Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh Lớp 5 học tốt phân môn Tập làm văn

c các môn học khác: 
 Để giúp học sinh làm tốt bài văn tả cảnh, chỉ nội dung, thời gian dành cho 
những tiết Tập làm văn tả cảnh không là chưa đủ, mà nó đòi hỏi cả một quá trình 
dạy học, là sự tích hợp của tất cả các môn học khác, nó hỗ trợ cho nhau và 
không thể thiếu. Đặc biệt phải kể đến phân môn tập đọc và luyện từ và câu sẽ 
giúp học sinh sở hữu vốn từ ngữ rất phong phú và đa dạng. 
 + Ví dụ : Ngay trong tuần học đầu tiên của lớp 5 với bài tập đọc: “Quang 
cảnh làng mạc ngày mùa”. Học sinh tích luỹ cho mình rất nhiều kiến thức có 
liên quan đến bài văn tả cảnh, nhất là với bài “tả cảnh cánh đồng, nương rẫy” 
Điều đó thể hiện ở chỗ, học sinh được biết thêm rất nhiều các từ , các hình ảnh 
miêu tả như : để tả màu vàng, học sinh có thể dùng từ vàng xọng, vàng xuộm, 
vàng hoe, vàng ối  sao cho phù hợp với đối tượng miêu tả trong bài văn của 
mình. Cũng với bài tập đọc trên, học sinh còn tìm được ở đó cấu tạo của bài văn 
tả cảnh gồm 3 phần: Mở bài, thân bài, kết bài . 
 * Vì vậy khi dạy bài Tập đọc trên, trong phần tìm hiểu bài: Ở câu 2: Hãy 
chọn một từ chỉ màu vàng trong bài và cho biết từ đó gợi cho em cảm giác gì ? 
Trả lời được câu hỏi này tức là học sinh đã nắm được các từ chỉ màu vàng và 
hiểu được nghĩa của nó khi sử dụng trong bài văn tả cảnh. Vì vậy, tôi hướng dẫn 
kĩ hơn ở câu hỏi này. Cụ thể như sau: 
- Bước 1: Đọc từ và lời giải (vàng xọng – màu vàng gợi cảm giác như có nước) 
- Bước 2: Phân tích nghĩa của từ: 
+Giúp học sinh hiểu: Tại sao “vàng xọng là màu vàng gợi cảm giác như có 
nước”bằng các câu hỏi phụ: 
Từ vàng xọng trong bài văn miêu tả màu vàng của sự vật nào?(Màu vàng 
của bụi mía) 
 Em nào đã từng được quan sát bụi mía, theo em từ vàng xọng tả cây mía 
ở thời kì nào (thời kì mới trồng, đang phát triển hay đã đến độ thu hoạch) ?(Tả 
cây mía khi đã đến độ thu hoạch. Khi đó thân cây có màu vàng bóng, đó là dấu 
hiệu để chúng ta biết mía đã có nhiều nước ngọt thơm. Từ vàng xọng gợi cảm 
giác như có nước là vì vậy) 
Sau đó tôi cho học sinh trực tiếp quan sát một khúc mía có màu vàng 
xọng mà tôi đã chuẩn bị. 
 - Với các từ ‘vàng xuộm, vàng lịm, vàng tươi, vàng ối..”hướng dẫn tương tự. 
 - Các bài mở rộng vốn từ trong phân môn luyện từ và câu là món ăn 
chính giúp học sinh có nguồn vốn từ dồi dào và sinh động. 
 5
 Ngoài ra, nó còn giúp học sinh biết cách liên kết các câu trong bài bằng 
nhiều hình thức như: lặp từ ngữ, thay thế từ, dùng từ nối... nhằm tạo ra cho học 
sinh một bài văn trôi chảy, không lủng củng, không rườm rà 
 Cũng chính từ phân môn luyện từ và câu, Học sinh còn được thực hành 
viết những đoạn văn tả cảnh có liên quan như: Bài “Luyện tập về từ đồng 
nghĩa” tuần 3/TV 5 – Tập 1/32, sau khi học sinh nắm được như thế nào về từ 
đồng nghĩa học sinh được vận dụng kiến thức vừa học để viết đoạn văn miêu tả 
màu sắc đẹp của những sự vật mà em yêu thích dựa vào bài tập đọc “Sắc màu 
em yêu” . 
