Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi thông qua hoạt dộng vui chơi

hay sợ hãi?
+Trẻ có sử dụng ngôn ngữ một cách hiệu quả không?
+Các ý tưởng của cuộc chơi có phong phú không?
+Trẻ giải quyết vấn đề có tốt không?
+Trẻ thu nhận được những khái niệm nào khi chơi?
+ Trẻ có tìm ra những điều diễn tả mới không?( Cử chỉ, điệu bộ, lời nói)
+Những trẻ nhút nhát có tìm ra cách để hòa nhập vào cuộc chơi với các bạn không?
+Những trẻ quá hiếu động có chia sẻ ý tưởng và hợp tác trong khi chơi không?
Giải pháp 2: Xây dựng các góc chơi và cách tổ chức hoạt động chơi.
Theo chương trình giáo dục mầm non trẻ phát triển toàn diện qua 5 lĩnh vực phát triển: Thể chất; Nhận thức; Ngôn ngữ; Tình cảm- xã hội; Thẩm mỹ gắn với 5 lĩnh vực đó là 10 chủ đề xuyên suốt năm học của trẻ. Mỗi một chủ đề lại cung cấp những kiến thức và kỹ năng sống khác nhau và qua các góc chơi trẻ sẽ được củng cố kiến thức tăng cường kinh nghiệm sống và vốn từ giao tiếp. Vì vậy giáo viên cần phải biết trẻ muốn chơi gì? Khả năng chơi của trẻ như thế nào? Từ đây giáo viên sẽ xây dựng các góc chơi phù hợp với từng chủ đề và cách tổ chức hoạt động các góc chơi đáp ứng được nhu cầu chơi của trẻ
Với mỗi một chủ đề giáo viên sẽ trang trí các góc chơi phù hợp nhưng phải đảm bảm tính thẩm mỹ để kích thích thị giác của trẻ, tạo cảm giác mới lạ và trẻ nhìn vào là biết mình học chủ đề gì.Trẻ sẽ trao đổi, trò chuyện với nhau về chủ đề đó điều này giúp trẻ khắc sâu kiến thức về chủ đề đó. Đồ chơi ở các góc cũng phải phù hợp với chủ đề vì nó sẽ cung cấp cho trẻ nội dung chơi và cách chơi.
Ví dụ: Góc xây dựng- lắp ghép:
- Chủ đề gia đình:Đồ chơi có ngôi nhà ( Nhà cấp 4, nhà 2 tầng...), có vườn rau, có cây ăn quả....những đồ chơi liên quan đến gia đình sẽ giúp trẻ có vật liệu để xây - lắp ghép theo ý thích và qua đó cũng là đề tài cho trẻ trò chuyện về ngôi nhà của trẻ đang xây.
-Với chủ đề giao thông: Đồ chơi sẽ có cột đèn giao thông, biển báo chỉ đương, các loại xe tham gia giao thông....cách tổ chức cho trẻ xây dựng- lắp ghép ở chủ đề giao thông cũng sẽ khác chủ đề gia đình. Điều này sẽ giúp cho kỹ năng giao tiếp của trẻ sẽ phong phú và có nhiều kinh nghiệm chơi hơn.
Trong quá trình lựa chọn bố trí góc chơi cần có sự điều chỉnh phù hợp và hỗ trợ kịp thời để đáp ứng nhu cầu, khả nawg của cá nhân trẻ, của các nhóm trẻ. Khi tổ chức góc chơi giáo viên phải để trẻ được tự do trong việc: Lựa chọn trò chơi; Chơi theo ý thích của mình; Tự nguyện và quyết định chọn bạn chơi và đảm bảm tính giáo dục, phát triển cho trẻ. Phát triển về: Nội dung chơi, kỹ năng chơi, khả năng thiêt lập mối quan hệ với bạn chơi, khả năng giải quyết các vấn đề khi chơi.
Các góc chơi được trang bị đầy đủ đồ chơi và trẻ đuộc tự lựa chọn góc chơi, bạn chơi và chơi theo ý thích nhưng bên cạnh đó việc bố trí góc chơi cũng rất quan trọng. Ví dụ như: Góc ồn ào như góc xây dựng- lắp ghép hay góc phân vai sẽ bố trí xa góc thư viện, góc học tập, các góc sẽ có khoảng cách nhất định ( có thể được ngăn bằng các kệ đồ chơi)
+ Góc xây dựng- lắp ghép: Là một góc động, trẻ sẽ thường xuyên trao đổi và di chuyển vì thế sẽ bố trí xa các góc tĩnh, trong quá trình trẻ chơi giáo viên sẽ nhập vai cùng trẻ, trong giao tiếp sẽ xưng hô bác với tôi để trẻ cảm thấy tự tin mạnh dạn trình bày ý tưởng và giáo viên có thể gợi ý cách chơi cho trẻ bằng các câu hỏi: Các bác đang làm gì vậy? Các bác xây gì? Theo tôi các bác bố trí khu vui chơi chỗ này sẽ đẹp, các bác thấy có được không?.....Tuy nhiên cô phải luôn tôn trọng ý tưởng chơi của trẻ, không áp đặt ý tưởng và cách chơi của trẻ.
