Sáng kiến kinh nghiệm Phát huy hiệu quả hoạt động cặp nhóm trong quá trình dạy Tiếng Anh ở trường THPT

ả.
- Thảo luận chung: giáo viên hướng dẫn học sinh phát hiện, nhận xét, bổ sung đánh giá hoặc sửa chữa những thiếu sót của nhóm bạn để rút kinh nghiệm và hoàn thiện kiến thức.
- Giáo viên tổng kết và nêu vấn đề mới.
Tổ chức nhóm và đặc điểm mỗi nhóm: 
- Làm việc theo cặp 2 học sinh: Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh. Hai học sinh ngồi cạnh nhau cùng thảo luận, trao đổi thông tin để giải quyết tình huống giáo viên đưa ra. Trong quá trình đó , học sinh sẽ thu nhận kiến thức một cách tích cực. 
- Làm việc theo nhóm 4-6 học sinh:
+ Chia lớp thành nhiều nhóm nhỏ (Từ 4-6 học sinh song nên tổ chức nhóm 4 sẽ thuận lợi hơn về khoảng cách không gian, tiện trao đổi, thảo luận, tăng cường độ làm việc của học sinh)
+ Để các nhóm trao đổi, thảo luận các bài tập mà giáo viên giao.
- Ghép nhóm: Tổ chức các nhóm có tính luân chuyển:
Thứ nhất: 
	+ Chia lớp thành các nhóm nhỏ 4-6 học sinh (Đặt tên cho mỗi nhóm) 
	+ Mỗi nhóm thảo luận và giải quyết vấn đề của bài học.
Thứ hai:
	+ Tổ chức các nhóm mới. Mỗi nhóm mới chỉ chứa một thành viên của mỗi nhóm ban đầu (các thành viên nhóm mới mang một tên mới).
	+ Mỗi cá nhân trong nhóm mới sẽ đem kiến thức của mình vừa khám phá lắp ghép với nhau để thành thông tin hoàn chỉnh.
Phương pháp này rất hiệu quả đối với các bài dài, có nhiều nội dung kiến thức, nhiều tình huống cần giải quyết. Nó còn giúp cho mọi học sinh tham gia hoạt động học tập, làm tăng sự tự tin, khả năng tự học chủ động, sáng tạo, năng lực tư duy cho học sinh.
Bước 4: Báo cáo kết quả
Đại diện các nhóm trình bày kết quả. Cách trình bày phổ biến nhất là các nhóm viết hoặc minh hoạ bằng hình vẽ kết quả của nhóm trên giấy khổ rộng hoặc trên giấy trong và dùng máy chiếu hắt (Over head)
Các nhóm có thể lựa chọn các cách trình bày sau đây thay cho thuyết trình:
+ Phương pháp thị trường
Các nhóm trình bày trên giấy khổ rộng, bảng ghim và trưng bày trong phòng học. Lớp học giống như một thị trường thông tin, các học viên sẽ đi xem xét kết quả của từng nhóm, nghe họ giải thích và có thể đặt câu hỏi để họ trả lời, làm rõ. Giáo viên có thể đóng góp ý kiến của mình vào kết quả làm việc của từng nhóm.
+ Phương pháp hội chợ
Các nhóm không lần lượt trình bày mà chỉ trưng bày kết quả của mình tại một ví trí đã lựa chọn trong phòng. Một đến hai người ở lại nơi trưng bày kết quả của nhóm, còn những người khác đi lại giới thiệu về nhóm mình hoặc có thể trao đổi với bất cứ ai, bất cứ nhóm nào giống như một hội chợ.
+ Phương pháp triển lãm
Các nhóm vẫn lần lượt trình bày kết quả nhưng tiếp sau đó các học sinh tự do đi lại, quan sát kết quả của nhóm khác và có thể thảo luận với các thành viên của nhóm giống như cac nghệ sĩ trong buổi triển lãm.
Học sinh có thể minh hoạ kết quả thảo luận bằng hình vẽ hoặc đóng vai
Bước 5: Tổng kết
Học sinh có thể tự tổng kết hoặc giáo viên tổng kết và đưa ra thông tin phản hồi để rút ra kiến thức.
