Đơn công nhận SKKN Biện pháp giúp học sinh học tốt các yếu tố hình học ở Lớp 2

ến thức cần ghi nhớ: Đoạn thẳng có giới hạn ở 2 đầu và có thể đo được độ dài cũn đường thẳng không có giới hạn ở 2 đầu và có thể kéo dài vô tận.
b. Nhận biết giao điểm giao điểm của hai đoạn thẳng:
Giáo viên cho học sinh quan sát hình vẽ và hỏi: Đoạn thẳng AB cắt đoạn thẳng CD tại điểm nào? hoặc “Hai đoạn thẳng AB và CD cắt nhau tại điểm O”. Điểm cắt chính là giao điểm(hay cũn gọi là điểm gặp nhau)
c. Nhận biết 3 điểm thẳng hàng;
Giáo viên cho học sinh quan sát hifnh vẽ mẫu, nêu tên 3 điểm thẳng hàng, dùng thước thẳng để kiểm tra và đưa ra nhận xét: Ba điểm thẳng hàng là cùng nằm trên 1 đường thẳng. Sau đó HS tifm 3 điểm thẳng hàng trên các đồ vật có xung quanh lớp học để minh hoạ.
d. Nhận biết hình chữ nhật, hỡnh vuụng, hình tứ giác.
ở lớp 2, chưa yêu cầu học sinh nắm được khái niệm, định nghĩa hình học dựa trên các đặc điểm, tính chất của hình (chẳng hạn, chưa yêu cầu học sinh biết hình chữ nhật là tứ giác có 4 góc vuông, hoặc có 2 cạnh đối diện song song và bằng nhau... ), chỉ yêu cầu học sinh phân biệt được hình ở dạng “tổng thể”, phân biệt được hình này với hình khác và gọi đúng tên hình của nó. Bước đầu vẽ được hình đó bằng cách nối các điểm hoặc vẽ dựa trên các đường kẻ ô vuông (trên giấy kẻ ô ly)
e. Nhận biết đường gấp khúc:
Giáo viên cho học sinh quan sát đường gấp khúc ABCD và hỏi đường gấp khúc ABCD gồm mấy đoạn thẳng? Đó là những đoạn thẳng nào? Hãy đọc tên các đoạn thẳng đó. Có thể dùng 1 đoạn dây cứng gấp thành nhiều đoạn rồi kéo ra thành 1 đoạn dài và cho HS nhận xét.
Như vậy: Các dạng bài nhận biết hình ở lớp 2 là các bài tập đơn giản nhất và chỉ cần quan sát kĩ là HS có thể nhận diện và đưa ra kết luận chính xác. Biện pháp quan trọng là giáo viên định hướng cho HS quan sát, khai thác, tìm tòi kiến thức mới, tạo điều kiện cho HS quan sát và bày tỏ ý kiến của mình trước lớp. Giáo viên có thể liên hệ đền những đồ vật xung quanh để làm rõ mối liên kết giữa kiến thức và thực tiễn qua đó khắc sâu kiến thức cần truyền thụ cho HS.
2. Về nội dung " vẽ hình ".
ở lớp 2 học sinh được làm quen với hoạt động vẽ hình đơn giản theo các hình thức sau:
a. Vẽ hình không yêu cầu có số đo các kích thước.
b. Vẽ hình theo mẫu;
c. Vẽ đường thẳng đi qua 1 hoặc 2 điểm cho trước;
d. Vẽ thêm đoạn thẳng để được hình mới;
Vậy khi dạy học sinh cách vẽ hình, tôi thường tuân thủ theo các bước sau:
1. Hướng dẫn học sinh biết cách sử dụng thước kẻ, bút chì, bút mực để vẽ hình.Cần sử dụng hợp lý chức năng của mỗi dụng cụ, thước thẳng có vạch chia dùng để đo độ dài đoạn thẳng,vẽ đoạn thẳng (đường thẳng), thước thẳng còn dùng để kiểm tra sự thẳng hàng của các điểm. Khi sử dụng thước thẳng cần đặt thước đúng cách để đo, kẻ hình chính xác.
2. HS phải được hướng dẫn và được luyện tập kỹ năngvẽ hình, dựng hình theo quy trình hợp lý thể hiện được những đặc điểm chớnh xỏc của hình phải vẽ.
3. Hình vẽ phải rõ ràng,chuẩn xác về hình dạng và đặc điểm, các nét vẽ phải mảnh, không nhoè, không tẩy xoá có độ chính xác cao.
3. Về nội dung xếp, ghép hình.
 Yêu cầu của bài “xếp, ghép hình” ở lớp 2 là: Từ 4 hình tam giác đã cho, học sinh xếp, ghép được thành hình mới theo yêu cầu đề bài .
