Sáng kiến kinh nghiệm Tìm hiểu một số biện pháp về công tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học

A. Phần mở đầu
I. Lý do chọn đề tài
Đất nước Việt Nam đang trong thời kỳ đổi mới, đặc biệt là sau khi Đại hội VI của Đảng 
 Trong định hướng chiến lựơc phát triển giáo dục, đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá Đất nước, nghị quyết TW2 Khoá VIII tiếp tục Khẳng định: “ Muốn tiến hành công nghiệp hoá - Hiện đại hoá tiếp tục phải phát triển mạnh giáo dục - đào tạo”, phát huy nguồn lực con người yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững, với chức năng nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, giáo dục, đào tạo được nhìn nhận như con đường quan trọng nhất để phát triển xã hội với mục đích hướng tới tối đa năng lực của từng cá nhân, giúp họ hoà nhập vào cuộc sống xã hội, để đóng góp nhiều nhất sức lao động và trí tuệ của mình, thúc đẩy sự phát triển xã hội.
Do tác động đến nhân cách toàn vẹn của con người, Giáo dục có khả năng chi phối, Tác động đến tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, đến các quá trình xã hội mà con người là chủ thể, Trong xã hội hiện đại, giáo dục trở thành quốc sách hàng đầu là động lực thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội 
Muốn có một nền giáo dục tiên tiến phải có một cơ sở vững chắc, cơ sở này chính là nền giáo dục tiểu học, không có một hệ thống giáo dục tiểu học vững chắc, không thể có một hệ thống giáo dục quốc dân lành mạnh thì phải chú ý tới việc rèn luyện đạo đức, nhân cách cho học sinh tiểu học vì giáo dục học sinh trong nhà trường tiểu học có vai trò là nên tảng của sự phát triển xã hội, do đó trường tiểu học có vị trí rất quan trọng. 
Để thực hiện mục tiêu giáo dục của bậc tiểu học thì vai trò đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp có năng lực, nó quyết định đến chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. Bởi vì quá giáo dục ở trường tiểu học với cấu trúc giáo dục tổng thể là giáo dục toàn diện nhân cách học sinh, do đó người giáo viên chủ nhiệm ở tiểu học phải thể hiện chức năng ông thầy tổng thể,người mẹ thứ hai của các em lúc ở trường, để làm tốt công tác giảng dạy và giáo dục học sinh 
Xuất phát từ quan điểm của Đảng và Nhà nước,từ thực tiễn công tác, 
 tôi mạnh dạn chọn đề tài: “ Tìm hiểu một số biện pháp về công tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học” 
Làm sáng kiến kinh nghiệm trong năm học này để nâng cao nghiệp vụ giáo dục cho bản thân và đóng góp một phần nhỏ bé vào sự nghiệp giáo dục của nước nhà. 
 II. Thực trạng về công tác chủ nhiệm lớp 
Đối với địa bàn xã Xuân Lâm nói chung và trường tiểu học Xuân Lâm nói riêng thì đây là nơi còn có những khó khăn trong việc dạy và học. Một bộ phận dân trí còn thấp, việc học tập của con em họ đều giao phó cho nhà trường. 
Học sinh chưa có điều kiện sinh hoạt các buổi ngoại khoá, mọi hoạt động của học sinh phụ thuộc rất nhiều vào năng lực của người giáo viên chủ nhiệm. Tuy cơ sở vật chất thiếu thốn rất nhiều nhưng nhà trường vẫn không ngừng phát triển mục tiêu giáo dục và đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục.
Sau đây là kết quả khảo sát chất lượng hai mặt giáo dục của lớp tôi chủ nhiệm đầu năm học.