2. Vai trò của giáo viên khi tổ chức hoạt động nhóm 
a) Thu thập thông tin về người học
Tìm hiểu khả năng và nhu cầu của người học: Dự đoán xem người học đã có những kiến thức và kỹ năng gì liên quan đến bài học. Họ có mong muốn gì khi học nội dung này?
b) Lựa chọn mục tiêu kiến thức, kỹ năng cần đạt được khi hoạt động nhóm
c) Quyết định
- Số lượng học sinh mỗi nhóm, thành lập nhóm ngẫu nhiên hay chủ định
- Chuẩn bị tài liệu, đồ dùng
- Sắp xếp phòng học, bố trí chỗ học cho từng nhóm
- Chí định vai trò từng nhóm, từng thành viên trong nhóm
d) Giám sát can thiệp
Hỗ trợ để hoàn thành công việc
Giám sát hành vi của học sinh 
Can thiệp: Đôi khi phải tạm dừng hoạt động của nhóm để hướng dẫn lại hoặc hỏi học sinh nên làm thế nào?
e) Đánh giá hoạt động nhóm
Đánh giá ý thức làm việc của các nhóm
Đánh giá kết quả làm việc
3. Một số lưu ý khi tổ chức hoạt động nhóm.
Không phải cứ chia lớp thành các nhóm nhỏ là dạy học theo phương pháp hợp tác nhóm.
Dạy học bằng phương pháp hợp tác nhóm không phải giáo viên yêu cầu học sinh làm việc còn họ được rảnh rang. Hiệu quả của hoạt động nhóm phụ thuộc rất nhiều vào khâu chuẩn bị của giáo viên. Giáo viên không chỉ phải chuẩn bị về cơ sở vật chất mà cần phải có một kiến thức rộng và liên quan đến vấn đề tổ chức thảo luận, có vậy mới hướng dẫn học sinh hoạt động tốt.
Cần tạo cho người học có tâm thế khi thảo luận nhóm. Để làm tốt điều này giáo viên cần phải cân nhắc kĩ lưỡng trước khi chọn chủ đề, luôn tự đặt câu hỏi:
Nếu lựa chọn phương pháp hợp tác nhóm, để giải quyết vấn đề này thì có lợi gì so với phương pháp khác? Chỉ tiến hành hoạt động nhóm khi vấn đề giáo viên đặt ra cần có sự hợp tác của học sinh mới giải quyết được.
Không nên thất vọng nếu một vài lần đầu giáo viên áp dụng phương pháp này mà cảm thấy chưa thoả đáng, hãy tự rút ra kinh nghiệm và làm lại nhiều lần vì hoạt động nhóm chỉ có thể đạt hiệu quả cao khi các học sinh đã hình thành được các kỹ năng hợp tác nhóm.
Nếu lớp học quá đông và chật, giáo viên nên sử dụng các nhóm nhỏ (rì rầm) giữa các em cùng bàn hoặc các em ở hai bàn kế tiếp nhau nhưng chú ý nên cố định các thành viên trong cùng nhóm.
Trong điều kiện nhà trường Việt Nam hiện nay, lớp học có số lượng học sinh đông, bàn ghế tương đối cố định... Có thể vận dụng phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ như sau:
- Nhóm rì rầm: 2-3 học sinh ngồi cùng bàn thảo luận, để giải quyết câu hỏi, bài tập do giáo viên nêu ra.
- Nhóm nhỏ 4-6 học sinh giải quyết câu hỏi, bài tập do giáo viên nêu ra bằng việc quay hai bàn lại với nhau.
Giáo viên có thể chia lớp thành nhiều nhóm nhỏ theo hai cách:
Cách 1: Tất cả các nhóm trong lớp cùng làm một nội dung. Sau khi các nhóm báo cáo kết quả, cả lớp thảo luận. Cách này có ưu điểm huy động hoạt động của các nhóm nhưng chỉ phù hợp với những bài có nội dung kiến thức ngắn gọn, vì tốn thời gian.
