Sáng kiến kinh nghiệm Dạy mệnh đề quan hệ trong chương trình Tiếng Anh 11 chuẩn

ề quan hệ xác định và mệnh đề quan hệ 
không xác định. Bài 10: Giới từ đi với mệnh đề quan hệ. Bài 11: Rút gọn mệnh 
đề quan hệ sử dụng cụm hiên tại phân từ quá khứ phân từ và cụm từ nguyên 
mẫu. Bài 12: Lược bỏ đại từ quan hệ. Đối với học sinh của trường chúng tôi, 
việc học tiếng Anh của học sinh cũng không được tốt bởi lẽ các em đến từ vùng 
nông thôn, động lực học tiếng Anh không có vì thế việc dạy Tiếng Anh gặp 
nhiều khó khăn. Giáo viên phải tạo ra một tiết học sinh động có những hướng 
dẫn làm bài tập phù hợp làm cho học sinh dễ nhớ, dễ hiều là một việc rất cần 
thiết. 
 3
III. NỘI DUNG 
A. NỘI DUNG VỀ MỆNH ĐỀ QUAN HỆ TRONG CHƯƠNG TRÌNH 
TIẾNG ANH 11 CHUẨN 
1. Định nghĩa mệnh đề quan hệ (relative clause) 
 - Mệnh đề quan hệ là mệnh đề phụ được nối với mệnh đề chính bởi các đại 
từ quan hệ (who, whom, whose, which, that) hay các trạng từ quan hệ như 
(where, when, why). Mệnh đề quan hệ đứng ngay đằng sau danh từ, bổ sung ý 
nghĩa cho danh từ. Chức năng của nó giống như một tính từ do vậy nó còn được 
gọi là mệnh đề tính ngữ. 
Ví dụ: The man who told me this refused to give me his name. 
 - “who told me this “là mệnh đề quan hệ. 
a. Mệnh đề quan hệ xác định (restrictive relative clause) 
 - Mệnh đề quan hệ xác định dùng để bổ nghĩa cho danh từ đứng trước, là 
bộ phận quan trọng của câu, nếu bỏ đi mệnh đề thì danh từ không có nghĩa rõ 
ràng. 
Ví dụ: 1. The girl who is wearing the blue dress is my sister. 
“who is wearing the blue dress “ là mệnh đề quan hệ xác định. 
 2. The book which I borrowed from you is very interesting. 
“who is wearing the blue dress “ là mệnh dề quan hệ xác định. 
b. Mệnh đề quan hệ không xác định (non- restrictive relative clause) 
- Mệnh đề quan hệ không xác định dùng để bổ nghĩa cho danh từ đứng 
trước,là phần giải thích thêm và chỉ là thông tin phụ nếu bỏ đi mệnh đề chính vẫn 
còn nghĩa rõ ràng. 
 4
-Mệnh đề quan hệ không xác định thường được ngăn với mệnh đề chính bởi 
các dấu phẩy. Danh từ đứng trước thường là danh từ riêng, danh từ thường có 
các tính từ chỉ trỏ: this, that, these, those, hay tính từ sở hữu như my, his 
herđứng trước, danh từ có bổ nghĩa là cụm giới từ hoặc danh từ có duy nhất. 
- Không được dùng that trong mệnh đề không xác định. 
- Không được bỏ đại từ quan hệ trong mệnh đề quan hệ xác định. 
Ví dụ : 1. My father, who works in this hospital, is a famous doctor. 
“who works in this hospital” là mệnh đề quan hệ không xác định. 
 2. This girl, whom you met yesterday, is my daughter. 
“whom you met yesterday” là mệnh đề quan hệ không xác định. 
 2. Các đại từ quan hệ 
a. Who: Là đại từ quan hệ chỉ người làm chủ ngữ, đứng sau tiền ngữ chỉ 
người để làm chủ ngữ cho động từ đứng sau nó. 
- Theo sau who là một động từ. 
Ví dụ: The man who robbed you has been arrested. 