Sĩ số
Học lực
Hạnh kiểm
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Thực hiện đầy đủ
Thực hiện chưa đầy đủ
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
20
2
10
4
20
10
50
2
10
18
90
2
10
Như vậy để đạt được kế hoạch năm học đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm phải nỗ lực, tìm ra những biện pháp hữu hiệu nhất phù hợp với địa bàn mình công tác, để nâng cao chất lượng học sinh về các mặt giúp các em trở thành những con người phát triển toàn diện
B . Nội dung
I.Cơ sở lý luận 
 	Trong hệ thống giáo dục quốc dân, tiểu học là bậc học có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Bởi vì tiểu học ngày nay là bậc học tương đối độc lập và hoàn chỉnh, bậc học dành cho 100% dân cư của đất nước Việt Nam, đây là bậc học có tính phổ cập đối với tất cả trẻ em từ 6 đến 14 tuổi. Giáo dục tiểu học là nền tảng văn hoá cơ bản nhất, là trình độ tối thiểu cần phải có một dân tộc có thể hoà nhập với cộng đồng thế giới trong bối cảnh chung của nền văn minh hiện đại, Có thể nói trên bình diện phát triển nhân cách giáo dục tiểu học của vai trò đặc biệt quan trọng, Đặc biệt to lớn, có thể nói: Đây là bậc học tạo nên bộ “ cốt thép” Làm chỗ dựa vững chắc và chi phối phát triển toàn bộ nhân cách của cả đời người 
Vì vậy, hiện nay trên toàn thế giới và các quốc gia đặc biệt quan tâm đến giáo dục tiểu học, bậc học cơ sở “ nền móng ” cho toàn bộ “ lâu đài ” giáo dục của một đất nước 
Giáo dục tiểu học ngày càng khẳng định vị trí của mình trong hệ thống giáo dục quốc dân. là cấp học đặt nền tảng đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành phát triển toàn diện nhân cách của con người, đặt nền móng vững chắc cho phổ thông và cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân 
Đồng thời giáo dục tiểu học còn là điều kiện cơ bản để nâng cao dân trí, là cơ sở ban đầu cho việc đào tạo trẻ em trở thành một công dân tốt của đất nước
Trẻ em bậc tiểu học đang dần dần hoàn thiện nhân cách đây chính là nơi để giúp các em hoàn thiện nhân cách của mình 
II. Những giải pháp .
1.Giáo viên chủ nhiện xây dụg chương trình kế hoạch bồi dưỡng học sinh 
2. Giáo viên chủ nhiện phải có năng lực chuyên môn và học hỏi kinh nghiệm chủ nhiện lớp
3. Coi trọng công tác xây dựng tập thể học sinh theo quy luật của sự hình thành và phát triển tập thể
Tìm hiểu và nắm vững đối tượng học sinh 
b.Xây dựng phát triển tập thể học sinh dựa trên các tiêu chí cụ thể của mô hình tập thể tiên tiến 
c.Phối hợp chặt chẽ với giáo viên tổng phụ trách đội 
d. Tăng cường giáo dục phẩm chất đạo đức cho học sinh
e. Giáo viên chủ nhiện phối hợp chặt chẽ với các giáo viên trong trường 
g. Giáo viên chủ nhiện phải liên lạc chặt chẽ với gia đình thống nhất các yêu cầu giáo dục chung
 III. Những biện pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp
Trong trường tiểu học giáo viên là lực lượng giáo dục chính giữa vai trò chỉ đạo trong mọi hoạt động giáo dục, Giáo dục tiểu học khác với giáo viên ở các bậc học khác là người thực hiện tốt cả việc dạy cả các môn theo quy định ( 9 môn bắt buộc ) còn phải quản lý tốt các việc học của mình do mình phụ trách, với đối tượng học sinh nhỏ ở giai đoạn vừa học nên đòi hỏi giáo viên tiểu học phải thực hiện toàn diện về năng lực sư phạm, về phương pháp giáo dục, về giao tiếp và phẩm chất khác.
. Thầy giáo tiểu học chính là hình ảnh trực quan gần gũi, sinh động và toàn diện để các em học sinh noi theo và học tập góp phần hoàn thiện nhân cách của mình 
Muốn làm tốt công tác chủ nhiệm đòi hỏi người giáo viên phải thực hiện tốt các mục tiêu sau: 
Thực hiện nghiêm chỉnh, có chất lượng giảng dạy và giáo dục toàn diện học sinh, giảng dạy đúng và đủ chương trình, nội dung, kế hoạch giáo dục, soạn bài, chấm bài đầy đủ, lên lớp đúng giờ, không tuỳ tiện bỏ giờ, bỏ buổi, quản lý chu đáo học sinh trong mọi hoạt động học tập và rèn luyện ở trong và ngoài nhà trường, thầy cô giáo phải là tấm gương sáng cho học sinh noi theo
Thường xuyên học tập văn hoá, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, rèn luyện đạo đức tác phong để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao theo tiêu chuẩn quy định đối với giáo viên tiểu học 
Chấp hành nghiêm chỉnh moi quy định của Nhà nước, tôn trọng pháp luật, thực hiện các quyết định của hiệu trưởng và của các cấp quản lý giáo dục 
Thương yêu tôn trọng học sinh, đối xử công bằng với học sinh góp phần xây dựng tập thể sư phạm thành một tập thể đoàn kết thân ái, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ 
Phối hợp chặt chẽ với đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, với gia đình học sinh trong trong hoạt động giáo dục và dạy học 
 	Như chúng ta đã biết bậc tiểu học là bậc dành cho trẻ em từ 6 –11 tuổi . Qua các thời đại, các giai đoạn phát triển của giáo dục, các em ở bậc tiểu học có sự khác biệt về sự phát triển về thể lực về tâm lý . Nghĩa là trẻ em một thời một khác 
Trẻ em lứa tuổi học sinh tiểu học của ta hiện nay nay có những đặc điểm mà mỗi giáo viên, mỗi người làm công tác giáo dục cần hiểu và tôn trọng thì mới có thể làm tốt công việc của mình, Học sinh tiểu học có đặc điểm sau:
Mỗi học sinh tiểu học là một chỉnh thể, một thực thể hoà nhiệm. Trong mỗi học sinh tiềm tàng khả năng phát triễn, mỗi học sinh tiểu học là một nhân cách đang hình thành 
Từ đặc điểm cơ bản nêu trên tạo cho học sinh tiểu học tính chất dễ tiếp thu, dễ nuôi dưỡng, dễ tiếp thu sự giáo dục, dễ thích nghi với điều kiện sống và học tập, học sinh tiểu học phát triển theo hướng dần hình thành nhân cách, định hình và hoàn thiện dần con người theo hướng mục tiêu giáo dục, Chính vì vậy mà những gì ta chưa đến cho trẻ phải được chọn lọc, bảo đảm sự đúng đắn và lành mạnh phương pháp giáo dục của trẻ cũng phải đúng, phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ em 
Giáo dục để học sinh đạt được những yêu cầu sau: 
Có lòng nhân ái, mang bản sắc con người Việt Nam yêu quê hương đất nước, hoà bình và công bằng bác ái, biết kính trên nhường dưới, đoàn kết và sẵn sàng giúp đỡ mọi người, có ý thức về bổn phận của mình đối với người thân, đối với bạn bè, đối với cộng đồng, mục tiêu sống, tôn trọng đúng và thực hiện đúng pháp luật, các quy định của nhà trường, khu dân cư, nơi công cộng
Có kiến thức cơ bản về tự nhiên, xã hội, con người và thẫm mỹ, có kỹ năng cơ bản về: Nghe, nói, đọc, viết và tính toán, có thói quen rèn luyện thân thể, giữ vệ sinh và bảo vệ sức khoẻ
Biết cách học tập, biết tự phục vụ, biết sử dụng một số đồ dùng gia đình về công cụ lao động, biết vận dụng một số việc như: Chăn nuôi, trồng trọt, giúp việc cho gia đình
Từ những mục tiêu cụ thể đã xác định được, người giáo viên chủ nhiệm cần phải nắm vững, thực hiện về công tác chủ nhiệm của mình, tạo ra những con người, vừa hồng, vừa chuyên, có đủ tài năng xây dựng Đất nước 
Sự trưởng thành của trẻ em như thế nào là nhờ vào công lao của các thầy cô chủ nhiệm, Do đó đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm phải làm tốt công tác của mình, Nếu làm tốt công tác này tức là người giáo viên đã tạo ra cho việc học sinh ý thức thực hiện các nề nếp, nội quy của nhà trường, xã hội yêu cầu, Từ đó giúp học sinh tiến hành nhiệm vụ học tập một cách tự giác, có ý thức và đạt hiệu quả cao.
Ngược lại, Nếu không làm tốt công tác này sẽ không có những lớp học tốt, chất lượng giáo dục phiến diện, hiệu quả việc thực hiện mục tiêu giáo dục đào tạo nói chung và mục tiêu học nói riêng sẽ thấp, không đáp ứng được yêu cầu phát triển của Đất nước trong thời kỳ mới .
1. Giáo viên chủ nhiệm xây dựng chương trình 
Dựa vào khế hoạch đầu năm của nhà trường, giáo viên chủ nhiệm xây dựng kế hoạch của lớp mình . Ghi đầy đủ các cột mục theo mẫu sẵn và được thống nhất 
Lập bảng điều tra cơ bản học sinh theo phu lục số I trong sổ chủ nhiệm việc điều tra cơ bản từng học sinh còn được ghi ở trang lý lịch trong sổ ghi tên ghi điểm . Giáo viên cần lưu ý những học sinh có hoàn cảnh đặt biệt. Hàng ngày kiểm duyệt vào sổ điểm và báo cáo sỹ số với ban nề nếp để tiện theo dõi học sinh .
 	Khi bàn giao lớp , yêu cầu các giáo viên phải bàn giao tay ba để làm cơ sở khi tìm hiểu năng lực học tập và kết quả tu dưỡng đạo đức . Đối chiếu giữa học bạ sổ điểm và sổ chủ nhiệm hoặc gặp trực tiếp gia đình học sinh . Từ đó thu thập số liệu điều tra một cách chính xác để làm cơ sở cho việc xây dựng kế hoạch chủ nhiệm .
Yêu cầu kế hoạch chủ nhiệm của giáo viên phải đầy đủ và khá chi tiết đảm bảo kế hoạch hoạt động liên tục trong từng tuần, tháng, học kỳ, năm học bám vào chủ đề của từng tháng trong năm học 
Ví dụ : Kế hoạch tháng dựa vào các chủ đề : 
Tháng 11 : Kỷ niệm ngày 20 –11
Tháng 12 : Kỷ niệm ngày 22-12 
Tháng 02 : Kỷ niệm ngày thành lập Đảng 3-2 
Tháng 3 : Kỷ niệm ngày 8-3 , 26-3 
Sau đó có kế hoach chủ nhiệm đưa cho Hiệu Trưởng duyệt đầu tháng 10 và có những ý kiến đóng góp cụ thể vào trong sổ .
2. Người giáo viên chủ nhiệm phải có năng lực chuyên môn và kinh nghiệm chủ nhiệm lớp
Ham học hỏi với đồng nghiệp, nhiệt tình, gương mẫu trong công việc vì vậy thầy cô giáo tiểu học chính là hình ảnh trực quan gần gũi, sinh động và toàn diện để các em noi theo và học tập góp phần hoàn thiện nhân cách của mình 
