SKKN Đổi mới phương pháp ôn tập và làm bài kiểm tra trắc nghiệm môn Lịch sử Lớp 12: Trường Trung tâm GDNN-GDTX Tam Dươn

t quả đã đạt cao hơn và học sinh có phương pháp ôn tập và làm bài thi tốt hơn.
- Học sinh đã biết ghi nhớ sự kiện lịch sử cơ bản theo từng bài,từng chương,từng thời kì
- Nắm được phương pháp học Lịch sử và các kĩ năng chuyên biệt ,kĩ năng đặc thù của bộ môn
- Cách liên hệ vận dụng kiến thức lịch sử vào thực tế cuộc sống
- Học sinh sẽ đúc rút được cách làm bài thi môn Lịch sử một cách hiệu quả
- Tránh học tủ, học lệch bộ môn hoặc để đối phóvới việc thi cử
- Tránh làm bài sơ sài, hoặc quá tỉ mỉ ở một nội dung,một vài câu hỏi 
- Tránh việc lạm dụng từ ngữ văn học trong bài Lịch sử hoặc xuyên tạc Lịch sử,làm méo mó sự kiện lịch sử
3.2.Thể hiện quan niệm học tập trên, trong quá trình ôn tập, học sinh cần thực hiện những công việc sau đây trong toàn bộ giáo trình: 
Học sinh nên
Học sinh không nên
- Học đầy đủ nội dung kiến thức cơ bản của lịch sử trong Sách giáo khoa 
- Nắm được sự kiện lịch sử từng giai đoạn,từng thời kì để liên hệ thực tế
-Ghi chép bài đầy đủ và ghi nhớ các sự kiện lịch sử 
-Rèn luyện kĩ năng chuyên biệt,kĩ năng ghi nhớ,kĩ năng tái hiện sự kiện lịch sử
-Biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống.
-Ghi nhớ các sự kiện theo chuỗi kiến thức logic xuyên suốt khóa trình lịch sử
- Không nên tán, bịa lịch sử,làm méo mó lịch sử và sai sự kiện lịch sử
- Ghi chép,làm bài lịch sử quá sơ sài,thiếu sự kiện lịch sử
- Làm bài quá tỉ mỉ, mất nhiều thời gian tập chung ở một sự kiện lịch sử nào đó hoặc những câu hỏi khó
- Học lệch tủ,học để đối phó với thi cử và để có tấm bằng tốt nghiệp THPT
-Không nên bỏ trống các đáp án trong bài thi trắc nghiệm.
-Tránh cùng tô chung một đáp án đúng để mong có sự sắc xuất đúng cao

3.3. kĩ năng kiến thức lịch sử học sinh cần nắm được:
 - Cho đến nay, việc học tập, ôn thi các bộ môn ở trường phổ thông nói chung, bộ môn Lịch sử nói riêng còn nặng tính thực dụng, nghĩa là “học để thi”. Việc “thi gì học nấy” làm cho học sinh nắm kiến thức một cách rời rạc, không hiểu lịch sử, không rút ra được mối liên hệ, tính quy luật của sự phát triển xã hội và tỏ ra rất lúng túng, bị động khi thi bị “lệch tủ”, không ứng phó được với các đề thi khác nhau. Các tác giả sách “Ôn tập và làm bài thi tốt lịch sử” đã thực hiện một chủ trương đúng, đó là hướng dẫn cho học sinh nắm vững kiến thức cơ bản của khóa trình, có phương pháp ôn tập và làm bài thi một cách thông minh, sáng tạo, phù hợp với trình độ và yêu cầu. 
- Cách “dạy học truyền thống” về môn lịch sử trong nhiều năm trước đây được thể hiện ở chỗ: thầy giáo là người cung cấp kiến thức duy nhất, học sinh ghi chép, học thuộc sự kiện và nhấn mạnh những vấn đề được xem là quan trọng, cần lưu ý, chương trình bị cắt thành các đề tài (đề thi), rời rạc, không có bài tập và thực hành Theo quan niệm “học tập để hiểu”, phương pháp dạy học, học lịch sử cần có những đổi mới quan trọng – thầy tạo điều kiện hướng dẫn học sinh tự học để nắm các vấn đề cơ bản, biết vận dụng kiến thức đã học vào cuộc sống, vào tiếp thu kiến thức mới và làm bài tập, bài thi
- Chương trình giáo dục phổ thông ban hành (5.2006) đã xác định mục đích môn Lịch sử như sau: 
- Môn Lịch sử ở trường phổ thông nhằm giúp cho học sinh có những kiến thức cơ bản cần thiết về lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới, góp phần hình thành ở học sinh thế giới quan khoa học, giáo dục lòng yêu nước, yêu quê hương và những truyền thống dân tộc, truyền thống cách mạng, bồi dưỡng các chức năng tư duy, hành động, thái độ cư xử đúng đắn trong xã hội”. 