 That is the boy who helped me to find your house. 
b. Whom: Là đại từ quan hệ chỉ người làm tân ngữ, đứng sau tiền ngữ chỉ 
người để làm tân ngữ cho động từ đứng sau nó. 
- Theo sau whom là một chủ ngữ. 
Ví dụ: The woman whom you saw yesterday is my aunt. 
 The boy whom we are looking for is Tom. 
c. Which: Là đại từ quan hệ chỉ vật, làm chủ ngữ hoặc tân ngữ cho động từ 
sau nó. 
-Theo sau which có thể là một động từ hoặc một chủ ngữ. 
Ví dụ: This is the film which I like best. 
 . The book which I bought yesterday wasvery interesting. 
 5
d. That: Là đại từ quan hệ chỉ cả người lẫn vật, có thể được dùng thay cho 
Who, Whom, Which trong mệnh đề quan hệ thuộc loại Restrictive relative 
Clause (Mệnh đề quan hệ xác định) 
Ví dụ : The book that I bought yesterday was very interesting. 
 My father is the person that I admire most. 
Lưu ý : That còn được dùng trong các trường hợp: 
+ Khi tiền ngữ là người và vật. 
Ví dụ: I can see the girl and her dog that are running in the park. 
+ Thường dùng làm tân ngữ cho động từ trong mệnh đề quan hệ xác định 
đứng sau tiền ngữ có so sánh hơn nhất, first và last. 
Ví dụ: This is the most interesting film that I’ve ever seen. 
 That is the last letter that he wrote. 
+ Được dùng thay cho which trong mệnh đề quan hệ xác đinh khi được 
dùng sau các từ: all, only (duy nhất) và very (chính là), much, none, no. 
Ví dụ : All that he can say is this. 
 I bought the only book that they had. 
 You’re the very man that I would like to see. 
+ Sau các đại từ bất định 
Ví dụ: He never says anything that is worth listening to. 
 I’ll tell you something that is very interesting. 
+ Thường dùng sau cấu trúc câu chẻ: It is/ It was... 
Ví dụ It's the manager that we want to see. 
 It was the present that I gave him 
+ Có thể dùng thay thế sau all, everyone, everybody, one, nobody and 
those: Everyone who/that knew him liked him. 
 Nobody who/that watched the match will ever forget it. 
e. Whose: Là đại từ quan hệ chỉ sở hữu của người hay vật. 
 6
 - Theo sau Whose luôn là 1 danh từ. 
Ví dụ : The boy is Tom. You borrowed his bicycle yesterday. 
=> The boy whose bicycle you borrowed yesterday is Tom. 
 John found a cat. Its leg was broken. 
 John found a cat whose leg was broken. 
3. Giới từ đi với đại từ quan hệ 
- Khi Whom và Which là tân ngữ của giới từ thì trong tiếng Anh trang trọng 
giới từ được đặt trước đại từ quan hệ. Nhưng thường thì giới từ được chuyển về 
cuối mệnh đề và trong trường hợp này mệnh đề quan hệ xác định có thể lượt bỏ 
đại từ quan hệ hoặc dùng that thay thế cho whom hoặc which. 
Ví dụ: The man is my brother. You are talking about him. 
 —> The man about whom you are talkingis my brother. 
—> The man (whom/ that) you are talking about is my brother. 
Ví dụ : The picture is very expensive. You are looking at it. 
—> The picture at which you are looking is very expensive. 
—> The picture ( which/ that) you are looking at is very expensive. 
4. Rút gọn mệnh đề quan hệ 
- Mệnh đề quan hệ có thể rút gọn theo 4 cách: 
a. Sử dụng hiện tại phân từ (Using present participial phrases ) 
- Khi mệnh đề quan hệ xác định ở thể chủ động, ta có thể dùng cụm hiện tại 
phân từ (V-ING phrase) thay cho mệnh đề đó (bỏ đại từ quan hệ và trợ động từ, 
đưa động từ chính về nguyên mẫu rồi thêm –ing). 
 WHO 
 WHICH + V +  V-ING +  
 THAT 
 7
Ví dụ: The man who is sitting next to you is my uncle. 
 The man sitting to you is my uncle. 
 Do you know the boy who broke the windows last night? 
 Do you know the boy breaking the windows last night? 
b. Sử dụng cụm quá khứ phân từ (Using past participial phrase) 
- Khi mệnh đề quan hệ xác định ở thể bị động, ta có thể dùng cụm quá khứ 
phân từ (Ved/ V3 phrase) để thay thế cho mệnh đề đó. (Bỏ đại từ quan hệ, trợ 
động từ và bắt đầu cụm từ bằng past participle). 
WHO 
 WHICH + BE+ V-ed/V3 +  V-ed/ V3 +  
THAT 
Ví dụ : 1. The books which were written by To Hoai are interesting. 
 The books written by To Hoai are interesting. 
 2. The students who were punished by the teacher are lazy. 
 The students punished by the teacher are lazy. 
 3. The house which is being built now belongs to Mr. Pike. 
 The house built now belongs to Mr. Pike. 
c. Sử dụng cụm từ nguyên mẫu( infinitive phrase) 
- Khi mệnh đề quan hệ theo sau danh từ có bổ ngữ là the first/second v.v. 
and sau the last/ only và đôi khi sau so sánh nhất ta có thể thay thế bằng cụm từ 
nguyên mẫu. 
Ví dụ : 1. He is the last man who left the ship = He is the last man to leave 
the ship. 
 8
 2. The only one who understood that problem was M.r Pike 
 = The only one to understand that problem was M.r Pike 
- Khi mệnh đề quan hệ là một mục đích ,nhiệm vụ hoặc sự cho phép. 
Ví dụ: 1. He has a lot of book that he can/must read = He has a lot of book 
to read. 
 2. He had something that he could/ had to do = He had something to do 
 3. They need a garden that they can play in = They need garden to play in 
d. Sử dụng cụm danh từ (Using noun phrases) 
Mệnh đề quan hệ không xách định có cấu trúc S+ be + noun có thể được 
rút gọn bằng cách dùng cụm danh từ. 
Ví dụ 1. George Washington, who was the first presidentof the United 
States, was a general in the army. 
 George Washington, the first presidentof the United States, was a general 
in the army. 
2. We visited Barcelona, which is a city in northern Spain. 
We visited Barcelona, a city in northern Spain. 
5. Lượt bỏ đại từ quan hệ: ( Omision of ralative pronouns) 
Các đại từ quan hệ có chức năng tân ngữ trong mệnh đề quan hệ xác định 
đều có thể lược bỏ. 
Ví dụ : Do you know the boy (whom) we met yesterday? 
 That’s the house (which) I have bought. 
Tuy nhiên các đại từ quan hệ có chức năng tân ngữ trong mệnh đề quan hệ 
không xác định không thể lược bỏ. 
 9
Ví dụ: Mr Tom, whom I spoke on the phone to , is very interested in our 
plan. 
 Ta cũng không thể lượt bỏ đại từ quan hệ whom hay which khi nó đứng 
sau giới từ. Muốn lược bỏ ta phải đưa giới từ về cuối mệnh đề. 
B. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN 
1. Phương pháp giảng dạy 
* Để giờ học đạt hiệu, tôi đã thực hiện một số phương pháp sau: 
+ Giới thiệu ngữ liệu mới (presentation) 
 Tôi thường đưa ra những ví dụ, tình huống, tạo ngữ cảnh làm cho học sinh 
dễ hiểu nhất. 
- Khuyến khích học sinh tự nhận biết cấu trúc mới. 
+ Thực hành sử dụng ngôn ngữ (practice) 
- Thực hành máy móc. 
- Thực hành có hướng dẫn. 
- Tổ chức luyện tập theo nhóm ,cặp,cá nhân. 
+ Sản xuất ngôn ngữ (production) 
 Kiểm tra khả năng sử dung ngôn ngữ của học sinh tôi thường đưa thêm 
các dạng bài tập ứng dụng như hoàn thành câu,đặt câu theo tranh, tình huống. 
