Một số hình thức và phương pháp KTĐG kết quả học tập của HS
Để có được những đánh giá sát thực kết quả học tập môn Toán của học sinh ở cấp học phổ thông hiện nay, Bộ Giáo dục và đào tạo đã kêu gọi các trường cần phải năng động, sáng tạo trong việc vận dụng định hướng đổi mới cách kiểm tra đánh giá vào tình hình cụ thể của từng trường. Song, trên thực tế dạy học toán ở nhà trường phổ thông hiện nay, các giáo viên dạy học toán vẫn thường sử dụng một số hình thức và phương pháp kiểm tra sau đây:
1.1. Kiểm tra nói
Kiểm tra nói được áp dụng rộng rãi cho việc kiểm tra thường xuyên và đánh giá từng phần. Việc kiểm tra nói cung cấp những thông tin ngược để giáo viên kịp thời điều chỉnh hoạt động dạy. Trong dạy học môn toán ở GDTX, kiểm tra nói được giáo viên sử dụng trong các bước kiểm tra bài cũ, dạy bài mới, củng cố ôn tập và thường dùng để kiểm tra về mức độ nhận thức các định nghĩa, định lý, tính chất Toán học của học sinh,.
Để tiến hành kiểm tra nói, giáo viên phải chuẩn bị kỹ càng các câu hỏi, câu hỏi giáo viên đưa ra phải chính xác, rõ ràng, sát với trình độ của học sinh, không làm cho học sinh hiểu sai, dẫn tới trả lời lạc đề. Thái độ và cách ứng xử của giáo viên đối với học sinh rất có ý nghĩa trong kiểm tra nói. Giáo viên cần phải biết lắng nghe câu trả lời của học sinh, tránh cắt ngang làm cho học sinh mất bình tĩnh, biết gợi ý khuyến khích khi cần thiết.
1.2. Kiểm tra viết
Cách kiểm tra viết có lịch sử hình thành, phát triển lâu dài và đến nay vẫn là cách kiểm tra phổ biến và chủ yếu trong dạy học nhiều môn học nói chung và dạy học môn Toán nói riêng. Kiểm tra viết là phương pháp thu thập thông tin dựa trên bài làm còn lưu lại của học sinh trên giấy. Trong dạy học toán, bài kiểm tra viết có thể thực hiện ở đầu hay cuối tiết học (kiểm tra 15 phút), hoặc thực hiện cả tiết (kiểm tra 45 phút) sau một chương, một phần của chương trình, hoặc trong vài ba tiết vào cuối kỳ, cuối năm học (kiểm tra 90 phút). Kiểm tra viết có thể kiểm tra cùng một lúc tất cả các học sinh trong lớp đó; do đó đánh giá được trình độ chung của lớp. Đề kiểm tra viết có thể đề cập nhiều kiến thức Toán học nhằm đánh giá học sinh toàn diện hơn kiểm tra nói.
Việc chuẩn bị một đề kiểm tra viết trong dạy học môn Toán đòi hỏi có sự cân nhắc kỹ càng, vừa phải nắm chắc yêu cầu, vừa phải tính đến thực tế dạy và học trong phần chương trình môn Toán đã được học và cần kiểm tra. Nội dung câu hỏi, bài tập phải vừa sức học sinh, số lượng câu hỏi, bài tập thích hợp với thời gian quy định làm bài, bao quát những kiến thức khác nhau đã học của môn toán. Bài kiểm tra phải đánh giá trình độ, kết quả học tập chung của lớp học và còn phải đánh giá được trình độ của mỗi học sinh trong lớp.
Khi kiểm tra xong, giáo viên cần phải chấm kỹ và sớm trả cho học sinh. Những sai sót trong bài cần được chỉ ra, giáo viên trực tiếp sửa hoặc hướng dẫn học sinh tự sửa. Khi soạn bài kiểm tra viết, giáo viên cần phải làm đáp án và biểu điểm chi tiết để việc cho điểm được chính xác và công bằng.