- Từ mục tiêu chung của môn học, giáo viên được hướng dẫn theo mục tiêu của mỗi bài với nhiệm vụ dạy và học của thầy và trò phải thực hiện trong suốt khóa trình để đảm bảo về các mặt kiến thức, kĩ năng, thái độ, tư tưởng, tình cảm. 
- Học sinh phải hiểu biết về quá trình phát triển của lịch sử dân tộc từ nguồn gốc đến nay trên cơ sở nắm vững được những sự kiện nổi bật của từng thời kỳ, những chuyển biến lịch sử, hiểu được những nội dung chính của mỗi thời kì lịch sử nước ta. 
- Nắm được các sự kiện lịch sử tiêu biểu, những bước phát triển chủ yếu, những chuyển biến quan trọng của lịch sử thế giới từ thời cổ đại đến nay, trong đó chú trọng đến nội dung quan trọng nhất để hiểu về quá trình phát triển của lịch sử loài người, những nền văn minh tiêu biểu, những mô hình xã hội gần gũi, lịch sử các nước trong khu vực, về các sự kiện lịch sử ảnh hưởng lớn đến tiến trình phát triển của lịch sử nước ta. 
- Có hiểu biết về một số nội dung cơ bản, cần thiết về nhận thức xã hội như kết cấu xã hội loài người, mối quan hệ giữa các yếu tố trong cơ cấu hệ thống xã hội, vai trò to lớn của sản xuất (vật chất, tinh thần) trong tiến trình lịch sử, vai trò của quần chúng nhân dân và cá nhân, nguyên nhân và động lực tạo ra các chuyển biến lịch sử theo quy luật vận động của lịch sử.
3.4.Hình thành các kĩ năng cần thiết trong học tập bộ môn: 
+ Xem xét các sự kiện lịch sử trong các quan hệ không gian, thời gian (đồng đại, lịch đại)lịch sử
+ Kĩ năng phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát, đánh giá các sự kiện, hiện tượng lịch sử, nhân vật lịch sử. 
+ Bồi dưỡng năng lực phát hiện, đề xuất và giải quyết các vấn đề lịch sử (điều tra, thu thập, xử lý thông tin, nêu dự kiến giải quyết vấn đề, tổ chức thực hiện, dự kiến, kiểm tra tính đúng đắn, thông báo, trình bày kết quả).
+ Hình thành năng lực tự học, tự làm giàu tri thức lịch sử qua các nguồn tài liệu khác nhau. 
+ Có thái độ, tình cảm, tư tưởng đúng, góp phần hình thành, bồi dưỡng các phẩm chất đạo đức và năng lực hành động. 
+ Đảm bảo nội dung (cứng): Nội dung cốt lõi của bộ môn không thể thiếu được. Và những nội dung này sẽ được bổ sung, điều chỉnh theo sự phát triển của khoa học, tình hình và nhiệm vụ của đất nước.
+ Không nên đi sâu vào những chi tiết có tính ràng buộc người dạy và người học của những (phần mềm) để thích ứng kịp thời với tình hình và sự phát triển của khoa học vào thực tiễn ở trong nước và từng địa phương.
+ Đặc biệt nội dung của môn học Lịch sử phải đảm bảo được mỗi quan hệ giữa lịch sử dân tộc với Lịch sử thế giới, giữa lòng yêu nước với tinh thần quốc tế chân chính. 
+ Trên cơ sở nội dung chung của bộ phận, giáo viên có thể xây dựng được nội dung chương trình Lịch sử lớp 12.
+ Học Lịch sử phải tính đến hiệu quả của nó, nghĩa là biết nắm những kiến thức cơ bản nào và dùng để làm gì (trong cuộc sống, trong học tập). 
Ví dụ: Khi ôn tập Lịch sử học sinh cần nắm được những kiến thức sau: 
Khái niệm những giai đoạn chính trong quá trình phát triển lịch sử đã học để có một nhận thức chung: 
Ví dụ: đối với khóa trình Lịch sử Việt Nam từ 1919 – 1929; 1930-1945; 1945-1954; 1954-1975; 1975 đến nay. Học sinh hiểu được nội dung chủ yếu của mỗi giai đoạn và mối quan hệ giữa các giai đoạn. Không có cái nhìn bao quát chung sẽ không hiểu được bối cảnh lịch sử, tiền đề - điều kiện, mối quan hệ nhân – quả của sự kiện đang học, mà chỉ nắm sự kiện một cách rời rạc,không logic xuyên suốt quá trình lịch sử. 
