Báo cáo Một số biện pháp giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trong trường Mầm non

ột vài lần rồi bắt đầu cho trẻ làm thật, nhiều lần như vậy trẻ sẽ quen và tự làm.
Hình ảnh các bé lớp 4- 5 tuổi thực hành thao tác rửa mặt
* Với hoạt động hướng dẫn trẻ chải răng: 
Tôi giáo dục cho trẻ biết ý nghĩa của việc đánh chải răng nhằm mục đích giữ gìn hàm răng khỏe mạnh, có lợi cho sức khỏe của trẻ. Hàng ngày trẻ cần chải đánh răng ngay sau các bữa ăn (sau 5 - 10 phút), và buổi tối trước khi đi ngủ để răng trẻ luôn sạch sẽ không bị sâu răng.
Các bước hướng dẫn trẻ chải răng như sau: 
- Cho trẻ lấy nước vào cốc rồi nhúng ướt bàn chải;
- Tay phải cầm bàn chải, tay trái cầm tuýp kem đánh răng nặn nhẹ để kem ra khỏi ống, bôi kem lên mặt bàn chải răng, nhắc trẻ lấy vừa kem, không nhiều quá để kem không dây bẩn ra tay và quần áo.
- Ngụm nước súc miệng để ướt đều các mặt răng, tay phải cầm bàn chải, chải lần lượt các vùng mặt răng.
+ Chải mặt trước răng cửa hàm trên, hàm dưới: Đặt bàn chải lên mặt ngoài của hàm trên và hàm dưới răng cửa chải xoay tròn 5 - 10 lần rồi chải hất lên đối với hàm dưới và chải hất xuống với hàm trên
+ Chải mặt ngoài của răng. Chải tất cả răng hàm trên và hàm dưới bằng cách: đặt lông bàn chải sát với viền răng và nướu, chải hàm trên hất xuống, hàm dưới hất lên hoặc xoay tròn bàn chải đánh răng.
+ Chải mặt trong của răng. Chải mặt trong của tất cả các răng hàm trên và hàm dưới bằng động tác chải lên xuống hoặc xoay tròn
+ Chải mặt nhai của răng đặt lông bàn chải song song với mặt nhai của răng, kéo đi kéo lại khoảng 10 lần.
+ Chải lưỡi. Đặt mặt chải lưỡi lên lưỡi, nhẹ nhàng kéo từ trong ra ngoài khoảng 10 lần.
- Súc miệng thật nhiều lần để hết hoàn toàn kem đánh răng trong miệng. Rửa sạch bàn chải, vẩy khô, cắm phần lông bàn chải phía trên, phần tay cầm ở dưới.
* Với hoạt động hướng dẫn trẻ chải tóc: Nhằm giúp trẻ có thói quen giữ vệ sinh đầu tóc, biết chải tóc gọn gàng tạo thói quen vệ sinh văn minh cho trẻ.
Cách hướng dẫn trẻ chải tóc: Tay phải cầm lược, tay trái vén rẽ tóc ra hai bên đường ngôi và lần lượt chải từng bên. Chải dần tóc từ ngọn dần lên gốc tóc để tóc không bị rối, đau đầu trẻ.
Trong thực tế có nhiều kĩ năng thực hành giữ gìn vệ sinh thân thể cần phải kiên trì hướng dẫn cho trẻ để hình thành thói quen hàng ngày: Rửa tay, rửa mặt, tắm rửa thay quần áo phù hợp với thời tiết, chải răng, chải tóc, đi guốc dép, thói quen vệ sinh ăn uống... Vấn đề cơ bản là tạo cho trẻ môi trường để trẻ luôn được thực hành và ghi nhớ những điều đã học, cần có đủ điều kiện để trẻ có thể tự làm như nước sạch để rửa mặt, chân, tay; có vòi, có chậu, khăn lau, ca cốc, bàn chải đánh răng...
7.1.2. Biện pháp 2: Giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ qua các hoạt động hàng ngày
Ở độ tuổi mầm non cơ thể trẻ đang phát triển, hệ thần kinh chưa hoàn chỉnh, sức đề kháng với bệnh tật nói chung cũng như khả năng thích ứng của da còn yếu nên trẻ dễ bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn cũng như dễ bị ảnh hưởng của yếu tố thời tiết và môi trường. Vì vậy, việc giáo dục trẻ có thói quen vệ sinh cá nhân dựa trên sự hình thành phản xạ có điều kiện sẽ giúp trẻ có được những thói quen tốt có lợi cho sức khỏe. 