Cách 2: Giáo viên chia lớp thành nhiều nhóm nhỏ, mỗi nhóm (hoặc một số nhóm) nghiên cứu giải quyết một vấn đề. Các nhóm khác và giáo viên bổ sung để đưa ra kết luận cuối cùng. Cách này phù hợp với những bài nội dung dài, nọi dung của các vấn đề trong bài thường tương tác độc lập.
4. Các điều kiện để hoạt động nhóm có hiệu quả.
4.1. Điều kiện đối với giáo viên.
 a) Thay đổi căn bản trong nhận thức của giáo viên:
Một động lực cực kì quan trọng đối với việc đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh là hiện nay đại đa số giáo viên đã nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa sống còn của việc đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh. Hầu như không còn giáo viên nào còn hoài nghi về sự cần thiết của việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực (trong đó có phương pháp dạy học hợp tác nhóm) trong dạy học tiếng Anh. Họ hiểu rằng sau khi đổi mới mục tiêu nội dung chương trình và SGK thì đổi mới phương pháp dạy học là nhân tố quan trọng nhất, quyết định đến việc thành bại của quá trình đổi mới, bởi vì có mục tiêu, có chương trình và SGK mới, nhưng việc dạy và học vẫn tiến hành theo kiểu cũ thì không thể nói đến nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học tiếng Anh và tất nhiên cũng không thể nói đến nâng cao vai trò và vị thế của môn tiếng Anh ở trường trung học phổ thông. 
Trong số những nhân tố đã góp phần quan trọng tạo nên những thay đổi trong nhận thức của giáo viên trước hết phải kể đến hiệu quả của chương trình bồi dưỡng, huấn luyện giáo viên phục vụ cho cải cách giáo dục tiếng Anh do Bộ giáo dục và Đào tạo và các Sở giáo dục tiến hành trong nhiều năm qua. Chương trình này chẳng những đã góp phần đáng kể nâng cao nhận thức và trình độ lí luận dạy học cho giáo viên mà còn có tác dụng tăng cường năng lực thực thi các phương pháp dạy học hiện đại (trong đó có phương pháp dạy học hợp tác nhóm) của giáo viên trong dạy học tiếng Anh ở các trường THPT.
 b) Giáo viên phải khẳng định vai trò, chức năng mới của người thầy trong quá trình dạy học.
Cụ thể là:
Người thầy phải là người tổ chức, chỉ đạo, điều khiển các hoạt động học tập tự giác, chủ động và sáng tạo của học sinh. Người thầy sẽ không còn là người phát thông tin duy nhất, không phải là người hoạt động chủ yếu ở trên lớp như trước đây mà sẽ là người tổ chức và điều khiển quá trình học tập của học sinh.
Với tư cách là người tổ chức, chỉ đạo điều khiển quá trình học tập của học sinh, người thầy cần phải đảm nhiệm và thực hiện tốt các chức năng sau đây:
+ Thiết kế tức là lập kế hoặch cho quá trình dạy học về cả mục đích, nội dung, phương pháp, phương tiện và hình thức dạy học. Người giáo viên cần xuất phát từ mục đích và nội dung của bài học mà thiết kế ra những tình huống thích hợp để học sinh chiếm lĩnh nó thông qua hoạt động học tập tích cực, tự giác sáng tạo theo hướng độc lập hoặc hợp tác, giao lưu.
+ Uỷ thác tức là thông qua đặt vấn đề nhận thức, tạo động cơ hứng thú người thầy biến ý đồ dạy của mình thành nhiệm vụ học tập tự nguyện, tự giác của trò và chuyển giao cho trò những tình huống để trò hoạt động và thích nghi.
+ Điều khiển quá trình hoạt động học tập của học sinh trên cơ sở thực hiện mội hệ thống mệnh lệnh, chỉ dẫn, trợ giúp, đánh giá (Bao gồm cả sự động viên).
+ Thể chế hoá tức là xác nhận, định vị kiến thức mới trong hệ thống tri thức đã có, đồng nhất hoá kiến thức riêng lẻ của học sinh thành tri thức khoa học xã hội, hướng dẫn vận dụng và ghi nhớ.