Thiết lập tình huống cho học sinh đàm thoại sử dụng ngôn ngữ mới. Tổ chức các 
trò chơi. 
 Để làm tốt được các hoạt động trên tôi luôn là người hướng dẫn tốt, theo 
phương châm dạy học lấy học sinh làm trung tâm. Ngoài ra tôi khai thác tốt các 
dụng cụ trực quan, hình vẽ, ứng dung công nghệ thông tin vào giảng dạy. 
2. Phương pháp làm bài tập 
a. Bài tập dạng kết hợp câu 
 10 
 Sau khi học về mệnh đề quan hệ và các đại từ quan hệ, cho các em kết 
hợp các câu đơn thành câu phức sử dụng mệnh đề quan hệ tôi đã hướng dẫn cách 
làm như sau: 
Bước 1: Xác định câu nào sẽ là mệnh đề chính, câu nào là mệnh đề phụ. 
Bước 2: Xác định cặp từ trong hai câu có nghĩa tương đồng. 
Bước 3: Xác định chức năng của từ trùng trong mệnh đề phụ. 
Bước 4: Thay thế từ trùng bằng một đại từ quan hệ tương ứng và đặt ở đầu 
mệnh đề nếu là whose thì phải chuyển cả danh từ đứng sau đi kèm (Mệnh đề phụ 
trở thành mệnh đề quan hệ). 
Bước 5: Viết mệnh đề quan hệ sau ngay danh từ có nghĩa tương đồng của 
mệnh đề chính (tiền ngữ) và hoàn thành câu. 
Chú ý: Nếu tiền ngữ là danh từ xác định thì phải dùng mệnh đề không xác 
định tức là phải dùng dấu phẩy. 
- Nếu whom và which là tân ngữ của giới từ thì có thể chuyển giới từ ra 
trước whom và which. 
Ví dụ: Kết hợp câu sử dụng mệnh đề quan hệ ( Combine these sentences) 
1. The girl is very pretty. She lives oppsite my house. 
+ “The girl is very pretty” mệnh đề chính; “She lives oppsite my house” 
mệnh đề phụ. 
+ The girl và she là hai cặp từ tương đồng. 
+ She giữ chức năng là chủ ngữ. 
+ She được thay thế bằng who và ta có mệnh đề quan hệ “who lives 
opposite my house”. 
+ Chuyển mệnh đề quan hệ ra sau tiền ngữ và hoàn thành câu: 
 The girl who lives opposite my house is very pretty. 
b. Bài tập dạng rút gọn 
 + Bước 1: Xác định mệnh đề quan hệ (mệnh đề thường bắt đầu bằng who, 
 11 
which, that). 
 + Bước 2: Bước này chủ yếu là giảm từ mệnh đề xuống cụm từ, tuy nhiên 
cách suy luận cũng phải theo thứ tự nếu không sẽ làm sai. 
Yêu cầu học sinh lần lượt làm theo các bước sau: 
 - Nếu mệnh đề có công thức S + BE + CỤM DANH TỪ thì rút gọn thành 
danh từ 
 - Nếu trước who which... có các dấu hiệu first, onlyvv thì rút gọn 
thành to inf. ), lưu ý thêm xem 2 chủ từ có khác nhau không (để dùng for sb) 
hoặc mệnh quan hệ mà diễn tả mục đích hay nhiệm vụ cũng rút gọn thành to 
infinitive. 
 - Nếu mệnh đề đó chủ động thì rút gọn thành v-ing. Mệnh đề bị động thì 
rút gọn thành V3/Ved. 
Ví dụ: This is the first man who was arrested by police yesterday. 
Mới nhìn ta thấy đây là câu bị động, nếu vội vàng thì sẽ dễ dàng biến nó 
thành: This is the first man arrested by police yesterday sai. 