3. Coi trọng công tác xây dựng tập thể học sinh theo quy luật của sự hình thành và phát triển của tập thể .
a / Tìm hiểu và nắm vững đối tượng học sinh 
Như chúng ta biết “ Muốn giáo dục con người về mọi mặt thì phải hiểu con người về mọi mặt ” ( U . Sinxki )
Giáo viên chủ nhiệm lớp cần điều tra cơ bản học sinh nay từ đầu năm học đối chiếu với sổ đăng bộ nhà trường trong việc tìm hiểu nắm vững đối tượng học sinh . Điều tra bằng nhiều hình thức, xem xét học bạ của học sinh , dựa vào kết quả học tập và rèn luyện ở sổ điểm , tìm hiểu thông qua giáo viên chủ nhiệm cũ để nắm bắt năng lực của từng học sinh , nhất là những em có cá tính riêng có thể đến trực tiếp gia đình học sinh hoặc thông qua địa bàn dân cư để biết rõ hơn về hoàn cảnh gia đình của các em . Khi điều tra xong giáo viên phải ghi đầy đủ vào các cột mục trong sổ chủ nhiệm .
b. Xây dựng phát triển tập thể học sinh dựa trên các tiêu chí cụ thể của mô hình tập thể tiên tiến 
Chúng ta đều biết con đường giáo dục học sinh đạt hiệu quả cao là giáo dục bằng tập thể . Do đó nhà trường , giáo viên chủ nhiệm kết hợp với nhau đề ra các danh hiệu và tiêu chuẩn cụ thể như tập thể học sinh suất sắc, tập thể học sinh tiên tiến , tập thể học sinh vững mạnh  để giáo viên và học sinh nắm bắt được thông tin và phấn đấu .
Giáo viên chủ nhiệm bồi dưỡng những phần tử tích cực nhất điển hình trong lớp .
c . Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên chủ nhiệm với tổng phụ trách đội
Trong trường tiểu học , Tổng phụ trách có vai trò đặc biệt quan trọng vừa là tham mưu vừa là người tổ chức các hoạt động , là chuyên gia nghiệp vụ công tác đội .Chính vì thế , giáo viên chủ nhiệm cần kết hợp với tổng phụ trách đội , Bí thư đoàn trong đó tổ chức các hoạt động theo chủ đề , phù hợp với tháng trong năm thông qua các ngày kỷ niệm như: 3-2 : 20-11 : với lịch cụ thể trong từng tháng 
d. Tăng cường giáo dục phẩm chất đạo đức cho học sinh 
Giáo viên phải dạy có chất lượng các bài đạo đức nhất là các tiết luyện tập thực hành , đề ra những chuẩn mực về đạo đức với học sinh như : Không nói tục, chửi bậy, không hút thuốc lá và dùng ma tuý, có ý thức bảo vệ môi trường, tôn trọng và không vi phạm pháp luật 
Hàng tuần các lớp phải thực hiện nghiêm chỉnh các buổi lao động do nhà trường lên lịch và sắp xếp công việc phù hợp với lứa tuổi của các em 
Ví dụ : Đối với học sinh lớp 3 chủ yếu là lao động dọn vệ sinh 
 	Nghiêm chỉnh dạy đúng đủ các tiết lao động kỹ thuật và phân phối chương trình . Đề ra yêu cầu lao động đối với học sinh tiểu học phải là biết lao động tự phục vụ, biết sử dụng. dụng cụ lao động đơn giản trong gia đình biết giúp đỡ gia đình , có thái độ lễ phép với thầy cô, kính trên nhường dưới, biết giúp đỡ các cụ già em nhỏ khi cần thiết, thực hiện 5 điều Bác Hồ dạy với khẩu hiệu “ Học sinh văn minh , thanh lịch”.
e. Giáo viên chủ nhiệm phối hợp với các giáo viên khác trong trường .
Trong công tác này giáo viên chủ nhiệm tìm ra được những biện pháp tối ưu để giải quyết tình huống sư phạm khi xẩy ra. Để giải quyết được người giáo viên chủ nhiệm phải trao đổi , học hỏi kinh nghiệm của các giáo viên khác trong trường, giúp đỡ nhau thực hiện mục tiêu chương trình của nhà trường.
g. Giáo viên chủ nhiệm phải liên lạc chặt chẽ với gia đình thống nhất các yêu cầu giáo dục chung.