nghiệp trồng người của tỉnh nhà nói riêng và sự nghiệp giáo dục của cả nước nói chung. Từ mái trường này, hàng vạn học sinh đã được dạy dỗ, để trở thành những công dân tốt của đất nước, nhiều người đã có những đóng góp xứng đáng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trở thành những tấm gương cho các em học sinh hôm nay noi theo. Năm học 2018 - 2019, Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc đã thu hút được một số lượng học sinh tương đối lớn với 6 lớp khối 10, 4 lớp khối 11 và 4 lớp khối 12, đội ngũ giáo viên, nhân viên của trung tâm tương đối ổn định. Với tinh thần “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và luôn ghi nhớ lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Dù khó khăn đến đâu, cũng phải thi đua dạy tốt, học tốt”, trong những năm vừa qua, trung tâm luôn triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như tăng cường cơ sở vật chất; đổi mới phương pháp dạy học; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học; xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên; đẩy mạnh công tác dạy nghề gắn với việc làm... và đã đạt được nhiều thành tích đáng tự hào. Song song với nhiệm vụ dạy học văn hóa, trung tâm còn có thêm một nhiệm vụ nữa cũng hết sức quan trọng là hướng nghiệp và dạy nghề. Sau nhiều năm phấn đấu, những nỗ lực vượt khó vươn lên của tập thể cán bộ, giáo viên và học sinh Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc đã được ghi nhận. Trung tâm đã được Sở Giáo dục - đào tạo tặng đơn vị tiên tiến xuất sắc nhiều năm liền, được UBND tỉnh tặng Bằng khen, Bộ Giáo dục tặng danh hiệu Đơn vị Lá cờ đầu khối GDNN – GDTX, Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen. Những thành tích mà Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc đã đạt được không chỉ là niềm tự hào mà đó còn là nguồn động lực to lớn để thầy và trò của trung tâm cố gắng, nỗ lực, phấn đấu nhiều hơn nữa, xứng đáng là địa chỉ giáo dục tin cậy của tỉnh nhà. 2. Thực trạng kiểm tra, đánh giá ở Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc Nhìn chung, hoạt động KTĐG đã bám sát mục tiêu môn học, theo hướng toàn diện hơn, đa dạng hơn, đảm bảo chính xác và khách quan hơn, coi trọng việc hướng dẫn học sinh tự đánh giá. Chất lượng các đề kiểm tra được nâng lên theo hướng vừa kiểm tra kiến thức lý thuyết, vừa kiểm tra năng lực tư duy, kĩ năng thực hành, ứng dụng kiến thức vào thực tế cuộc sống, tạo cơ sở tin cậy cho việc đánh giá thực chất chất lượng dạy học GDNN – GDTX và phân hóa người học. GV đã có nhiều cố gắng, nỗ lực trong việc thực hiện chủ trương đổi mới toàn diện từ nội dung đến hình thức và phương pháp KTĐG. GV đã thực hiện kết hợp phương pháp trắc nghiệm với phương pháp tự luận trong bài kiểm tra. Câu hỏi kiểm tra đã bao quát kiến thức cơ bản, có những câu hỏi thiên về vận dụng, thực hành, đánh giá. GV đã lựa chọn nội dung KTĐG nhằm vừa đảm bảo tính toàn diện của nội dung dạy học vừa thực hiện đúng mục tiêu của KTĐG. GV đã kết hợp sử dụng đa dạng các hình thức KTĐG, chủ yếu là đánh giá thường xuyên (kiểm tra miệng, kiểm tra 15 phút), đánh giá định kì (kiểm tra 1 tiết và kiểm tra học kì). Như vậy có thể thấy các hình thức KTĐG được sử dụng đa dạng hơn, trong đó có kết hợp nhiều hình thức đánh giá qua quan sát thái độ học tập của học sinh ở trên lớp, kiểm tra khả năng diễn đạt nói, viết, kiểm tra khả năng thực hành bằng nhận xét qua các hồ sơ học tập, làm việc nhóm và trao đổi, tham