Thật ra đáp án là: This is the first man to be arrested by police yesterday. 
c. Bài tập dạng điền đại từ quan hệ thích hợp vào chỗ trống 
+ Bước 1: Xác định tiền ngữ là người hay vật ... 
+ Bước 2: Xác định chức năng của đại từ quan hệ : chủ ngữ hay tân ngữ, sở 
hữu  
+ Chọn đại từ quan hệ điền vào 
Ví dụ : 
1. This is Mr.Pike...........teaches us English.  that 
2. The woman...........keeps this library is Mrs Thu.  who/that 
3. The man............daughter I always go to school with is a good doctor. 
whose 
4. This is the school in ..............my father used to teach.  which 
 12 
5. The house..............she bought last year is very nice.  which / that 
d. Bài tập trắc nghiệm 
Tùy theo các hình thức trắc nghiệm mà vận dụng như các phương pháp ở 
trên. 
- Chọn phương án trả lời đúng (Choose the best answer). 
Ví dụ: 
1. Dr Seuss, _____ was Theodor Seuss Geisel, wrote and illustrated 
delightfully humorous books for children. 
a. his real name b. who had as his real name 
c. with his real name d. whose real name 
2. We should participate in the movement ______ to conserve the 
natural environment. 
a. organized b. to organize c. organizing d. organize 
- Nhận biết lỗi sai (Choose the word or phrase that needs correcting) 
1. Baseball is the only sport in which I am interested in. 
 A B C D 
3. Một số bài tập về mệnh đề quan hệ 
*Chọn phương án trả lời đúng 
1. The man to . She is married has been married twice before. 
a. whom b. who c. which d. whose 
2. We passed the shops  windows were decorated for Christmas. 
a. the b. their c. which d. whose 
3. Natasha, . flat was burgled, spent the night at a friend’s house. 
a. who b. whose c. which d. that 
4.Tom.is a monitor of the class, is also the captain of the football. 
a. who b. which c. whom d. whose. 
5. The streetleads to my school is very narrow. 
 13 
a. who b. which c. whom d. whose. 
6. Do you know the drivertook them to town last night.? 
a. which b. whom c. where d. who 
7. Tom, ____ sits next to me, is from Canada. 
 a. that b. whom c. who d. whose 
8. The little girl ____ I borrowed this pen has gone. 
 a. whose b. from who b. from that d. from whom 
9. The speech ___ we listened last night was information. 
 a. to which b. which to c. to that d. that 
10. The boy to ____ I lent my money is poor. 
 a. that b. who c. whom d. b and c 
11. The knife ____ we cut bread is very sharp. 
 a. with that b. which c. with which d. that 
12. The authority gathered those villagers ____ they explained the importance of 
forests. 
 a. who b. whom c. to whom d. to that 
13. The boy ____ the piano is my son. 
 a. who is playing b. that is playing c. playing d. All are correct 
14. We have apartment ____ the park. 
 a. overlooking b. overlooks c. to overlook d. overlooked 
15. He was the last person ____ in this way. 
 a. to kill b. who killed c. being killed d. to be killed 
* Nhận biết lỗi sai ( choose the word that needs corecting) 