Có mối liên hệ giáo dục chặt chẽ với cha mẹ học sinh, càng cụ thể càng có giá trị. Con đường liên hệ thường là tổ chức các cuộc gặp gỡ giữa gia đình và nhà trường , tập thể Hội cha mẹ học sinh hoặc gặp trực tiếp với phụ hunh học sinh có học sinh hư cá biệt. Tổ chức các buổi họp lớp để báo cáo kết quả học tập tu dưỡng đạo đức của học sinh để cùng phối hợp giáo dục, giữ mối liên hệ thông qua sổ liên lạc của học sinh hoặc các cuộc thăm hỏi gia đình học sinh..
Ngoài các biện pháp giáo dục học sinh nói trên, chúng ta phải sử dụng cả biện pháp khen thưởng – trách phạt để động viên các em có hứng thú trong học tập cũng như trong rèn luyện đạo đức , góp phần hoàn thiện nhân cách học sinh 
C. Phần kết luận
kết quả đạt được
Qua việc áp dụng những biện pháp trên đối với lớp tôi chủ nhiệm đã thu được kết quả như sau:
Kết quả hai mặt chất lượng học kỳ I.
Sĩ số
Học lực
Hạnh kiểm
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Thực hiện đầy đủ
Thực hiện chưa đầy đủ
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
20
3
15
7
35
9
45
1
5
19
95
1
5
Kết quả giữa học kỳ II qua khảo sát.
Sĩ số
Học lực
Hạnh kiểm
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Thực hiện đầy đủ
Thực hiện chưa đầy đủ
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
20
4
20
8
40
8
40
0
0
20
100
0
-
 Lớp tham gia 100% lớp phong trào mà nhà trường, Đoàn, đội đã giao. Có nhiều học sinh giỏi tuyến trường và học sinh giỏi tuyến huyện
Như vậy kết quả đạt được trên đây là rất khả quan so với một trường đang gặp nhiều khó khăn 
2. Kết luận
Qua nghiên cứu lý luận và thực tiễn công tác chúng ta thấy một điều rằng : Công tác chủ nhiệm ở trường tiểu học có vai trò hết sức quan trọng là nhiệm vụ cần thiết cho giáo viên Tiểu học là cơ sở vững chắc để giáo viên thực hiện tốt nhiệm vụ giảng dạy bộ môn văn hoá góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện nhân cách học sinh tiểu học. Công tác này đạt hiệu quả tối ưu hay không là do giáo viên chủ nhiệm lớp quyết định, dưới sự chỉ đạo sát sao của nhà trường. 
Khi thực tế sáng kiến này, tôi mạnh dạn đề ra một số biện pháp về công tác chủ nhiệm lớp mà theo tôi là có tính khả thi ( Tất nhiên còn có nhiều biện pháp hay hơn nữa ) Đòi hỏi khi thực hiện công tác chủ nhiệm lớp , người giáo viên chủ nhiệm thực hiện các biện pháp này phải đan xen, phối hợp với nhau tạo nên sức mạnh giáo dục tổng hợp thì công tác chủ nhiệm mới đạt hiệu quả cao hơn góp phần đắc lực vào việc thực hiện mục tiêu đào tạo giáo dục Tiểu học . Hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển nhân cách con người Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hoá , hiện đại hoá đất nước , theo định hướng xã hội chủ nghĩa . Dân giầu nước mạnh , xã hội công bằng văn minh 
Với thời gian hạn hẹp, bản thân còn hạn chế trong nhận thức và kinh nghiệm, nên chắc chắn sáng kiến này còn nhiều thiếu sót . Tôi rất mong sự góp ý của hội đồng khoa học nhà trường, các bạn đồng nghiệp góp ý để tôi rút kinh nghiệm làm tốt hơn nữa.
 Tôi xin chân thành cảm ơn!
 Ngày 24 tháng 3 năm 2007
 Người thực hiện
 Lê Thị Tuyết