khảo với ý kiến đánh giá của các GV khác. Mặc dù việc đổi mới KTĐG trong Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc đã đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế cần phải khắc phục: - Hiện nay, tại Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc, KTĐG hiện vẫn còn nặng nề về yêu cầu học sinh học thuộc lòng, nhớ máy móc, ít yêu cầu ở các mức độ cao hơn như hiểu, vận dụng kiến thức, rèn luyện kĩ năng và giáo dục tình cảm, thái độ. - Hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn chủ yếu còn mang tính hành chính, chưa thật sự trở thành nơi bồi dưỡng GV về đổi mới KTĐG, chưa tạo động lực cho GV về đổi mới KTĐG. Nhìn chung, việc thực hiện chủ trương đổi mới KTĐG ở Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc hiện nay còn chậm chạp. Các câu hỏi, bài kiểm tra được xây dựng và sử dụng như trên không phát huy được tính tích cực rèn luyện và hứng thú học tập, không thu được những thông tin “liên hệ ngược” về hoạt động nhận thức của học sinh trong quá trình học tập nhằm điều chỉnh hoạt động dạy học. 3. Nguyên nhân của tình trạng chậm đổi mới KTĐG ở Trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc 3.1. Về giáo viên - Đội ngũ giáo viên biên chế tại các tổ chuyên môn của trung tâm đa phần rất mỏng. GV hợp đồng thỉnh giảng không gắn bó hoàn toàn với trung tâm, việc suy nghĩ trăn trở để đổi mới KTĐG phù hợp với đối tượng học sinh đa dạng nên sự nhiệt tình và trách nhiệm với giờ giảng trên lớp không cao. - Một số GV do chưa nắm vững và chưa thực sự bám sát chuẩn kiến thức kỹ năng của chương trình để thực hiện dạy học, KTĐG nên dẫn đến việc sử dụng các phương pháp dạy học và chuẩn bị đề kiểm tra chưa tốt, lựa chọn nội dung và hình thức kiểm tra chưa hợp lý, chưa biết cách khai thác lỗi của HS để rèn PP tư duy và hướng dẫn PP học tập cho HS. - Vẫn còn tình trạng thực hiện KTĐG chưa đảm bảo yêu cầu khách quan, chính xác, công bằng, những hiện tượng tiêu cực trong kiểm tra, thi cử chưa được khắc phục dứt điểm. 3.2. Về học sinh - HS trong trung tâm đa dạng về độ tuổi, hoàn cảnh gia đình khó khăn, có HS đã bỏ học lâu ngày, trình độ nhận thức còn hạn chế, tâm lí chán học dẫn đến đa số HS không thích học, một số HS khác vẫn quen lối học thụ động, không hứng thú học tập gây khó khăn cho việc áp dụng các phương pháp KTĐG mới. Nhiều HS chưa có động cơ học tập đúng đắn, nặng nề lối học ứng phó, học thuộc lòng để phục vụ thi cử, vẫn duy trì lối học thụ động, chưa tham gia tích cực, chủ động trong quá trình học tập của mình. Đây là một trong những vấn đề thách thức đối với việc đổi mới KTĐG. 3.3. Về công tác quản lí - Công tác quản lí chỉ đạo đổi mới KTĐG từ các cơ quan QLGD và giám đốc trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu. - Các cấp quản lí giáo dục chưa chú trọng đến đổi mới KTĐG nên chưa có biện pháp chỉ đạo kịp thời, đồng bộ việc đổi mới KTĐG tại địa phương cũng như tại trung tâm GDNN – GDTX Yên Lạc. - Ở một số nơi việc đổi mới PPDH chưa đi liền với việc đổi mới KTĐG. Tình trạng áp dụng cách đánh giá cũ vẫn tồn tại trong khi đổi mới PPDH đã được triển khai thực hiện. Sự khập khiễng này đã làm giảm hiệu quả giáo dục và ý nghĩa của việc đổi mới KTĐG. Chương 3: MỘT SỐ HÌNH THỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH LỚP 10 Ở TRUNG TÂM GDNN – GDTX YÊN LẠC 1. Một số hình thức và phương pháp KTĐG kết quả học tập của HS Để có được những đánh giá sát thực kết quả học tập môn Toán của học sinh ở