Muốn tạo thành thói quen cho trẻ không phải chỉ một ngày, hai ngày là làm được mà phải có quá trình nhắc nhở, thực hành, rèn luyện và duy trì thường xuyên, với nhiều hình thức giáo dục khác nhau. Trẻ mầm non rất nhanh nhớ nhưng lại mau quên chính vì vậy mà việc rèn luyện những nền nếp, thói quen vệ sinh cá nhân cho trẻ cần phải thực hiện thường xuyên giúp trẻ cảm thấy thoải mái khi thực hiện các hoạt động ở lớp, trẻ không còn cảm thấy gò bó khi tham gia các hoạt động theo nề nếp lớp học. Từ đó tạo cho trẻ yêu thích việc đi học hơn, trẻ cảm thấy “Mỗi ngày đến trường sẽ là một ngày vui”.
Trong đó việc giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ thông qua các hoạt động hàng ngày: Qua giờ đón, trả trẻ; qua hoạt động học, hoạt động ngoài trời, hoạt động góc, hoạt động ăn, hoạt động chiều... đã được giáo viên chú trọng. Tùy theo từng chủ đề, từng lĩnh vực mà cô giáo có thể nghiên cứu, lựa chọn một số nội dung giáo dục vệ sinh phù hợp với độ tuổi và nội dung bài học để lồng luồn giúp trẻ hình thành thói quen vệ sinh cá nhân một cách nhẹ nhàng mà trẻ rất hứng thú tham gia.
	* Qua hoạt động đón, trả trẻ: 
	- Vào giờ đón trẻ buổi sáng tôi trò chuyện với trẻ về việc khi tay bẩn, trước và sau khi ăn, sau khi đi vệ sinh... Các con làm sẽ làm gì? 
	+ Các con rửa tay như thế nào? Ở nhà mẹ cho con rửa tay như thế nào?
 	+ Sau khi rửa tay xong con thấy tay như thế nào? 
	+ Các con có thích rửa tay không? Vì sao? 
 	+ Ở nhà các con có tự rửa tay khi thấy tay bẩn không? 
Sau đó cho trẻ nhắc lại các thao tác rửa tay và thực hiện làm động tác mô phỏng trên không giúp trẻ ghi nhớ các bước rửa tay bằng xà phòng một cách dễ dàng hơn.
- Trong giờ trả trẻ có thể trò chuyện với trẻ sau một ngày đi học ở trường: Các con sẽ làm gì để vệ sinh thân thể sạch sẽ? Giáo dục trẻ thường xuyên tắm gội sạch sẽ, thay quần áo nhất là vào mùa hè, thời tiết nóng nực. Khi trẻ làm có sự quan sát, hướng dẫn của người lớn.
* Lồng ghép giáo dục vệ sinh cá nhân vào các hoạt động học:
Ví dụ: Với hoạt động tạo hình bài: “Nặn đồ dùng trong gia đình” trong chủ đề “Gia đình”. Ngoài việc chuẩn bị đầy đủ đồ dùng trong đó có khăn ướt cho trẻ lau tay khi nặn xong để trẻ không bôi bẩn ra bàn ghế, quần áo, tôi còn giáo dục trẻ nếu các con nặn đất xong chỉ lau tay thôi thì không thể sạch được mà các con phải làm gì? Các con rửa tay khi nào?... Và cho trẻ đọc bài thơ: “Cô dạy” - Phạm Hổ sau giờ tạo hình tôi hướng dẫn trẻ thực hành các bước rửa tay, trẻ rất hứng thú thực hiện.
Với hoạt động: Khám phá khoa học “Bé tìm hiểu về một số bộ phận cơ thể và chức năng của chúng”. Tôi có thể dạy trẻ biết tên gọi, tác dụng và một số đặc điểm nổ bật 1 số bộ phận trên cơ thể. Qua đó giáo dục biết giữ gìn, chăm sóc vệ sinh thân thể sạch sẽ: Luôn giữ đầu tóc gọn gàng, sạch sẽ, hàng ngày phải tắm gội, rửa mặt, mũi, chân, tay, đánh răng, súc miệng sau khi ăn...
	* Trong giờ hoạt động ngoài trời: Tôi cho trẻ dạo chơi sân trường và quan sát các bảng tuyên truyền có các hình ảnh về giáo dục vệ sinh: Có thói quen sống ngăn nắp, gọn gàng, biết vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường sạch sẽ... Cô giáo hướng dẫn trẻ nhặt rác và bỏ rác đúng nơi quy định, không khạc nhổ bừa bãi.. qua đó giáo dục trẻ giữ vệ sinh môi trường luôn “Xanh - sạch - đẹp”.
	* Trong khi trẻ chơi hoạt động góc chúng ta cũng có thể lồng ghép nội dung giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ một cách nhẹ nhàng và trẻ rất thích thú. Đối với trẻ mầm non thì “Học bằng chơi, chơi mà học” và hoạt động vui chơi đóng vai trò chủ đạo.
	Ví dụ: Trong góc phân vai của chủ đề “Gia đình” cô giáo cho trẻ chơi trò chơi: Tắm cho em bé, cho em bé ăn cơm... Qua các trò chơi này cô giáo có thể giáo dục cho trẻ một số thói quen vệ sinh cá nhân: Biết tắm gội sạch sẽ, không để xà phòng vào mắt, tai; khi ăn biết xúc ăn gọn gàng không làm đổ cơm, rơi vãi cơm...
