Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả trong công tác chủ nhiệm với học sinh Lớp Một

 điểm tâm lý của học sinh.
           Tình hình đạo đức, học tập của học sinh.
           Tình hình đặc điểm quan hệ gia đình, xã hội của học sinh.
          *Cách thức tìm hiểu:
           Nghiên cứu hồ sơ học sinh để biết hoàn cảnh gia đình, nghề nghiệp của bố mẹ.
           Trao đổi với học sinh để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, xu hướng, sở thích thái độ trong quan hệ tập thể lớp. 
           Trao đổi với các giáo viên khác trong năm học về tình hình chung của lớp cũng như tình hình học tập và rèn luyện của từng học sinh.
           Trao đổi với các ban đoàn thể khác như với Tổng phụ trách Đội, Ban đại diện cha mẹ học sinh.
           Tham gia hoạt động cùng học sinh để tìm hiểu rõ hơn về tinh thần tập thể, ý thức hợp tác trong công việc chung của những cá nhân học sinh mà giáo viên có ý định từ trước.
          Trao đổi với cha mẹ học sinh để có thêm thông tin về học sinh.      
          Tìm hiểu học sinh vừa là việc làm liên tục, thường xuyên, vừa có tính cấp
bách trong khoảng thời gian nhất định lại vừa có tính giai đoạn. Do vậy giáo viên nên lập kế hoạch  tìm hiểu học sinh theo các giai đoạn:
          Giai đoạn 1: Đây là giai đoạn điều tra cơ bản về tình hình học sinh nói chung, về cá nhân học sinh nói riêng. Yêu cầu của giai đoạn này là nhanh chóng nắm bắt sơ bộ tình hình lớp, phân loại đối tượng học sinh để bước đầu có thể đề xuất những tác động sư phạm đối với tập thể lớp.
          Cách tiến hành: Tôi tổ chức  phân loại đối tượng lớp mình theo các nội dung mà giáo viên chủ nhiệm định hướng tìm hiểu. Trong khi tìm hiểu nếu có trường hợp nào chưa rõ thì cần nghiên cứu, thu thập thông tin khách quan để có đánh giá nhận định chính xác. Có thể trao đổi ngay với học sinh hoặc yêu cầu cha mẹ học sinh nhất là trường hợp có vấn đề.
          Giai đoạn 2: Kiểm nghiệm trên thực tế phân loại học sinh đã đúng chưa? Tiếp tục điều chỉnh sự phân loại nếu có.
          Cách tiến hành:
           Trò chuyện với học sinh, với giáo viên dạy lớp mình phụ trách về một vài đối tượng học sinh cần phải xem xét lại. Qua trao đổi với học sinh, giáo viên có thể hiểu biết thêm về đối tượng giáo dục của mình, trong quan hệ với bạn bè, những nét cá tính đặc biệt, những khả năng sở trường, hoàn cảnh giáo dục.
          Thăm gia đình học sinh để nắm bắt cụ thể hơn, sâu sắc hơn về hoàn cảnh gia đình, những tích cách của học sinh đồng thời là dịp để bàn bạc với gia đình những biện pháp giáo dục con cái họ.
          Quan sát đối tượng giáo dục đồng thời bổ sung thêm kế hoạch công tác chủ nhiệm những nội dung, biện pháp giáo dục cần thiết.
          Kết thúc giai đoạn, giáo viên đã có những nhận định về từng học sinh, phân loại học sinh tương đối chính xác.
          Giai đoạn 3: Giai đoạn hoàn chỉnh việc tìm hiểu học sinh. Khẳng định việc tìm hiểu học sinh là thường xuyên trong suốt năm học giúp nâng cao trình độ sư phạm của giáo viên trong công tác giáo dục học sinh. Giai đoạn này khá dài nên việc tìm hiểu học sinh chia thành định kỳ và thường xuyên. Nếu là thường xuyên thì tiến hành tìm hiểu học sinh bằng hình thức: quan sát học sinh qua các hoạt động, nghiên cứu kết quả học tập, qua sổ nhận xét, sổ liên lạc, bài kiểm tra, các sản phẩm học sinh tự làm; tham dự các cuộc họp lớp, tổ để tìm hiểu về đối tượng. Tìm hiểu định kỳ tức là đối tượng được nghiên cứu tại một thời điểm xác định chẳng hạn như giữa học kỳ, cuối học kỳ.
          Sau khi tìm hiểu nắm được tình hình học sinh thông qua giai đoạn 1 giáo viên tiến hành phân học sinh vào các tổ và lựa chọn đội ngũ cán bộ lớp đủ uy tín để điều khiển tập thể lớp.
