể: Phối hợp với nhau để tạo ra sản phẩm. 
 Ly nhựa cũng tạo ra nhiều hình thức, đa dạng về cách chơi, đưa vào chơi 
ở các góc chơi, sân chơi, trong giờ hoạt động có chủ đích. 
 Trẻ nhanh cô cho cháu tạo ra con vật trong hoạt động văn học phải cho 
cháu xếp thành hàng rào, chậu chậu cây ở các góc... 
 Biện pháp 4: Phát triển tư duy cho trẻ bằng các trò chơi tu những 
chiếc lá. 
 Mục đích: 
 Qua trò chơi triển tư duy trực quan hình ảnh cho cháu. 
 Rèn luyện sự khéo léo của đôi bàn tay, óc tưởng tượng và sáng tạo cho 
cháu. 
 Chuẩn bị: 
 Các loại lá cây đủ hình dạng kích thước. 
 Cách chơi: 
 Bước 1: Quan sát tranh và hướng ra sản phản. 
 Cô trò chuyện với trẻ về chiếc lá xanh. 
 Chiếc lá này có dạng hình gì? 
 Cô cho cháu xem tranh. 
 Bây giờ các con sẽ làm gì với lá này đây? 
 Bước 2: Cho cháu tạo sản phẩm theo Ý thích. 
 Tổ chức cho cháu hoạt động. 
 Cho trẻ xem lại tất cả những chiếc lá để trẻ tạo ra sản phẩm? 
 Cho cháu tạo sản phẩm theo ý thích 
 Cô cho cháu làm dây chuyền vòng tay...Xếp các sự tưởng tượng của 
mình. 
 Bước 3: Cô gợi ý sáng tạo 
10 
 Con đã thấy chú gà ở nhà rồi, bây giờ ta sẽ xếp những chú gà đó nha. 
 Con đã thấy máy bay chưa, chiếc máy bay bên trên là như nào? 
 Cô cho cháu tạo vào tên sản phẩm: Máy bay, con vật, hoa, con sâu... 
 Đề cấp hướng chơi: 
 Trò chơi chơi ở hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, trẻ chơi cá nhân. 
 Trẻ nhanh: Cho hình sáng tạo. 
 Trẻ: xếp các hình đơn giản, tạo theo nét vẽ sẵn 
 Mở rộng hướng chơi: 
 Giáo viên có thể cho cháu dùng lá cây tạo thành thuyền là xuống nước.. 
 Làm thín ghiệm vật nổi chìm với những chiếc lá. 
 Con Cua Con cá 
 Con 
 Con ếch Con chim 
11 
 Máy bay Con gà trống 
Cháu dùng lá cây để xếp thành các con vât 
 Trò chơi từ con ốc. 
 Mục đích: 
 Phát triển cho trẻ tư duy trực quan hình ảnh. 
 Đèn đôi bàn tay khéo léo, óc tưởng tượng cho trẻ. 
 Chuẩn bị. 
 Một số Lại vỏ khác nhau. 
 Cách chơi: 
 Bước một quan sát tranh và được tạo ra sản phẩm. 
12 
 Cho cháu xem tranh. 
 Đàm thoại về các con vật. 
 Con chuồn chuồn có những đặc điểm gì? 
 Cánh con bướm bướm có dạng hình gì ? 
 Vậy chúng ta có thể làm ra những con vật yêu thích từ Những vỏ ốc này 
không 
 Tổ chức cho trẻ tạo những con vật mà trẻ thích từ các vỏ ốc: con chuồn 
chuồn, con bướm, hoa, con sâu... 
 Bước 2: Cho cháu xếp theo ý thích. 
 Con thấy các con vật trong bức tranh rồi, bây giờ chúng ta cùng nhau tạo 
ra các con vật nhé. 
 Chúng ta có thể xếp các con ốc thành vòng tròn, đường thẳng, hình tam 
giác, hình chữ nhật... 
 Bước 3: Cô gợi ý sáng tạo cho cháu. 
 Cô cho cháu xếp theo sự gợi Ý. Con bướm bướm có cánh như thế nào? 
Con chuẩn chuồn cánh ra sao? Ngoài ra các con có thể xếp bông hoa, chiếc lá... 