Mô hình về dạy học theo quan điểm đổi mới được thể hiện như sau
Chất lượng và hiệu quả dạy học
-Động cơ, hứng thú, lạc quan
-Tích cực, tự giác, sáng tạo, hoạt động 
-Tự đánh giá, tự điều chỉnh
-Thiết kế
-Uỷ thác
-Điều khiển
-Thể chế hoá
Tổ chức, chỉ đạo quá trình nhận thức
Chủ thể nhận thức
Thày
Trò
C) Vai trò giáo viên khi tổ chức hoạt động nhóm 
*Thu thập thông tin về người học 
Giáo viên tìm hiểu khả năng và nhu cầu của người học: Dự đoán người học đã có những kiến thức và kỹ năng gì liên quan tới bài học. Họ có mong muốn gì khi học nội dung này.
* Lựa chọn mục tiêu kiến thức, kỹ năng cần đạt được khi hoạt động nhóm 
Giáo viên phải nắm được những hiểu biết, những vấn đề cốt lõi của bài học thông qua nghiên cứu của mình, giáo viên cần chọn nội dung thích hợp cho học sinh học nhóm. Từ đó giáo viên sẽ giúp học sinh có tâm thế sẵn sàng bước vào học nhóm.
Giáo viên phải nắm rõ kiến thức, kỹ năng và đặc biệt phải có năng lực sư phạm, có khả năng chuẩn bị chu đáo cho kế hoạch cụ thể.
* Quyết định
- Số lượng học sinh mỗi nhóm, thành lập nhóm ngẫu nhiên hay chủ định.
- Chuẩn bị tài liệu, đồ dùng.
- Sắp xếp phòng học, bố trí chỗ học cho từng nhóm .
- Chỉ định vai trò từng nhóm, từng thành viên trong nhóm .
* Giám sát can thiệp
- Hỗ trợ để hoàn thành công việc.
- Giám sát hành vi của học sinh. 
Nguời giáo viên, khéo léo trong vai trò trọng tài của mình giúp học sinh suy nghĩ chủ động hơn chứ không phải để họ chấp nhận ý kiến của mình một cách thụ động khi học sinh coi mọi lời nói của giáo viên đều đúng.
Hoạt động dạy học hợp tác nhóm chỉ đạt hiệu quả cao nếu như giáo viên: 
+ Giúp học sinh hiểu được tầm quan trọng của hoạt động nhóm trong học tập.
+ Giúp học sinh mong muốn được nói về suy nghĩ của mình, lắng nghe và hưởng ứng ý kiến của bạn cùng nhóm.
+ Nắm chắc quy trình và kế hoạch hoạt động.
+ Biết dựa vào ý kiến của người khác để tăng cường động cơ học tập.
+ Có khả năng đánh giá, điều chỉnh.
+ Có khả năng nhạy cảm với ý kiến của các thành viên khác và nhóm khác.
- Can thiệp: Đôi khi giáo viên phải tạm dừng hoạt động của nhóm để hướng dẫn lại hoặc hỏi học sinh nên làm như thế nào?
Muốn nhóm hoạt động có hiệu quả thì giáo viên cần: 
+ Đảm bảo cho mọi người đều đóng góp vào nhiệm vụ được giao.
+ Không nên vội đi đến kết luận, cần cân nhắc cả những ý kiến nhỏ.
+ Nên thận trọng trước sự nhất trí của mọi thành viên.
+ Đặt mục tiêu trước mắt, tạm thời và lâu dài, nếu cần nên thay đổi.
+ Phân công rõ ràng nhiệm vụ sao cho mọi thành viên trong nhóm đều hiểu nhiệm vụ của mình là gì và biết thời hạn hoàn thành.
+ Trước khi kết thúc hoạt động cần đánh giá ý thức làm việc của các nhóm và định hình công việc tiếp theo.
* Đánh giá hoạt động nhóm
Đánh giá ý thức làm việc của các nhóm.
Đánh giá kết quả làm việc.