Khi hết giờ chơi, giáo dục trẻ biết lấy cất đồ dùng đồ chơi đúng nơi quy định, không tranh giành đồ chơi của nhau, biết nhường nhịn bạn, khi chơi trẻ biết kết hợp vai chơi với bạn, biết giúp đỡ bạn khi bạn gặp khó khăn... 
* Trong hoạt động ăn: Chúng ta có thể lồng ghép giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ như:
- Trước khi ăn: Giáo dục trẻ biết rửa tay, lau rửa mặt sạch sẽ rồi ngồi ngay ngắn vào bàn ăn.
- Trong khi ăn: Giáo dục trẻ biết xúc ăn gọn gàng, ăn hết xuất, không làm rơi vãi cơm, khi ho, ngáp biết lấy tay che miệng...
- Sau khi ăn: Giáo dục trẻ cất bát thìa nhẹ nhàng vào đúng nơi quy định, không chạy nhảy, nô đùa, trẻ vệ sinh răng miệng (Chải răng, súc miệng...).
Qua giờ ăn lồng ghép giáo dục dinh dưỡng cho trẻ. Hỏi trẻ tên các loại thức ăn có trong thực đơn hàng ngày: Hôm nay các con được ăn cơm với món gì? Thức ăn đó cung cấp chất gì? Giáo dục dinh dưỡng cho trẻ để trẻ biết muốn có thể khỏe mạnh và phát triển thì các con phải ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, thường xuyên tắm gội, thay quần áo, vệ sinh thân thể sạch sẽ...
* Với hoạt động chiều: Tùy vào từng chủ đề cụ thể tôi có thể xây dựng lịch sinh hoạt chiều phù hợp với điều kiện thực tế ở lớp giúp trẻ được ôn luyện, củng cố các thói quen vệ sinh cá nhân mà trẻ đã học.
Ví dụ: Ở chủ đề “Bản thân”
- Thứ hai: Hướng dẫn trẻ hoạt động lao động nhằm giúp trẻ nắm được các kỹ năng lao động đơn giản phục vụ cho sinh hoạt và chuẩn bị sau này cho trẻ tham gia vào đời sống lao động: Giúp cô kê dọn bàn ghế chuẩn bị gờ ăn, giờ học
- Thứ ba: Hướng dẫn trẻ rửa chân, đi giày dép, giữ sạch đôi chân. 
- Thứ tư: Dạy trẻ chơi trò chơi học tập, trò chơi dân gian, xem tranh ảnh về bản thân, hát về chủ đề...
- Thứ năm: Hướng dẫn trẻ kĩ năng tự mặc quần áo. 
- Thứ sáu: Hướng dẫn trẻ thực hành các kĩ năng rửa tay, rửa mặt để trẻ nhớ lại các thao tác rửa tay, rửa mặt.
Với hình thức như vậy, thói quen vệ sinh cá nhân cho trẻ đã được hình thành và tạo thành thói quen tốt trong cuộc sống hàng ngày của trẻ.
7.1.3. Biện pháp 3: Sưu tầm các bài thơ, bài hát, câu đố, câu chuyện để giáo dục vệ sinh cá nhân cho trẻ
Trẻ trong độ tuổi 4 - 5 tuổi là giai đoạn phát triển ngôn ngữ mạnh mẽ, vốn từ của trẻ đang phát triển nhanh về số lượng cũng như chất lượng. Việc sưu tầm lựa chọn các bài thơ, bài hát, câu đố, câu chuyện có nội dung hay về giáo dục vệ sinh cá nhân là rất cần thiết và thiết thực vì qua đó trẻ vừa phát triển ngôn ngữ cho trẻ, trẻ còn được lĩnh hội các kiến thức giáo dục vệ sinh một cách nhẹ nhàng và dễ nhớ. 
Với nhận định đó tôi đã lựa chọn một số bài thơ, bài hát, câu đố, câu chuyện có nội dung giáo dục vệ sinh dễ hiểu hoặc có nhân vật gần gũi với trẻ, dễ khắc sâu cho trẻ. 
- Ví dụ dạy trẻ bài thơ: “Mèo và Bé” 
	“Mèo ơi! khi rửa mặt
	...
	Vừa mau lại vừa sạch”.
	Sau đó trò chuyện với trẻ:
 + Vì sao Mèo con không rửa mặt bằng khăn mà dùng bằng tay?
 + Dùng bằng tay để rửa có sạch không?
 + Các con khi rửa mặt các con dùng bằng gì? 
- Hoặc qua bài hát “Thật đáng chê” có thể giáo dục thói quen vệ sinh cho trẻ: Trẻ biết phải ăn chín uống sôi, không được ăn quả xanh, uống nước lã vì sẽ gây đau bụng, tiêu chảy rất nguy hiểm. 
	- Hoặc ch