 + Hay trong bài “Mở rộng vốn từ : Thiên nhiên”– tuần 9/Trang 87, ngoài 
mục đích giúp học sinh nắm được vốn từ về thiên nhiên, tôi còn xoáy sâu vào 
cách sử dụng hình ảnh so sánh, nhân hoá trong bài từ đó học sinh của tôi cũng 
vận dụng một cách sáng tạo vào bài văn tả cảnh của mình . 
 - Chính vì sự gắn bó chặt chẽ nói trên mà trong quá trình xây dựng kế 
hoạch giảng dạy ở mỗi bài, mỗi phân môn, tôi thường chú ý tích hợp giữa các 
bài, các phân môn với nhau nhằm tận dụng triệt để sự gắn bó giữa các môn học 
này trong dạy học tập làm văn tả cảnh. 
 b.1.4. Khai thác triệt để vốn kiến thức sẵn có của học sinh: 
 - Qua việc kiểm tra thực tế với 2 nhóm đối tượng học sinh lớp tôi, tôi thấy 
rằng: Cùng viết một bài văn tả cảnh, một nhóm học sinh đã được quan sát trực 
tiếp đối tượng miêu tả và một nhóm học sinh không được trực tiếp quan sát đối 
tượng đó thì chất lượng bài viết, cách miêu tả của 2 bài văn có sự khác biệt rõ 
rệt. Với bài của học sinh được quan sát đối tượng miêu tả , cách dùng hình ảnh 
của các em rất phong phú, đa dạng nhưng không làm mất đi nét riêng, chân thực 
của đối tượng miêu tả. Còn với bài văn của học sinh không được quan sát trực 
tiếp đối tượng miêu tả, đôi khi cách dùng hình ảnh của các em mang tính chiếu 
lệ, không đúng với thực tế vốn có của nó 
 + Ví dụ: Có một em khi miêu tả cảnh buổi sáng trong công viên, em viết : 
“Trong công viên, vào buổi sáng xe cộ đi lại tấp nập” 
 - Vì thế tôi cho rằng muốn học sinh viết được bài văn tả cảnh hay, điều 
thứ nhất không kém phần quan trọng đó là việc học sinh được quan sát đối 
tượng miêu tả trực tiếp bằng tất cả các giác quan. Cho nên trong phần hướng dẫn 
xác định yêu cầu, tôi luôn dẫn dắt để khai thác triệt để vốn kiến thức sẵn có của 
học sinh phù hợp với điều kiện quan sát của các em. 
 + Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh viết một bài văn tả cảnh sông nước, tôi 
hỏi học sinh đã đươc ngắm cảnh sông nước chưa ? ở đâu ? Em quan sát vào 
những thời gian nào? Có kỉ niệm nào gắn bó giữa em với cảnh đó không ? ( Do 
khu vực các em ở không có cảnh sông nước). Từ đó giúp các em tự nhớ lại 
những gì mà mình đã quan sát được về cảnh sông nước khi miêu tả 
 + Hay với đề bài tả cảnh một buổi sáng (hoặc trưa, chiều) trong vườn cây 
(hay trong công viên, trên đường phố, trên cánh đồng, nương rẫy): Dựa vào thực 
tế địa phương nơi trường tôi đóng, các em có điều kiện được đi công viên, trên 
đường phố hoặc đa số nhà các em có vườn cây nên vì vậy tôi đã hướng học sinh 
chọn đề tài phù hợp với điều kiện quan sát của mình đó là vườn cây, công viên, 
đường phố – những cảnh gần gũi , quen thuộc và gắn bó với các em. 
 6
 b.1.5. Thường xuyên động viên, khích lệ, sử dụng hình thức thi đua, khen 
thưởng cũng như đôn đốc việc học của học sinh: 
 - Như chúng ta đã biết, tập làm văn là một phân môn không mấy hứng thú 
của cả thầy lẫn trò. Đối với thầy, muốn dạy tốt tiết học này cần có kiến thức, kĩ 
năng, có sự chuẩn bị công phu và tốn nhiều thời gian. Đối với trò, đó là áp lực 
về tư duy và khả năng diễn đạt. Vậy muốn cho tiết học không nặng nề, nhàm 
chán, tạo không khí thoải mái khi học, thì những lời động viên, khích lệ của giáo 
viên là không thể thiếu. Nó là liều thuốc bổ tinh thần quý giá với các em. Chính 
vì vậy, trong quá trình dạy tập làm văn, tôi thường xuyên động viên, khen ngợi 
các em. 
 - Bên cạnh việc động viên khen ngợi, dựa vào đặc điểm tâm lí hiếu thắng 
của các em, tôi còn sử dụng hình thức thi đua, khen thưởng trong dạy – học tập 
làm văn và cảm thấy nó đem lại kết quả rất tốt. 
 + Ví dụ: Khi làm bài tả cảnh kiểm tra viết cũng gần tới ngày Đại hội Liên 
đội của trường, mỗi lớp được cử 5 em đi dự, trong số đó có một số em sàn sàn 
nhau không biết chọn em nào, tôi đã khuyến khích các em, nếu em nào làm văn 
được điểm cao sẽ được đi dự, và kết quả thật bất ngờ, mặc dù không có nhiều 
bài xuất sắc, nhưng tôi thấy ở bài văn của tất cả các em đều có sự cố gắng và 
tiến bộ hơn hẳn so với trước. 
 Tiếp tục biện pháp trên, trong đợt thi giữa kì 1, trong khi ôn tập chuẩn bị thi, 
tôi và tập thể lớp đã đề ra chỉ tiêu là : nếu bạn nào làm văn được điểm tốt trong 
đợt thi này sẽ được nhận phần thưởng của cả lớp. Và không ngoài tầm dự đoán 
của tôi, kết quả đợt kiểm tra của các em đạt chất lượng khá cao. Điều đó chứng 
tỏ rằng, việc động viên khen ngợi hay dùng hình thức thi đua khen thưởng có ý 
nghĩa quan trọng đối trong dạy học nói chung và dạy tập làm văn nói riêng. Nó 
kích thích hứng thú , tạo niềm say mê học tập ở các em . 
 b.1.6. Kết hợp chặt chẽ với gia đình, nhà trường và xã hội. 
 Để đảm bảo chất lượng học tập và giáo dục toàn diện cho học sinh việc 
kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội là hết sức quan trọng. 
Trong đó chất lượng bài văn tả cảnh của học sinh cũng cần rất nhiều đến việc 
quan tâm của các tập thể trên. 
 - Đối với gia đình, cha mẹ luôn là nguồn an ủi động viên các em trong 
quá trình học tập, là nơi tạo điều kiện về vật chất cũng như thời gian cho các em. 
Việc cho các em đi nghỉ mát , tắm biển, tham quan những khu du lịch, danh lam, 
thắng cảnh  tạo cơ hội cho các em tiếp xúc trực tiếp với đối tượng miêu tả 
trong bài văn của các em, giúp các em được mở mang kiến thức và hứng khởi 
khi học tập. Cha mẹ còn là người thường xuyên kiểm tra, đôn đốc việc học và 
chuẩn bị bài ở nhà của các em. 
 - Đối với nhà trường, đặc biệt là Liên đội, không chỉ là nơi các em được 
trau dồi kiến thức Đội mà việc tổ chức các buổi giao lưu văn nghệ, đi tham 
quan, du lịch về nguồn cũng góp phần tạo nên thành công trong học tập ở các 
em. 
 - Đối với thư viện trường, việc mua những quyển sách báo, tài liệu tham 
khảo phù hợp giúp các em có thêm cơ hội để học hỏi, trau dồi kiến thức, kĩ năng 
 7
(Đặc biệt là với những em có hoàn cảnh khó khăn, không có tiền để mua chúng). 