5.Yêu cầu đối với học sinh :
So với học sinh trung học cơ sở, các đặc điểm tâm sinh lý của học sinh ở bậc trung học phổ thông đã có những thay đổi về chất. Trên cơ sở năng lực quan sát sâu sắc, nhạy bén hơn và khả năng tư duy trừu tượng cao hơn, đặc biệt là khả năng phân tích, tổng hợp so sánh, trừu tượng hoá, khái quát hoá, các em ở lứa tuổi này không thích chấp nhận một cách đơn giản những áp đặt của giáo viên. Các em thích tranh luận, thích bày tỏ những ý kiến riêng biệt của cá nhân mình về những vấn đề lý thuyết và thực tiễn. Đây là một thuận lợi cơ bản mà giáo viên cần khai thác triệt để khi tiến hành đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh, trong đó có thực hiện phương pháp dạy học hợp tác nhóm nhỏ. Trong quá tổ chức dạy học hãy tạo cho học sinh một vị thế mới và những tiền đề, những điều kiện thuận lợi để hoạt động. Cụ thể là: 
- Người học phải trở thành chủ thể hành động, tích cực, tự giác, chủ động và sáng tạo trong hoạt động để kiến tạo kiến thức. Người học cần phải thực sự hoạt động để đạt được không chỉ những tri thức và kỹ năng của bộ môn mà quan trọng hơn là tiếp thu được cách học, cách tự học.
- Tạo ra và duy trì ở học sinh những động lực học tập mạnh mẽ. Đó là động cơ, hứng thú, niềm lạc quan của học sinh trong quá trình học tập. Những nhân tố này chính là động lực thúc đẩy mạnh mẽ học sinh tích cực, tự giác, chủ động và sáng tạo trong hoạt động hợp tác nhóm.
- Phát triển ở học sinh khả năng tự đánh giá kết quả hoạt động của mình để trên cơ sở đó bản thân học sinh có thể điều chỉnh các hoạt động của mình theo các mục tiêu đã định.
6. Yêu cầu đối với cơ sở vật chất
Để việc dạy và học tiếng Anh nói chung cũng như áp dụng thành công có hiệu quả phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ, thì việc tăng cường về cơ sở vật chất kỹ thuật cho dạy và học tiếng Anh là một vấn đề cấp thiết. So với thập kỷ trước đây điều kiện vật chất cho việc dạy học tiếng Anh ở các trường THPT đã được cải thiện một cách đáng kể. Trong các giờ học học tiếng Anh hầu hết học sinh trong một lớp đều có SGK. . Tại một số trường ở các thành phố lớn như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh... nhiều giáo viên đã sử dụng các băng hình trong các giờ học ở trên lớp và thiết kế bài học, trình diễn bài giảng trên lớp với sự trợ giúp của POWER-POINT.
Ngoài yêu cầu chính cho một giờ dạy học tiếng Anh nói chung kể trên còn có các yêu cầu quan trọng khác cho hoạt động dạy học hợp tác nhóm trên lớp như sau:
- Về kích thước phòng học: Không quá chật, cũng không quá rộng, phòng học phải có diện tích hợp lý sao cho giáo viên có thể quan sát được sự làm việc tất cả các nhóm. Nếu phòng học quá chật sẽ rất khó khăn cho việc chia nhóm, các nhóm có thể mất trật tự, hiệu quả làm việc không cao.
- Bàn ghế trong lớp cơ động, có thể kê được các bàn liền kề với nhau hoặc hai bàn quay mặt vào nhau.
- Phiếu học tập (do giáo viên chuẩn bị)
- Máy chiếu và bản trong hoặc máy chiếu đa năng PROJECTER (Nếu có
III. Thiết kế một số bài giảng tiếng Anh có vận dụng phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ ở lớp 10, 11, 12
LESSON PLAN
ENGLISH 10
 UNIT 7: THE MASS MEDIA
 	 LESSON 4: WRITING
I. Objectives:
 1. Education Aims: - Students can write a paragraph about advantages and disadvantages of television and other types of mass media.
 2. Knowledge: 
	a. General knowledge: - Advantages and disadvantages of different types of mass media.
	b. Language: 	- Language concerning mass media.
	- The present simple tense.
 3. Skills:	- Reading: read about the advantages and disadvantages of television.	
- Speaking: work in pairs to discuss the advantages and disadvantages of the mass media.