+Góc phân vai:Cũng là một góc chơi động, trẻ sẽ được tự bàn bạc thỏa thuận về cách phân vai, số lượng bạn chơi. Điều này sẽ giúp trẻ biết được vai chơi của mình của bạn và nhiệm vụ của vai chơi điều này sẽ giúp trẻ chủ động trong giao tiếp, trong cách xưng hô trong quan hệ tình cảm- xã hội của trẻ.
Ví dụ: Trẻ đóng vai bác sỹ luôn ân cần dịu dàng,động viên khi bệnh nhân tới khám bị ốm bị đau. Hay trẻ đóng vai là người bán hàng thì luôn tươi cười niềm nở, biết chào mời mua hàng biết nói cảm ơn khi khách hàng trả tiền....
+ Góc học tập: Là một góc tĩnh được bố trí xa các góc động . Ở góc này phải có đầy đủ ánh, tranh truyện, đồ dùng học tập phong phú và có tính thẩm mỹ. Khi chơi trẻ sẽ có ý thức trong việc trao đổi nhẹ nhàng, nói nhỏ nhẹ.Giáo viên giúp trẻ kỹ năng giao tiếp bằng cách khéo léo đưa nhân vật thứ 3 để trò chuyện cùng trẻ.
Ví dụ: Bạn ơi, Thỏ Bông chưa biết cách lật sách đâu, bạn hãy chỉ cho Thỏ Bông với nhé!
+ Góc nghệ thuật: Trẻ sẽ được cảm nhận cái hay cái đẹp của cuộc sống xung quanh qua các sản phẩm tạo hình, cũng như được rèn luyện kỹ năng nghe – hiêủ, mạnh dạn tự tin qua các bài hát. Cần phải chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho trẻ
Ví dụ: Cho trẻ chơi hoạt động âm nhạc thì phải chuẩn bị đầy đủ dụng cụ âm nhạc cho trẻ như: Nơ tay, mũ âm nhạc, phách, trống...... các dụng cụ đẹp hấp dẫn sẽ kích thích giúp trẻ hưng phấn tham gia vào góc chơi.
+ Góc thiên nhiên: Góc này sẽ bố trí ở khu vực ngoài trời với đầy đủ đồ dùng để trẻ được trải nghiệm và khám phá ( Rổ, rá, chai nhựa, tạo ra các mô đất, hố cát, xô, xẻng ...) Khi trẻ khám phá cho trẻ trực tiếp thực hiện và gợi ý cho trẻ dự đoán kết quả giúp trẻ phát triển khả năng tư duy trìu tượng. Thường xuyên đặt câu hỏi để trẻ diễn tả đuộc những việc mình đang làm và chuẩn bị làm.
Qua cách xây dựng bố trí góc chơi và cách tổ chức chơi cho trẻ một cách khoa học cô và trò lớp 3 tuổi B đã được vui chơi, giao tiếp thoải mái với nhau, tạo sự tự tin, thoải mái trong giao tiếp: Trẻ biết chủ động dùng ngôn ngữ đểgiải quyết vấn đề một cách tình cảm và tích cực. Giáo viên cũng lắm được mứa độ giao tiếp của trẻ để có sự điều chỉnh kịp thời và phù hợp.
Giải pháp 3: Vai trò của giáo viên trong giao tiếp ứng xử và cách hướng dẫn trẻ giao tiếp
Trong quá trình trẻ chơi giáo viên đóng một vai trò rất quan trọng là người hướng dẫn trẻ chơi và nhập vai chơi cùng trẻ vì vậy cô phải biết cách giao tiếp với trẻ cũng như cách hướng dẫn trẻ giao tiếp trong quá trình trẻ chơi.
- Trước hết khi giao tiếp với trẻ cô nên nhẹ nhàng, sử dụng cử chỉ điệu bộ thích hợp giúp trẻ rèn luyện thêm về ngôn ngữ cơ thể. Tránh quát to,la mắng khi trẻ mắc lỗi điều này sẽ ảnh hưởng đến tâm lý mà những lúc như vậy cô cần nói với giọng nghiêm chỉnh tỏ sự không bằng lòng giúp trẻ nhận ra cái sai và định hướng cho trẻ để trẻ tự sửa sai cũng như nói nên điều mong muốn của cô với trẻ như: “ Con làm như vậy sẽ gây ra hậu quả gì?; “ Con sẽ thay đổi như thế nào?”....