 Cô cho cháu tạo ra sản phẩm và gọi tên các sản phẩm đó. Giáo viên có thể 
tổ chức cho cháu chơi ở gần chiều hoạt động chung, hoạt động ngoài trời, hoạt 
động góc. 
 Hình thức chưa ra trận: chơi theo nhóm, cá nhân. 
 Trẻ nhanh cho sếp sáng tạo, trẻ. Xếp theo nét vẽ sẵn, hoặc xếp các hình 
đơn giản. 
 Mở rộng hướng chơi cho cháu. 
 Trẻ có thể sử dụng các loại ốc chơi ở góc bán hàng (Cửa hàng hải sản), 
hoạt động tạo hình (Sâu vỏ ốc tạo vòng tay, vòng cổ...), góc toán học ( Phân loại 
út theo kích thước, hình dạng to nhỏ). Cháu xếp hình con bướm và hoa 
 Ngoài một số trò chơi này còn có một số trò chơi nữa nhằm phát triển tư 
duy khái quát hóa như trò chơi: phân loại rác, trò chơi phân loại vỏ ốc (rác dễ 
phân hủy và rác không phân hủy, ốc to ốc nhỏ)... 
13 
 Trò chơi phát triển tư duy trực quan hành động như: lắp nắp vào lọ (Cô để 
ra nhiều nắp lọ và các loại lọ to nhỏ, cho cháu lắp, khi lắp cháu sẽ thử và chọn 
đúng nắp để lắp cho đúng). 
Cháu dùng vỏ sò, ốc, xếp thành con bướm 
Do đó tôi cần chú ý đến những vấn đề như sau: 
 Nguyên vật liệu dễ tìm và an toàn (Các loại nắp chai nhựa, ống hút, các ly 
nhựa, các loại vỏ ốc hến...) 
 Các vật liệu dễ áp dụng vào các trò chơi, có thẩm mỹ: Màu sắc đẹp. 
 Các trò chơi có thể dựa vào các hoạt động khác nhau như: hoạt động có 
chủ đích, hoạt động vui chơi, hoạt động ngoài trời... 
 Muốn làm được việc này giáo viên cần phải định hướng các trò chơi cho 
cháu, các tổ chức chơi như thế nào, hình thức làm sao cho sinh động?Tổ chức 
như thế nào để cháu hứng thú khi chơi? 
Trên cơ sở đó giáo viên cần tổ chức và hướng dẫn cháu cách chơi.tùy vào trò 
chơi mà quy định thời gian hoặc có thể không quy định về thời gian. 
 Ví dụ như: trò chơi tĩnh có trò chơi không quy định về thời gian để các cháu tự 
tìm tòi cách giải quyết trò chơi đó như: trò chơi tìm lắp cho các loại bình, loại 
chai, cháu sẽ tìm, cứ đóng nắp sao cho đúng với cái bình hoặc cái chai đó. 
 Trò chơi càng hấp dẫn càng giúp trẻ hứng thú nhận thức về thế giới xung 
quanh, từ đó giúp trẻ hoạt động được tích cực trong vui chơi. Ở mỗi trò chơi đều 
14 
giúp trẻ hình thành hay củng cố biểu tượng nào đó một cách tổng hợp khái quát. 
Vì vậy mỗi giáo viên phải thiết kế các bài tập trò chơi như thế nào cho tất cả các 
trẻ trong lớp thực hiện được mà không khó quá đối với trẻ chậm hơn bạn, và 
cũng không quá dễ so với cháu khá, không quá thấp đối với cháu giỏi. Muốn 
được như vậy đòi hỏi giáo viên phải nắm rõ đặc điểm phát triển tư duy của từng 
lứa tuổi để thiết kế trò chơi mới lạ hấp dẫn, lúc nào cũng kích thích trẻ tìm ra 
hướng giải quyết mà không cảm thấy nhàm chán. 
 Chúng ta cần chú ý đến cách tổ chức, cách giải thích, hướng dẫn trò chơi, 
tạo hứng thú, lôi quấn cháu vào trò chơi, tránh quát tháo gây cảm giác nặng nề, 
ép buộc cháu chơi. 
 5.3. Khả năng áp dụng: 
 Giải pháp này đã được áp dụng mang lại lợi ích thiết thực đối với trường 
mầm non. 