Cách thực hiện: Mỗi học sinh cần có một bộ hình tam giác để xếp hình (bộ xếp hình này có trong hộp đồ dùng học toán lớp 2 hoặc học sinh có thể tự làm bằng cách từ một hình vuông cắt theo 2 đường chéo để được 4 hình tam giác). Học sinh lựa chọn vị trí thích hợp để xếp, ghép 4 hình tam giác thành hình mới. Loại toán, “xếp, ghép hình” chỉ có ý nghĩa khi mỗi học sinh phải được tự xếp, ghép hình (các em có thể xếp, ghép nhanh chậm khác nhau), nhưng kết quả đạt được là “sản phẩm” do mỗi em được “tự thiết kế và thi công” và do đó sẽ gây hứng thú học tập cho mỗi HS.
- Điều cơ bản là khuyến khích học sinh tìm được các cách khác nhau đó. Qua việc “xếp, ghép” này các em được phát triển tư duy, trí tưởng tượng không gian và sự khéo tay, kiên trì, sáng tạo.
Ví dụ: Xếp 4 hình tam giác:
 a. Thành các hình sau và cho biết mỗi hình đó giống với những sự vật gì xung quanh chúng ta.
Đây là bài toán giúp học sinh phát triển tư duy, óc tưởng tượng và năng lực quan sát, là một trong những bài toán nâng cao được phát triển từ bài toán đơn giản trong SGK. Để làm được bài tập này, yêu cầu học sinh phải có trí tưởng tượng, đặc biệt là sự liên tưởng với những vật có thật trong cuộc sống.
4. Tính chu vi hình tam giác, chu vi hình tứ giác:
Yêu cầu học “chu vi” ở lớp 2 phù hợp với trình độ chuẩn của toán 2. Cụ thể là: ở lớp 2, chưa yêu cầu học sinh nắm được “khái niệm, biểu tượng” về chu vi của hình, chỉ yêu cầu học sinh biết cách tính chu vi hình tam giác, tứ giác khi cho sẵn độ dài mỗi cạnh của hình đó, bằng cách tính tổng độ dài các cạnh của hình (độ dài các cạnh của hình có cùng một đơn vị đo). 
- Trước hết, cho học sinh dùng thước thẳng có vạch chia để đo độ dài các cạnh của hình tam giác ABC. (mỗi cạnh là 3cm).
- Dựa vào kết quả đo trên, tính chu vi hình tam giác ABC.
Vậy với các tam giác có độ dài 3 cạnh bằng nhau, ta sẽ tính chu vi tam giỏc đó như thế nào ? ( Lấy độ dài một cạnh nhân với 3 )
5. Cách thực hiện 1 số bài tập đếm hình học ở lớp 2.
Loại bài “đếm hình” trong sách giáo khoa toán 2 là loai bài toán khó nhất có tính phát triển, đòi hỏi học sinh biết “phân tích, tổng hợp”. Do đó sẽ là “khó” đối với một số học sinh chưa làm quen hoặc chưa biết nên xuất phát từ đâu khi làm bài toán này. Sau đây xin gợi ý một cách làm để học sinh dễ thực hiện “đếm hình” (khỏi bị sót hình). Đó là cách đánh số vào hình rồi đếm hình, chẳng hạn:
Ví dụ 1: Trong hình bên có mấy hình tam giác?
Gợi ý cách đếm:
- Đánh số vào hình, chẳng hạn:
1, 2, 3, 4.
- Hình tam giác nào chỉ gồm một hình có đánh số? (Có 4 hình là hình 1, hình 2, hình 3 và hình 4).
1
2
3
4

Hình tam giác nào gồm 2 hình có đánh số? (Có 2 hình là hình gồm hình 2và hình 3, hình gồm hình 1 và hình 4).
- Hình tam giác nào gồm 3 hình có đánh số? (không có).
- Hình tam giác nào gồm 4 hình có đánh số? (Có 1 hình gồm hình 1, hình 2, hình 3 và hình 4).
Vậy tất cả có 7 hình tam giác (4 + 2 + 0 + 1 = 7).
Ví dụ 2: Hình dưới đây gồm bao nhiêu tam giác ? bao nhiêu tứ giác ?
- Dựa vào ví dụ 1, ta cũng đánh số như hình vẽ. Có 4 tam giác nhỏ, nên số tam giác ở trên đoạn MN là :
1 + 2 + 3 + 4 = 10
 - Có 10 tứ giác vì :
1 + 2 + 3 + 4 = 10
3
4
1
2
Mỗi hình tam giác có đã đánh số gộp với một hình tứ giác thì được một hình tam giác nữa. Vậy số hình tam giác ở hình trên là : 10 + 10 = 20 hình
Vậy hình trên có 20 tam giác và 10 tứ giác.