- Writing: write a paragraph about the advantages and disadvantages of the mass media.
II. Anticipated problems:
	- Students may have difficulty in finding ideas about advantages and disadvantages for writing.
III. Teaching Aids: - board, textbook, chalk.
IV. Procedures:
 Teacher's activities
 Students' activities
1. Warm-up(4mins) : Game: Jumbled words.
- Asks sts to rearrange the letters to make right/good words.
- Eg: vitelseion, the iteration, oardi, ewsnperpa
- Calls on one to give answer.
- Asks others to give the comments.
- Checks and give remarks.
2. Before you write:( 20 mins)
- Aims: to get sts to read about the advantages and disadvantages of television and to help sts to prepare vocabulary and information before they write.
+ Task 1:
- Gives the hand out 1.
- Ask sts to read passage to find out the advantages and disadvantages of television.
- Calls on one representative to give answer.
- Asks others to give the comments.
- Checks and give remarks.
- Explain some new words:
+ 'memorable (adj) : easy to remember
+ en'joyable (adj) : pleasant
+ popu'larity (n) : the noun of " popular"
+ be a'ware of (v) : realize
+ brain (n) : part of the body inside the head
+ 'violent (adj) : fighting, killing, etc.
+ inter'fere with (v) : get in the way of something
- Ask sts listen to the teacher and repeat, then write these words into their notebooks.
- Ask sts to work in pairs to read about the advantages and disadvantages of television again to find the topic sentences and the connectors used in the passage.
- Ask sts to pay attention to the basic structures used in the table.
- Move round to help if necessary.
- Calls on one representative to give answer.
- Asks others to give the comments.
- Checks and give remarks.
- Make sure that sts know what "advantage" and "disadvantage" are.
* Gives the hand out 2.
- Asks sts to work individually.
- Calls on one to give answer.
- Asks others to give the comments.
- Checks and give remarks.
+ Task 2:	
- Gives the hand-out3.
- Asks sts to work in groups of 4 to discuss, then choose the advantages and disadvantages of each type of mass media, and write them down in columns.
- Ask sts to work in 7 minutes.
- Move round to help if necessary and then ask them to share their ideas with other pairs.
- Ask three sts to present their ideas.
- Ask other sts to give remarks.
- Listen and give remarks.
3. While you write:( 13 mins)
- Aims: Sts practise writing a paragraph about the advantages and disadvantages of one of the mass media.
- Ask sts to write a paragraph about the advantages and disadvantages of one of the mass media they have discussed in task 2.
 - Let sts write in 8 minutes.
- Move around to conduct the activity.
4. After you write:( 7 mins)
- Get feedback by asking three sts to read their work aloud.
- Ask some other sts to give remarks.
- Check and give the correct answer.
- If there is enough time, T can have sts exchange their writing among sts within a group so that they can check their friend's work and give remarks
5. Homework: ( 1min)
- Write a paragraph about other types of mass media.
- Work individually to do it.
- Answer: television, the Internet, radio, newspaper.
- Listen to the teacher.
Listen to the teacher carefully.
Work in group of 4 to do it.
- Copy these words into your notebooks.
- Listen to the teacher and then read these words in chorus and individually.
- Read the table in pairs.
- The topic sentences:
+ Television brings us a lot of advantages.
+ There are, however, some disadvantages of television.
- The connectors: First, second, third, fourth, fifth, lastly.
- Structures:
+ help/encourage someone to do something: help us to learn, encourage us to buy...
+ make someone/ something + adjective: make things memorable, make us aware of, make us passive, make people violent...
S: Television helps us to learn more .............
- Read the ideas on the mass media and write (A) if it is advantage and (B) if it is disadvantage.
+ Answers: 1D, 2A, 3A, 4D, 5A, 6A, 7D, 8D, 9A, 10D.
- Work in groups of 4 to discuss.
- Some sts stand up to give their ideas.
* Radio:
+ Advantages:
- It helps us to get updated news and information.
- It helps us to listen to music, dramas, etc.
- It is not harmful to people's eyes.
+ Disadvantages:
- It is rather boring because we can't see anything.
- The programmes are not very vivid, there are no games and films, etc.
- Listen to the teach