1. My sister has two children, who their names are Ali and Tal 
 A B C D 
2. He is the second person be killed in that way. 
 A B C D 
 14 
3. The waiter whom served us yesterday was polite and friendly. 
 A B C D 
4. This class is only for people who’s first language is not Chinese. 
 A B C D 
5. I like the diamond ring Mary is wearing it 
 A B C D 
6. The man with who I spoke in the meeting used to work here. 
 A B C D 
7. He is moving to Lang Son city, that is in the north-east of Viet Nam. 
 A B C D 
8. She asked me if I knew whom had got the job. 
 A B C D 
9. It was a kind of machine with that we were not familiar. 
 A B C D 
10. They work in a hospital sponsoring by the government. 
 A B C D 
* Combine these sentences using relative clauses, put commas where necesary 
1. A woman answered the phone . She told me you was busy . 
-> The woman who answer the phone told me you was busy 
2. This bus is always crowded . I take it to school every morning . 
-> This bus, which I take to school every morning, is always crowded 
3. They are singing a song. I don’t know the song . 
-> They are singing a song that I don’t know 
4. John spoke to me . He was very helpful . 
John, who spoke to me, was very helpful 
5. A midwife is a woman. She assists other women in childbirth . 
 15 
-> A midwife is a woman who assists other women in childbirth 
6. They are the children . Their team won the match . 
-> They are the children whose team won the match 
7. The house is for sale . It has the green shutters . 
-> The house that has the green shutters is for sale 
8. My farther bought a motor bike . The motorbike costs 2 thousand dollars 
-> My father bought a motobike that costs 2 thousand dollars 
9. They thanked me for the postcards . I sent them from Australia. 
-> They thanked me for the postcards that I sent from Australia 
10. Mr Jone teaches me English . I am telling you about him. 
-> Mr Jone, about whom I am telling you, teaches me English. 
Rút gọn mệnh đề quan hệ thành cụm từ: 
1. Neil Armstrong was the first man who walked on the moon 
-> Neil Armstrong was the first man to walk on the moon 
2. I come from a city that is located in the southern part of the country . 
-> I come from a city located in the southern part of the country 
3. The children who attend that school receive a good education . 
-> The children attending that school receive good education 
4. The scientists who are researching the causes of cancer are making progress . 
-> The scientists researching the causes of cancer are making progress 
5. They live in a house that was built in 1980 . 
->They live in a house built in 1980 
6. We have an apartment which overlooks the park . 
-> We have an apartment overlooking the park 
7. Yuri Gagarin became the first man who flied into space . 
->YuriGagarin became the first man to fly into space. 
8. We stood on the bridge which connects the two halves of the building . 
 16 
-> We stood on the bridge connecting the two halves of the building 
9. The vegetables which are sold in this supermarket are grown without 
chemicals. 
-> The vegetables which sold in this supermarket are grown without chemicals. 
10 She has a novel that she can read on her holiday. 
-> She has a novel to read on her holiday 
V. KẾT QUẢ THỰC HIỆN 
Qua một thời gian giảng dạy các tiết ngữ pháp về mệnh để quan hệ của 
chương trình Anh 11 chuẩn theo những phương pháp trên, tôi thấy có những ưu 
điểm sau: 
- Học sinh có nhiều hứng thú hơn trong giờ học ngữ pháp. 
- Học sinh mạnh dạn làm việc theo cặp, nhóm. 
- Khả năng viết và nói tiếng Anh của học sinh có được cải thiện. 
- Học sinh đạt kết quả cao hơn khi làm những bài kiểm tra về mệnh đề quan 
hệ. 
- Tăng khả năng sáng tạo và năng động của học sinh. 
 17 
VI. KẾT LUẬN 
 Mỗi người có một suy nghĩ, mỗi giáo viên có một phong cách lên lớp. 
Song tôi nghĩ dù phương pháp nào đi chăng nữa cũng đều có mục đích chung là 
truyền thụ cho các em đủ đúng những kiến thức, giúp cho các em hiều bài, nhớ 
lâu những kiến thức đó và vận dụng được nó. Đối với bộ môn Tiếng Anh này tôi 
thiết nghĩ tìm một phương pháp giảng dạy để đạt hiểu quả cao là điều khiến mỗi 
giáo viên phải tìm tòi sáng tạo. 
 Trên đây chỉ là một sổ phương cách đơn giản, mang tính cá nhân, nhằm 
giúp cho các em học sinh ở mức độ yếu và trung bình có thể sử dụng được mệnh 
đề quan hệ. Đặt biệt các em cò thể làm tốt được các bài tập mệnh đề quan hệ khi 
vốn từ của các em còn hạn chế. Tuy nhiên tùy theo trình độ khả năng của từng 
lớp từng học sinh mà chúng ta có những dạng bài tập, hoạt động nâng cao hơn. 
 Tuy đã có nhiều cố gắng, song chắc chắn vẫn còn nhiều thiếu xót nhất 
định.