+ Xác định kiến thức cơ bản của một sự kiện, một giai đoạn lịch sử,một khóa trình lịch sử. Kiến thức lịch sử cơ bản không phải là những sự kiện đơn lẻ, mà bao gồm một hệ thống những hiểu biết cần thiết về các sự kiện cụ thể, niên đại, nhân vật, các nguyên lý, quy luật, những kết luận khái quát Nội dung kiến thức cơ bản như vậy rất nhiều, không thể ghi nhớ hết, dù là học thuộc lòng sách giáo khoa. Điều quan trọng là phải biết chọn những kiến thức tối ưu – những kiến thức rất cần thiết, không thể thiếu trong một bài, một giai đoạn với đầy đủ các yếu tố trên. Ví Ví dụ: khi học về “Nước Nga Xô Viết tiến hành công cuộc khôi phục nền kinh tế sau chiến tranh”, cần nắm các kiến thức cơ bản:
 + Tình hình kinh tế, chính trị,xã hội ở nước Nga (Một số sự kiện nói về sự khủng hoảng).
 + Chính sách kinh tế mới thể hiện ở chủ trương, nội dung, bản chất, ý nghĩa của nhân dân Liên Xô.
 + Cần có kiến thức sâu rộng: ở một vài lĩnh vực cần thiết, phù hợp với trình độ và yêu cầu học tập lịch sử. Khi học Lịch sử thế giới từ 1917 trở đi, không thể không có những kiến thức về chủ nghĩa tư bản trong thời kỳ chuyển lên giai đoạn đế quốc chủ nghĩa. Khi học về cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc từ 1919, không thể không nắm vững các kiến thức về phong trào yêu nước đầu thế kỳ XX, về những hoạt động đầu tiên của Nguyễn Ái Quốc, và những vấn đề lịch sử liên quan. Ngoài ra trong học tập lịch sử, học sinh cũng cần có những kiến thức bổ trợ về văn học, triết học, chính trị học,địa lý ,giáo dục công dân. Sự hiểu biết sâu rộng làm cho kiến thức lịch sử được phong phú, vững chắc. 
+ Rèn luyện kỹ năng thực hành trong học tập lịch sử: Là điều cần thiết được chú trọng trong quá trình học tập cũng như trong kiểm tra, thi. Vì vậy, học sinh cần rèn luyện các kỹ năng “đọc”, vẽ bản đồ, xây dựng niên biểu, sơ đồ, đồ thị,làm câu hỏi trắc nghiệm sau mỗi bài học,sau mỗi chương,sau mỗi giai đoạn và cả quá trình lịch sử.
Tóm lại, việc ôn tập Lịch sử để chuẩn bị cho các kỳ thi không phải chỉ là việc ghi nhớ nhiều sự kiện, học thuộc một số bài làm sẵn (đáp án), mà là nhớ các sự kiện lịch sử sau mỗi bài học,mỗi chương học ,mỗi giai đoạn lịch sử xuyên suốt khóa trình lịch sử,hiểu được kiến thức lịch sử và biết cách làm bài lịch sử đó là kĩ năng chuyên biệt mà giáo viên cần tạo cho học sinh,để học sinh yêu thích môn học.
3.5. Tiến hành một bài thi tốt: 
Là một trong những yêu cầu quan trọng, phản ánh kết quả học tập,phản ánh năng lực tư duy,và kỹ năng vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn của học sinh,vì vậy giáo viên phải thường xuyên cho học sinh làm bài thi thử để đánh giá được kết quả nhận thức của từng học sinh và điều chỉnh phương pháp dạy học phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh.
a. Chuẩn bị cho kỳ thi:
- Tìm hiểu chương trình ôn thi. Chương trình ôn thi được xây dựng dựa vào chương trình học (chủ yếu chương trình lớp 12 THPT và một phần lớp 11), song có phần hạn chế, cũng có phần mở rộng.
- Xây dựng một bảng tổng hợp về những sự kiện cơ bản trong cả chương trình ôn thi, chủ yếu ở các phần: Lịch sử Việt Nam từ 1919 đến nay, lịch sử thế giới từ 1917 và từ 1945 đến nay (cho học sinh trung tâm giáo dục nghề ngh