 Các biện pháp trên được tận dụng từ nguyên vật liệu có sẵn ở địa phương, 
dễ tìm không tốn kém, mang lại hiệu quả sử dụng cao nên có thể áp dụng ở tất 
cả các trường mầm non trên địa bàn thị xã. 
 6. Các thông tin cần bảo mật: Không 
 7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: Nguyên vật liệu mở 
 Đối với trẻ: 
 Qua đó trẻ được trực tiếp chơi, kích thích tính Cà Mau ham hiểu biết của 
trẻ, khơi gởi cho trẻ tính tư duy sáng tạo, tinh thần đoàn kết phối hợp cùng bạn 
bè. 
 Trẻ rất hứng thú và tích cực tham gia chơi. 
 Đối với cô: 
 Cô cần tìm ra phương pháp hay để lồng ghép các trò chơi và biện pháp 
trên phù hợp với các tiết dạy làm tăng thêm hiệu quả giảng dạy. 
 Các nguyên vật liệu mở, tiết kiệm được chi phí, nguồn nguyên vật liệu dễ 
tìm tại địa phương. 
 Giáo viên dùng nhiều nguyên vật liệu để đưa vào phục vụ cho công tác 
giảng dạy của mình thêm sáng tạo và phát triển tư duy cho trẻ một cách tích cực. 
15 
 Có thể hướng dẫn đồng nghiệp cùng đưa các nguyên vật liệu dễ kiếm tại 
địa phương mà không tốn kém đưa vào giảng dạy. 
 Cô chủ động hơn trong giảng dạy, không mất thời gian chuẩn bị đồ dùng hơn 
trong công tác tổ chức các hoạt động phát triển nhận thức, phát triển thể chất, 
khám phá khoa học, phát triển thẩm mỹ cho trẻ. 
 Vận động sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình với nhà trường cùng cô giáo 
để đạt hiệu quả tốt hơn... 
 Đối với phụ huynh: 
Cha mẹ hãy kết hợp với giáo viên trong quá trình tổ chức các hoạt động 
giáo dục trẻ. 
Tập cho trẻ tính tự lập hướng dẫn trẻ tự tìm tòi tư duy của bản thân tạo ra 
sản phẩm ở nhà trẻ. 
Thường xuyên kể chuyện, trò chuyện với trẻ hằng ngày để trẻ ngày càng 
được mở rộng những hiểu biết của mình hơn. 
8. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng 
sáng kiến theo ý kiến của tác giả: 
Sau khi áp dụng biện pháp này, hiện nay lớp tôi dạy, trẻ tham gia các hoạt 
động rất tích cực, cháu mạnh dạn hơn trong mọi hoạt động.Giờ học và giờ chơi 
trẻ thoải mái, hứng thú và tích cực hơn. 
Việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi này rất bổ ích và được các cháu 
hưởng ứng tốt. 
Khi chơi đòi hỏi trẻ phải tư duy, phải suy nghĩ phải tập trung vào để hoàn 
thành bài tập đó giúp kích thích được não bộ hoạt động nên trẻ cũng thông minh 
hơn rất nhiều.Từ đó hình thành tính chủ định, phát triển tư duy cho trẻ. 
Khi trẻ chơi kết hợp với bạn hay một nhóm bạn, trẻ sẽ giao tiếp với xã hội 
với bạn bè nhiều hơn thông qua đồ chơi từ đó mạnh dạn hơn so với cuộc sống. 
Ý thức bảo vệ môi trường của trẻ được nâng cao. 
Giáo viên ít tốn kém tiền bạc và thời gian trong khâu chuẩn bị đồ dùng. 
Được sự hoan nghênh và đồng tình của các bậc phụ huynh. 
Số liệu liên quan 
16 
Chưa áp 
dụng / áp 
dụng 
Sĩ số Sĩ số trẻ đạt Tỉ lệ % Sĩ số trẻ 
chưa đạt 
Tỉ lệ % 
Chưa thực 
hiện 
32 18/32 56,25 14/32 43,75 
Áp dụng 32 29/32 91 3/32 9 
Nhận xét đánh giá của HĐSK cấp trường: 
 Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật 
và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. 
Phú thịnh, ngày 12 tháng 1 năm 2021 
 Người làm đơn 
Nguyễn Thị Hài Vũ Thị Bình