 ở lớp 2 chỉ yêu cầu học sinh đếm được số hình (trả lời đúng số lượng hình cần đếm là được), chưa yêu cầu học sinh viết cách giải thích như trên.
Qua các ví dụ được nêu ở trên, dạy học các yếu tố hình học ở lớp 2 là rất quan trọng, đòi hỏi sự hướng dẫn tỉ mỉ của giáo viên và hơn thế nữa là sự tìm tòi cách dạy giúp học sinh có thể bóc tách cách làm để hiểu cách làm và làm bài tập một cách nhanh nhất. Qua thực tế cho thấy, việc dạy học các yếu tố hình học ở lớp 2 là rất khó, đặc biệt là phần đếm hình, ghép hình, học sinh rất dễ bị nhầm lẫn và thường đếm sai hình. Việc đưa ra các câu hỏi gợi ý cho học sinh là rất quan trọng, và sự vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học là nguyên tắc quan trọng giúp học sinh chiếm lĩnh kiến thức cần đạt theo mục tiờu của bài học.
Vậy để nâng cao hiệu quả giảng dạy các yếu tố hình học ở lớp 2 , giáo viên cần làm tốt một số việc như sau ;
- Giúp học sinh tự phát hiện và tự giải quyết nhiệm vụ của bài học, tự chiếm lĩnh kiến thức mới, bằng cách cho học sinh thực hành, vận dụng nhiều kiến thức mới để giải quyết vấn đề trong học tập và trong cuộc sống. Vì vậy ngay sau khi học sinh đã nắm chắc kiến thức cơ bản trong bài, cần cho học sinh làm ngay các bài trong SGK và có liên hệ kiến thức thực tế ( nếu có ).
- Giúp học sinh thiết lập được mối quan hệ giữa phần kiến thức đã học với kiến thức mới ( Từ bài học Đường gấp khúc, độ dài đường gấp khúc, giáo viên giúp học sinh liên hệ để học tốt bài Chu vi hình tam giác, chu vi hình giác ). 
- Cho học sinh hoạt động nhóm nhiều, đặc biệt là với các bài tập về đếm hình, ghép hình. Từ đó khuyến khích khả năng học tập hợp tác và phát triển tư duy tập thể cho học sinh.
- Giáo viên phải đặt các câu hỏi vì sao? nhằm giúp học sinh luôn tìm tòi , sáng tạo và tập thói quen không thỏa mãn với bài làm của mình, với các cách giải có sẵn cho học sinh.
- Đặc biệt, khi dạy các yếu tố hình học ở lớp 2, người giáo viên phải hướng dẫn thật chính xác cách sử dụng các đồ dùng học tập giúp học sinh làm bài chính xác ( các bài tập về vẽ hình, đo hình )...Việc dạy phần kiến thức cơ bản là rất quan trọng, trên thực tế người giáo viên phải biết phát triển từ những bài tập cơ bản trong SGK, lập ra các bài tập mới có nội dung nâng cao, sỏng tạo giúp học sinh không ngừng phát triển khả năng hiểu biết của mình.
- Về khả năng áp dụng của sáng kiến: 
Từ việc nghiên cứu các phương pháp dạy học để dạy học các yếu tố hình học ở lớp 2 nờu trờn, tôi đã chọn lớp 2D Trường Tiểu học Gia Khánh A để dạy thực nghiệm. Tôi chọn bài : " Chu vi hình tam giác, chu vi hình tứ giác "( SGK Toán 2 - trang 130 ) để dạy thực nghiệm, đồng thời trong suốt quá trình dạy học toán với việc đan xen các bài tập hình học tôi đã áp dụng các phương pháp dạy học giúp học sinh có thể ghi nhớ kiến thức một cách nhanh nhất và vận dụng tốt nhất.
+ Cú thể hỏi: Hình tam giác có mấy cạnh; cú mấy đỉnh; kí hiệu đỉnh của hình tam giỏc, đọc tên các đỉnh và các cạnh của hình tam giác.
+ Cho HS thực hành cỏch vẽ hỡnh tam giác bằng cách mối các đỉnh với nhau.
+ Dùng thước có vạch chia để đo độ dài các cạnh của hình tam giác một cách chính xác, đọc kết quả vừa đo được.
+ Nêu cách tính chu vi của hình tam giác (GV cú thể liên tưởng đến cách tính độ dài đường gấp khúc) các em đó được học ở các bài học trước để tính.
Vậy qua bài tính chu vi của hình tam giỏc, ta cú thể giúp các em liên tưởng và ôn lại nhiều kiến thức hình học đó học có liên quan. Bằng cách hỏi gợi mở, phương pháp trực quan sinh động, GV đó giúp các em chiếm lĩnh kiến thức mới trờn nền tảng hệ thống kiến thứ