7.4.4.Công tác tổ chức chủ nhiệm
  a, Chia tổ:
          Việc phân học sinh vào các tổ cho hợp lý ở một lớp học là điều  hết sức
cần thiết trong công tác chủ nhiệm. Làm tốt được việc phân tổ thì trong quá trình học tập, lao động các em có thể hỗ trợ, nhắc nhở nhau từ đó hoàn thành các nhiệm vụ đặt ra một cách dễ dàng. Để phân tổ hợp lý, giáo viên luôn chú ý đến sự đồng đều giữa các tổ. Có nghĩa là mỗi tổ sẽ có các đối tượng học sinh có học lực, ý thức chấp hành nội quy khác nhau. Nói cách khác, mỗi tổ có nhiều đối tượng: có học sinh học chưa tốt, có học sinh học tốt, học sinh ở địa 
bàn xa - gần, có học sinh ngoan- học sinh chưa ngoan.
 b,Lựa chọn 1 đội ngũ cán bộ lớp đủ uy tín và có năng lực điều khiển tập thể lớp, phân công nhiệm vụ cụ thể cho đội ngũ cán bộ lớp .
          Việc lựa chọn một đội ngũ cán bộ lớp đủ uy tín và có năng lực điều khiển tập thể lớp là một công việc rất quan trọng. Nếu đội ngũ cán bộ lớp vững mạnh thì mọi phong trào của lớp chắc chắn sẽ thực hiện tốt. Tôi đưa ra tiêu chuẩn rồi để tập thể lớp tự lựa chọn, bầu ra đội ngũ cán bộ lớp thông qua giới thiệu, biểu quyết (dưới sự định hướng của giáo viên) diễn ra công khai đảm bảo tính dân chủ không áp đặt. Số lượng đội ngũ cán bộ lớp thường có 1 lớp trưởng, 3 lớp phó và 3 tổ trưởng.
           Do tâm lý của các em lớp 1 rất thích làm cán bộ, nên đầu năm học giáo viên thường cho các em trải nghiệm từ việc làm lớp trưởng đến các tổ trưởng, có thể là bàn trưởng. Giáo viên sẽ đưa ra yêu cầu nếu học sinh nào làm tốt sẽ được lựa chọn làm cán sự lớp lâu dài. Sau thời gian từ 1 tuần đến một tháng giáo viên lại đổi nhiệm vụ một lần. Sau mỗi lần đảo nhiệm vụ của các em ở các vị trí cán sự lớp khác nhau, giáo viên chủ nhiệm cùng cả lớp đánh giá việc thực hiện chức trách nhiệm vụ của từng em và rút kinh nghiệm. Trong thời gian làm cán bộ lớp những học sinh làm nhiệm vụ sẽ cố gắng để làm tốt nhiệm vụ của mình, các em phấn khởi hơn và hứng thú hơn, có trách nhiệm hơn với công việc vì luôn nghĩ rằng đây là dịp để thể hiện vai trò và khả năng của bản thân trong các hoạt động của lớp. Sau thời gian 2-3 tháng giáo viên sẽ lựa chọn  những cán sự lớp có khả năng tốt nhất để làm đội ngũ cán sự lớp chính thức trong năm học.
          Sau khi đã lựa chọn cán bộ lớp, giáo viên tập hợp đội ngũ cán bộ lớp nói rõ mục đích, ý nghĩa của việc xây dựng tập thể vững mạnh, về vai trò và nhiệm vụ của cán bộ lớp trong việc xây dựng tập thể lớp để từ đó các em tự thấy được trách nhiệm, vai trò của mình trong việc xây dựng tập thể lớp. Giáo viên chủ nhiệm giao nhiệm vụ cụ thể cho từng cán bộ lớp:
          * Nhiệm vụ của lớp trưởng:
           Theo dõi, kiểm tra mọi hoạt động của lớp.
           Điểm danh và báo cáo sĩ số của lớp với giáo viên ngay sau khi xếp hàng ra vào lớp  .
           Điều khiển các bạn xếp hàng ra vào lớp, xếp hàng chào cờ đầu tuần, xếp hàng tập thể dục.
           Giữ trật tự lớp khi giáo viên chấm bài, khi giáo viên có việc phải ra khỏi lớp và khi lớp dự lễ chào cờ đầu tuần.
           Đề nghị giáo viên tuyên dương, phê bình cá nhân hoặc tập thể.