Việc tổ chức các hội thi cũng tạo cho các em một sân chơi bổ ích  
 b.2. Biện pháp tổ chức giảng dạy, hướng dẫn cho học sinh học văn tả cảnh: 
 Đối với học sinh tôi trực tiếp giảng dạy, vốn ngôn ngữ của các em còn rất 
nhiều hạn chế, đặc biệt là các em chưa biết cách trau chuốt, gọt giũa lời văn, câu 
văn được bóng bẩy, mang tính “Nghệ thuật”, mà đa số các em “nghĩ sao thì viết 
vậy”; cộng với việc ít đọc sách báo, ít tham khảo các bài văn hay, câu chuyện 
hay, bổ ích ở sách báo, làm cho các em gặp nhiều khó khăn khi làm bài văn 
miêu tả. Cho nên việc trước tiên là giáo viên cần kết hợp với các phân môn trong 
môn Tiếng Việt – nhất là phân môn luyện từ và câu - cung cấp vốn từ ngữ cho 
học sinh, uốn nắn cho các em cách dùng từ, đặt câu, hướng cho các em từ “ngôn 
ngữ tự nhiên” thành “ngôn ngữ nghệ thuật”. Kết quả cuối cùng của việc dạy Tập 
làm văn là hiệu quả của những bài văn. Bài văn hay là bài văn đạt tốt các yêu 
cầu về nội dung, nghệ thuật và cảm xúc. Vì vậy, trong mỗi giờ Tập làm văn giáo 
viên cần thực hiện tốt các yêu cầu này. Đối với phân môn tập làm văn ở lớp 5, 
để viết bài văn miêu tả, học sinh thường trải qua các khâu cơ bản là: 
 - Tìm hiểu cấu tạo của bài văn. 
 - Phân tích các văn bản mẫu. 
 - Quan sát, lập dàn ý chi tiết. 
 - Viết thành bài văn hoàn chỉnh. 
 - Học tập, rút kinh nghiệm qua giờ trả bài. 
 Để tiến hành mỗi hoạt động trong từng tiết học có hiệu quả, giáo viên và 
học sinh lần lượt giải quyết các yêu cầu nói trên. 
 b.2.1. Tìm hiểu cấu tạo bài văn tả cảnh: 
 - Cho học sinh đọc văn bản mẫu ở sách giáo khoa, hướng dẫn học sinh xác 
định phần mở bài, thân bài, kết bài. 
 - Cho học sinh rút ra ghi nhớ về cấu tạo của bài văn tả cảnh. 
 b.2.2. Phân tích các văn bản mẫu: 
 Ở bước này, giáo viên hướng dẫn học sinh đọc, phân tích để hiểu và thấy 
được nghệ thuật quan sát và miêu tả, đồng thời thấy được cách chọn lọc chi tiết, 
cách sử dụng những hình ảnh đẹp trong bài văn miêu tả. 
 Ví dụ: 
1/ Bài: “Luyện tập tả cảnh”- Sách Tiếng Việt 5 tập 1 trang 14. 
 - Cho học sinh đọc bài văn “Buổi sớm trên cánh đồng”. 
 - Giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích bài văn bằng các câu hỏi: 
 + Tác giả tả những sự vật gì trong buổi sớm mùa thu ? 
 + Tác giả quan sát sự vật bằng những giác quan nào ? 
 + Tìm một chi tiết thể hiện sự quan sát tinh tế của tác giả. 
 * Đối với bài này, tôi cho các em xem 1 vài đoạn video cảnh mùa thu, nêu 
vài đặc điểm tiêu biểu của mùa thu vì ở địa phương tôi chỉ đặc trưng 2 mùa 
mưa và nắng. 
 8
 - Sau khi tìm hiểu xong bài văn, Giáo viên cần nhấn mạnh cho học sinh thấy 
nghệ thuật quan sát và chọn lọc chi tiết tả cảnh của tác giả bài văn. 
 2/ Bài: “Luyện tập tả cảnh”- sách Tiếng Việt 5 tập 1 trang 21. 