- Cô nhập vai chơi cùng trẻ giúp trẻ biết cách xưng hô phù hợp với đối tượng giao tiếp, biết lắng nghe người khác nói. Giáo viên trò chuyện với trẻ , chỉnh sửa cách phát âm cho trẻ, giúp trẻ biết thay đổi lời nói phù hợp với nội dung avf hoàn cảnh giao tiếp.
- Giáo viên để trẻ tự do nói chuyện với nhau và cũng tạo ra các tình huống mang tính bất ngờ để trẻ giải quyết tình huống nếu có xảy ra mâu thuẫn hãy để trẻ tự giải quyết mâu thuẫn cô không nên can thiệp ngay. Nếu trẻ cần sự hỗ trợ của cô trẻ sẽ tự tin đến nhờ cô, đây chính là một sự giao tiếp chủ động và văn minh. Khi giáo viên giải quyết mẫu thuẫn cũng nên kịp thời chỉnh sửa cũng như giáo dục trẻ bàng các câu hỏi: Các con làm như vậy có đúng không? Bạn bè chơi với nhau phải như thế nào?...
- Giáo viên luôn quan tâm động viên khuyến khích những trẻ những trẻ nhút nhát, ít nói, hay chơi một mình thiếu tự tin trong giao tiếp, thì cô cần trò chuyện với trẻ, giúp trẻ hòa nhập vào các góc chơi để nhập vai chơi, giao lưu cùng các bạn trong lớp. 
Giải pháp 4:Làm tốt công tác phối hợp với nhà trường, phụ huynh và cộng đồng xã hội.
Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ không chỉ thực hiện trên lớp mà cần có sự phối hợp với các lớp khác trong trường, phụ huynh và cộng đồng.
Tham mưu và phối hợp với nhà trường tổ chức giao lưu các hoạt động giữa các lớp ở các khối với nhau như: Cùng giao lưu trò chơi vận động, chơi ở giờ hoạt động ngoài trời, cùng chơi các trò chơi dân gian,các chương trình giao lưu văn nghệ. Nhà trường cùng giáo viên các lớp tạo môi trường vui chơi ngoài trời với không gian thoáng mát, an toàn và đa dạng về đồ chơi và trò chơi. Điều này sẽ giúp trẻ mạnh dạn tự tin trong giao tiếp, thể hiện nhu cầu và tích lũy kinh nghiệm sống.
Phối hợp với phụ huynh rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ. Cô đưa những thông tin, tầm quan trọng và các cách giúp trẻ giao tiếp tốt dán ở các bản tuyên truyền hay trong các buổi họp phụ huynh cô nêu ra cho phụ huynh cùng thực hiện và cùng nhau thảo luận cách giúp trẻ rèn luyện kỹ năng giao tiếp. Trao đổi với phụ huynh về khả năng giao tiếp của trẻ vào giờ đón- trả trẻ hàng ngày. Vận động phụ huynh cung cấp nguyên vật liệu mở để làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ trẻ học tập, vui chơi.
Sau thời gian kết hợp với nhà trường và phụ huynh đã tạo được môi trường vui chơi học tập bổ ích cho trẻ. Lớp học đã có thêm nhiều đồ chơi được làm từ nguyên vật liệu mở, phụ huynh đã quan tâm tới việc giao tiếp với trẻ khi ở nhà và cung cấp kịp thời những tâm tư nguyện vọng và khả năng của trẻ cho giao viên và từ đó cô giáo có phương pháp rèn luyện thích hợp hơn với từng cá nhân trẻ.
Giải pháp 5:Giáo viên tự học và bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn.
Bản thân tôi luôn có ý thực tự luyện tập để nâng cao kỹ năng giao tiếp của mình như: Đọc sách, báo để tìm hiểu về tâm sinh lý trẻ mầm non để có kế hoạch thích hợp rèn cho trẻ, xem tin tức để có thông tin, học hỏi từ đồng nghiệp những điều hay có những nội dung trò chuyện hấp dẫn, cần thiết và phù hợp với trẻ. Tìm trên mạng và tự suy nghĩ sáng tạo ra các đồ dùng, đồ chơi các góc mới lạ, đảm bảo an toàn, phù hợp với chủ đề, đa dạng phong phú có tính thẩm mỹ 
Đi dự giờ thăm lớp học hỏi đồng nghiệp cách tổ chức chơi góc cho trẻ.
Tôi đã hiểu hơn về khả năng giao tiếp của trẻ và đã dễ dàng trò chuyện cùng trẻ, khi chơi trẻ trò chuyện với tôi một cách thoải mái, tự nhiên và sẵn sàng chia sẻ những tâm tư nguyện vọng những hiểu biết của trẻ cho tôi.
3.2 Về khả năng áp dụng của sáng kiến: Sáng kiến có khả năng áp dụng rộng rãi cho trẻ 3-4 tuổi trong các trường mầm non và đã áp dụng tại trường mầm non Tiên Hường năm học 2018- 201