          * Nhiệm vụ của lớp phó học tập      
 Tổ chức lớp kiểm tra bài 10 phút đầu giờ; kiểm tra đồ dùng và việc chuẩn bị
 bài giúp đỡ các bạn học chưa tốt học bài, làm bài.
           Điều khiển các bạn trao đổi, thảo luận hoặc trả lời câu hỏi trong tiết học khi giáo viên yêu cầu.
           Theo dõi việc học tập của lớp trong các tiết chuyên ban.
           Làm mọi việc của lớp trưởng khi lớp trưởng vắng mặt hoặc nghỉ học.
          * Nhiệm vụ của lớp phó  văn - thể:
          Tổ chức cho lớp sinh hoạt văn nghệ vào sau giờ ra chơi. Theo dõi, đôn đốc các hoạt động văn nghệ, thể dục giữa giờ, tổng hợp để đánh giá vào tiết sinh hoạt cuối tuần.  
          * Nhiệm vụ của lớp phó lao động:
           Phân công, theo dõi và kiểm tra các tổ trực nhật và chịu trách nhiệm tắt đèn, tắt quạt khi ra về.
           Phân công các bạn nhặt rác trong lớp, chăm sóc bồn hoa của lớp.
           Nhắc nhở các bạn sắp xếp bàn ghế ngay ngắn trước khi vào lớp.
           Phối hợp với lớp trưởng, lớp phó học tập giữ trật tự lớp.
          * Nhiệm vụ của các tổ trưởng:
          Phân công theo dõi, đôn đốc các thành viên trong tổ làm trực nhật, vệ sinh. Theo dõi báo cáo hoạt động hàng tuần của các tổ viên. Kiểm tra bài cũ của các thành viên trong tổ ở 10 phút đầu giờ.
             Nhiệm vụ của mỗi em, giáo viên giao cụ thể từng ngày. Mỗi em sẽ làm đúng các nhiệm vụ của mình. Ngoài ra, lớp trưởng và 3 lớp phó phải đoàn kết và hợp tác chặt chẽ với nhau trong công việc chung.
          Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp ngày thứ sáu, lớp trưởng, lớp phó báo cáo các mặt hoạt động của lớp. Căn cứ vào báo cáo của từng em, giáo viên nắm được khả năng quản lí lớp của từng em. Và cứ cuối mỗi tháng, giáo viên tổ chức họp Ban Cán sự lớp một lần để tổng kết các mặt làm được của lớp, động viên khen ngợi những việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những thiếu sót và hướng dẫn các em cách  khắc phục.  Những việc làm này ban đầu cũng tương đối khó khăn với các em nên giáo viên cần luyện dần. Sau đó học sinh có ý thức với công việc của mình khi đó mọi việc sẽ dễ dàng hơn.
c,Sắp xếp chỗ ngồi  phù hợp:
    -Việc sắp xếp chỗ ngồi tuy dễ nhưng sắp xếp như thế nào cho có hiệu quả lại không dễ chút nào. Để sắp xếp chỗ ngồi phù hợp giáo viên nên dựa vào các căn cứ sau:
       + Học lực của học sinh: xen kẽ học sinh học chưa tốt với học sinh học tốt.
       + Thể chất học sinh: Học sinh thấp ngồi trước, cao ngồi sau, mắt kém ngồi gần bảng.
      + Ban cán sự lớp: Thường ngồi giữa hoặc ngồi sau của tổ( lớp)
      + Ý thức học sinh: Học sinh nói chuyện nhiều, không chú ý học thì cho ngồi trước.   
 + Thỉnh thoảng giáo viên nên đổi chỗ ngồi cho học sinh để không có học sinh nào mãi ngồi bàn đầu hoặc ngồi bàn cuối
      Cách sắp xếp chỗ ngồi theo căn cứ trên một mặt phát huy được vai trò của đội ngũ cán bộ  lớp trong việc quản lý lớp học, một mặt các em học tốt có thể hỗ trợ được cho những em còn học yếu từ đó nâng cao chất lượng giáo dục của lớp.
          Khi công việc tổ chức lớp được ổn định, giáo viên tiến hành thực hiện kế hoạch chủ nhiệm lớp cụ thể, đảm bảo tính khả thi.
 7.4.5. Các hoạt động hỗ trợ công tác chủ nhiệm
          Để công tác chủ nhiệm đạt  hiệu quả cao, thì cần phải có những hoạt động hỗ trợ, và những hoạt động này được tiến hành như sau:
 a,Xây dựng lớp học thân thiện:
          “Xây