 - Yêu cầu của bài này là học sinh phân tích 2 văn bản “Rừng trưa” và 
“Chiều tối” để thấy được những hình ảnh đẹp trong mỗi bài văn. 
 - Cách tiến hành bài này là: 
 + Cho học sinh đọc lần lượt từng bài văn. 
 + Giáo viên giới thiệu tranh, ảnh về rừng tràm cho học sinh quan sát. 
 + Cho học sinh nêu ý kiến về hình ảnh mà các em thích trong mỗi bài văn 
? Có thể yêu cầu các em nêu lí do vì sao mình thích hình ảnh đó. 
 - Giáo viên cần tôn trọng ý kiến của học sinh, đặt biệt khen ngợi những 
em tìm được những hình ảnh đẹp và giải thích được lí do vì sao mình thích hình 
ảnh đó ( yêu cầu không bắt buộc ). 
* Tôi lưu ý HS : Sự khác biệt về thời gian ( sáng, trưa, chiều, tối ... ) cũng 
làm thay đổi cảnh vật dù là trực tiếp hay gián tiếp. 
 + Sau cùng, giáo viên chốt lại các hình ảnh đẹp ở từng bài văn và hướng 
cho học sinh nên đưa các hình ảnh đẹp vào bài văn miêu tả. 
 b.2.3. Quan sát, lập dàn ý chi tiết: 
 a/ Quan sát: 
 Để làm tốt được bài văn miêu tả, giáo viên cần yêu cầu học sinh có sự 
chuẩn bị bài trước khi đến lớp – đó là nhắc các em quan sát kĩ cảnh vật, sự vật 
hoặc một người nào đó trước khi vào học bài mới, điều này giáo viên nhắc nhở 
các em trong phần dặn dò cuối buổi học. Bởi học sinh hay nghĩ rằng với cảnh 
vật quen thuộc hằng ngày thì không cần phải quan sát lại, điều này là hoàn toàn 
sai lầm. Sự tiếp xúc hằng ngày chỉ cho ta những nhận biết hời hợt, chung chung, 
chưa toàn diện. Có quan sát kĩ nhiều mặt, nhiều lượt, bằng nhiều giác quan thì 
mới có những hiểu biết đầy đủ, phong phú và chính xác. Quan sát trực tiếp còn 
cho ta những cảm xúc “nóng hổi” để đưa vào bài viết, tránh được sự tẻ nhạt. 
Giáo viên cần rèn kĩ năng quan sát cho HS: 
+ Khi quan sát phải sử dụng các giác quan như mắt, tai, mũi, lưỡi,để 
nhìn, nghe, sờ, ngửi, nếm, nhằm nhận biết sự vật về hình dạng, màu sắc, âm 
thanh, mùi vị 
+ Quan sát nhằm nhận ra những nét độc đáo đặc biệt của đối tượng chứ 
không phải thống kê tỉ mỉ trung thực mọi chi tiết về sự vật. 
+ Trong khi quan sát còn luôn gắn với cảm xúc, với kỉ niệm, với cuộc 
sống cá nhân của người quan sát. Từ đó gắn chặt với các hoạt động liên tưởng so 
sánh, tưởng tượng , hồi tưởngcủa từng cá nhân. 
+ Từ việc quan sát HS tìm được từ ngữ diễn tả đúng và sinh động những 
điều quan sát được . 
+ Hướng dẫn HS lựa chọn trình tự quan sát: 
 * Trình tự không gian: quan sát toàn bộ đến quan sát từng phần, từ trái sang 
phải, từ trên xuống dưới,ngoài vào trong hoặc ngược lại. 
 9
 * Trình tự tâm lí: Thấy nét gì nổi bật thu hút bản thân, gây cảm xúc mạnh cho 
bản thân hứng thú thì quan sát trước, các phần khác quan sát sau. Phần trọng tâm 
bài thì quan sát kĩ lưỡng hơn. 
+Tổ chức quan sát và tìm ý: 
 * Học sinh phải được quan sát trực tiếp cảnh vật và người. 
 * HS phải tự làm việc, tự quan sát, tự ghi chép là chính. 
 * Sự quan sát của HS phải được hướng dẫn cụ thể bằng hệ thống câu hỏi gợi 
ý. 
 Ví dụ: Trong bài “ Tả cơn mưa”, để phát huy sự quan sát và khả năng sáng 
tạo của HS, tôi yêu cầu các em tả cơn mưa đang diễn ra trên sân trường qua cửa 
sổ lớp học. Kết quả ngoài mong đợi, các em đều tả được cơn mưa với những nét 
chung nhưng mỗi em đều mang sắc thái biểu cảm riêng, kể cả những em vốn rất 
ngại môn Tập làm văn cũng có được bài văn cho riêng mình dù lời văn chưa bay 
bổng nhưng dùng từ chính xác, trọng tâm nổi bật, đặc biệt có cảm xúc và quan 
trọng hơn là các em có sự tự tin như thấy được “ làm văn không khó”. 
 b/ Lập dàn ý: 
 - Khi vào học bài mới, giáo viên luôn nhắc học sinh nhớ: Mỗi bài văn cần 
có bố cục 3 phần: Mở bài, thân bài, kết bài. Với mỗi bài văn, công việc đầu tiên 
của tôi là yêu cầu học sinh tìm hiểu đề bài. 
 + Đề bài thuộc thể loại gì ? Đề bài yêu cầu tả gì ? 
- Giáo viên hướng dẫn xác định trong tâm để tập trung sự chú ý của HS, 
tránh tình trạng quan sát một cách mờ nhạt, chung chung dẫn đến miêu tả không 
nổi bật trọng tâm bài. 
 - Nếu đối tượng miêu tả không thực tế và gần gũi với học sinh thì giáo 
viên cần giới thiệu một số tranh ảnh, video minh họa cho học sinh quan sát. 
 - Hướng dẫn học sinh lập dàn ý từ những điều đã quan sát được. 
 Ví dụ: 
 * Quan sát trường em. Từ những điều đã quan sát được, lập dàn ý cho bài 
văn miêu tả ngôi trường ( sách Tiếng Việt 5 tập 1 trang 43 ). 
 - Trước khi hướng dẫn học sinh lập dàn ý, nhắc học sinh một số điểm lưu ý: 
 + Có thể tả ngôi trường vào một thời điểm nhất định ( sáng – trưa - 
chiều; mùa đông - mùa hè); Cũng có thể tả ngôi trường với cảnh sắc thay đổi 
theo thời gian ( Từ sáng đến chiều; từ mùa xuân đến mùa hè). 
 + Nên tả theo trình tự quan sát sát từ xa đến gần, từ ngoài vào 
tronghoặc ngược lại, tả gần đến xa, từ trong ra ngoài 
 + Ngôi trường nào cũng gắn với các hoạt động của thầy và trò. Tuy nhiên 
chỉ nên tả lướt qua hoạt động này để không biến bài văn tả cảnh thành bài văn 
tả cảnh sinh hoạt. 
 Sau khi nêu một số điểm lưu ý để học sinh nhớ, giáo viên hướng dẫn học 
sinh cách lập dàn bài. 
 - Giúp học sinh nắm yêu cầu của bài: Miêu tả ngôi trường. 
 - Nhắc học sinh: Dàn ý cũng cần có đủ 3 phần: Mở bài, thân bài, kết bài. 
 10
 - Phần mở bài cần giới thiệu bao quát: 
 + Vị trí của ngôi trường: Ngôi trường nằm ở đâu ? Quay mặt về hướng 
nào? 
 + Đặc điểm nổi bật của ngôi trường. 
 - Phần thân bài gồm các ý: 
 + Tả từng phần của cảnh trường: 
 Cổng trường ( cổng như thế nào ? bản tên trường ra sao ? ). 
 Sân trường ( sân trường ra sao ? cột cờ, cây cối như thế nào? ). 
 Lớp học ( các tòa nhà như thế nào? Các lớp học được trang trí ra sao?...). 
 Trường em có điểm gì nổi bật ? 
 - Phần kết bài cần nêu cảm nghĩ của em về ngôi trường. 
 Như vậy, mỗi em mỗi ý, mỗi vẻ khác nhau nhưng đều bảo đảm đủ ý 
chính. 
 b.2.4. Chuyển một phần dàn ý thành đoạn văn: 
Để học sinh diễn đạt được bài văn của mình một cách sinh động, có nghệ 
thuật, các em thường được trau dồi qua tiết học “ Chuyển một phần dàn ý thành 
đoạn văn”, “Một phần của dàn ý” có thể là mở bài, kết bài, cũng có thể là một 
phần của thân bài. 
 a/ Phần mở bài: 
 Các em có thể mở bài trực tiếp hoặc gián tiếp; có em mở bài chỉ bằng một 
câu nhưng cũng có em mở bài bằng cả một đoạn văn. Nhưng không ai được tách 
rời nội dung đã xây dựng được. Ở đây, tùy nghệ thuật vào bài của mỗi em mà 
giáo viên góp ý, không nên gò bó, áp đặt. 
 Ví dụ: 
 Đề bài: “..Miêu tả một cảnh sông nước ( một vùng biển, một con sông, 
một con suối hay một hồ nước ) ( TV 5 tập 1/62) 
 - Có em mở bài thẳng luôn vào đề: “Làng em có một con suối rất đẹp”. 
 - Có em mở bài rất sinh động: “Con suối chảy qua làng em, suối chảy ven 
theo chân đồi, men theo cánh đồng lúa xanh mượt. Nhìn từ xa, con suối như một 
con trăn uốn mình trên tấm tấm thảm màu xanh biếc của cánh đồng làng. Con 
suối này gắn liền với tuổi thơ của chúng em và con suối đã trở nên thân thiết”. 
 Nhờ khuyến khích học sinh diễn đạt phần mở bài bằng những cách khác 
nhau mà vẫn đảm bảo nội dung chính, các em đã viết được nhiều bài văn hay, có 
tính nghệ thuật. 
 b/ Phần thân bài: 
- Một số em học sinh chưa biết cách sử dụng từ ngữ cho đúng trong văn 
viết cũng như văn nói. Ví dụ khi tả về hình ảnh của những ô cửa kính lớp học, 
các em hay viết: “Các lớp học có những ô cửa kính sáng long lanh”; Hoặc khi tả 
hình dáng một người thân trong gia đình, các em viết: “Bố em có dáng người 
cao chót vót” 
 11
- Đôi khi các em hay viết “ rập khuôn, máy móc” theo những câu văn, 
đoạn văn mà giáo viên sử dụng để hướng dẫn mẫu. Ví dụ khi hướng dẫn cách tả 
về hình dáng của người, tôi đưa ra ví dụ mẫu: 
 + “ Chị em có hàm răng trắng đều như hạt bắp”. 
 + “ Đôi mắt của cu Tí tròn như hai hòn bi ve”. 
 Đến khi làm bài, có em viết: “ Em trai của em năm nay vừa tròn một tuổi. 
Mắt của nó tròn như hai hòn bi ve, răng của nó trắng đều như hạt bắp”. 
 Hoặc “Đôi mắt của bà em tròn như hai hòn bi ve”(!) 
 - Bên cạnh, giáo viên cần hướng cho học sinh tả một cách chân thực, 
không “bắt chước” theo những hình ảnh trong các bài văn mẫu vì vậy, trong các 
tiết học, giáo viên cần tăng cường cung cấp vốn từ ngữ cho các em, hướng cho 
các em biết cách sử dụng từ ngữ cho phù hợp với đối tượng miêu tả, phù hợp với 
văn cảnh cụ thể và phù hợp với thực tế cuộc sống. 
 - Hoặc chỉ với 1 một chi tiết, yêu cầu học sinh tả lại theo ý của mình, dùng 
lời văn của mình, từ đó giúp các em chỉnh sửa để có câu văn sinh động, giàu 
cảm xúc và quan trọng là ý tả có cái riêng, cái mới, thu hút nguời đọc 
 Ví dụ: “ vườn cây vui vẻ lao xao trong gió sớm.” Hay “ vườn cây im