cấp học phổ thông hiện nay, Bộ Giáo dục và đào tạo đã kêu gọi các trường cần phải năng động, sáng tạo trong việc vận dụng định hướng đổi mới cách kiểm tra đánh giá vào tình hình cụ thể của từng trường. Song, trên thực tế dạy học toán ở nhà trường phổ thông hiện nay, các giáo viên dạy học toán vẫn thường sử dụng một số hình thức và phương pháp kiểm tra sau đây: 1.1. Kiểm tra nói Kiểm tra nói được áp dụng rộng rãi cho việc kiểm tra thường xuyên và đánh giá từng phần. Việc kiểm tra nói cung cấp những thông tin ngược để giáo viên kịp thời điều chỉnh hoạt động dạy. Trong dạy học môn toán ở GDTX, kiểm tra nói được giáo viên sử dụng trong các bước kiểm tra bài cũ, dạy bài mới, củng cố ôn tập và thường dùng để kiểm tra về mức độ nhận thức các định nghĩa, định lý, tính chất Toán học của học sinh,... Để tiến hành kiểm tra nói, giáo viên phải chuẩn bị kỹ càng các câu hỏi, câu hỏi giáo viên đưa ra phải chính xác, rõ ràng, sát với trình độ của học sinh, không làm cho học sinh hiểu sai, dẫn tới trả lời lạc đề. Thái độ và cách ứng xử của giáo viên đối với học sinh rất có ý nghĩa trong kiểm tra nói. Giáo viên cần phải biết lắng nghe câu trả lời của học sinh, tránh cắt ngang làm cho học sinh mất bình tĩnh, biết gợi ý khuyến khích khi cần thiết. 1.2. Kiểm tra viết Cách kiểm tra viết có lịch sử hình thành, phát triển lâu dài và đến nay vẫn là cách kiểm tra phổ biến và chủ yếu trong dạy học nhiều môn học nói chung và dạy học môn Toán nói riêng. Kiểm tra viết là phương pháp thu thập thông tin dựa trên bài làm còn lưu lại của học sinh trên giấy. Trong dạy học toán, bài kiểm tra viết có thể thực hiện ở đầu hay cuối tiết học (kiểm tra 15 phút), hoặc thực hiện cả tiết (kiểm tra 45 phút) sau một chương, một phần của chương trình, hoặc trong vài ba tiết vào cuối kỳ, cuối năm học (kiểm tra 90 phút). Kiểm tra viết có thể kiểm tra cùng một lúc tất cả các học sinh trong lớp đó; do đó đánh giá được trình độ chung của lớp. Đề kiểm tra viết có thể đề cập nhiều kiến thức Toán học nhằm đánh giá học sinh toàn diện hơn kiểm tra nói. Việc chuẩn bị một đề kiểm tra viết trong dạy học môn Toán đòi hỏi có sự cân nhắc kỹ càng, vừa phải nắm chắc yêu cầu, vừa phải tính đến thực tế dạy và học trong phần chương trình môn Toán đã được học và cần kiểm tra. Nội dung câu hỏi, bài tập phải vừa sức học sinh, số lượng câu hỏi, bài tập thích hợp với thời gian quy định làm bài, bao quát những kiến thức khác nhau đã học của môn toán. Bài kiểm tra phải đánh giá trình độ, kết quả học tập chung của lớp học và còn phải đánh giá được trình độ của mỗi học sinh trong lớp. Khi kiểm tra xong, giáo viên cần phải chấm kỹ và sớm trả cho học sinh. Những sai sót trong bài cần được chỉ ra, giáo viên trực tiếp sửa hoặc hướng dẫn học sinh tự sửa. Khi soạn bài kiểm tra viết, giáo viên cần phải làm đáp án và biểu điểm chi tiết để việc cho điểm được chính xác và công bằng. 1.3. Kiểm tra trắc nghiệm trong dạy học toán 1.3.1. Sơ lược qua về phương pháp trắc nghiệm Trắc nghiệm có hai loại: - Trắc nghiệm khách quan: Là loại trắc nghiệm trong đó mỗi câu hỏi có kèm theo những câu trả lời sẵn. Loại câu hỏi này cung cấp cho học sinh một phần hay tất cả các thông tin cần thiết và đòi hỏi học sinh phải chọn một câu trả lời hoặc chỉ cần điền thêm một vài từ. Loại này còn gọi là câu hỏi đóng, được xem là trắc nghiệm khách quan vì chúng đảm bảo tính khách quan khi chấm điểm (người nào cũng có thể chấm được). - Trắc nghi
Tài liệu đính kèm: