Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học theo định hướng giáo dục STEM bài “Sự điện li của nước - pH - chất chỉ thị axit - bazơ” bằng cách chế tạo chất chỉ thị axit - bazơ từ nguyên liệu tự nhiên cho học sinh khối 11 trường THPT Lương Thế Vinh

Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học theo định hướng giáo dục STEM bài “Sự điện li của nước - pH - chất chỉ thị axit - bazơ” bằng cách chế tạo chất chỉ thị axit - bazơ từ nguyên liệu tự nhiên cho học sinh khối 11 trường THPT Lương Thế Vinh

Trong quá trình dạy học hiện nay tôi nhận thấy phần lớn giáo viên và học sinh mới chỉ chú trọng các phương pháp giải bài tập nhanh, hiệu quả áp dụng trong các đề thi đại học, ít chú trọng trong việc đổi mới về dạy học nhằm hướng tới phát triển các năng lực mà học sinh cần có trong cuộc sống như: năng lực tự học, năng lực hợp tác, năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin đặc biệt năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Nhiều học sinh có thể giải bài toán hóa học trong một thời gian ngắn nhưng không biết giải thích các hiện tượng gần gũi cuộc sống. Trong các đề thi đại học hiện nay có lồng ghép các câu áp dụng thực tiễn nhưng mới chỉ dừng lại ở việc học sinh ghi nhớ nên có thể quên rất nhanh. Mặt khác, sách giáo khoa Hóa học nói chung và Hóa học 11 nói riêng chưa thực sự quan tâm đúng mức đến vấn đề gắn kết hóa học với thực tiễn – một vấn đề đang cần được quan tâm đặc biệt hiện nay.

 Mặt khác, khi sử dụng chất chỉ thị có thể xảy ra một số vấn đề sau: không có giấy chỉ thị để dùng do trang thiết bị chưa đáp ứng kịp thời; có giấy chỉ thị nhưng đã quá hạn sử dụng hoặc bị hỏng do môi trường; dấu hiệu nhận biết không rõ ràng do chất lượng giấy chỉ thị kém; mẩu giấy quỳ nhỏ nên (HS) khó quan sát. Việc tạo ra dung dịch chỉ thị là một giải pháp thiết thực trong trường hợp trên. Hiện nay, có một số nguyên liệu rất dễ tìm trong cuộc sống để dùng làm chất chỉ thị làm như: Hoa đậu biếc, bắp cải tím, hoa dâm bụt, củ nghệ vàng, hoa cẩm tú cầu dễ thành công và rất tiết kiệm. Rút kinh nghiệm giảng từ đồng nghiệp và bằng thực tế giảng dạy của mình, tôi xin mạnh dạn giới thiệu đề tài: DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC STEM BÀI “SỰ ĐIỆN LI CỦA NƯỚC – PH – CHẤT CHỈ THỊ AXIT – BAZƠ” BẰNG CÁCH CHẾ TẠO CHẤT CHỈ THỊ AXIT – BAZƠ TỪ NGUYÊN LIỆU TỰ NHIÊN CHO HỌC SINH KHỐI 11 TRƯỜNG THPT LƯƠNG THẾ VINH.

 

doc 37 trang Người đăng phuongnguyen22 Ngày đăng 05/03/2022 Lượt xem 1700Lượt tải 2 Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học theo định hướng giáo dục STEM bài “Sự điện li của nước - pH - chất chỉ thị axit - bazơ” bằng cách chế tạo chất chỉ thị axit - bazơ từ nguyên liệu tự nhiên cho học sinh khối 11 trường THPT Lương Thế Vinh", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
 tài liệu về các bài tập hóa học ứng dụng thực tế khá nhiều, tuy nhiên những tài liệu đó còn rời rạc chưa được hệ thống và phân loại chi tiết. Hầu hết các tài liệu chỉ đưa ra các bài tập (thường được trích dẫn trong các đề thi thử) mà chưa có sự phân tích, thiết kế vào các bài giảng cụ thể, gây khó khăn cho giáo viên khi tham khảo và vận dụng. 
 Về giáo viên và học sinh
a. Ưu điểm
Trong những năm gần đây, việc đổi mới phương pháp dạy học môn hóa học ở trường THPT đã có một số chuyển biến tích cực. Trong mỗi tiết dạy, giáo viên đã quan tâm đến việc chuyển từ học tập một chiều, thụ động sang học tập chủ động. Chú trọng năng lực thực hành cho HS. Các hình thức dạy học tích cực đã được vận dụng làm cho việc học tập HS trở nên hứng thú hơn. Đồng thời với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin được áp dụng vào quá trình dạy học, việc học của HS thuận lợi rất nhiều, tạo điều kiện để HS có thể tự mình khám phá tri thức mới theo nhiều cách khác nhau chứ không phụ thuộc quá nhiều vào giáo viên.
b. Hạn chế
- Năng lực của GV trong việc tiếp cận với chương trình đổi mới phương pháp dạy học ở các trường và các địa phương không đồng đều, một số GV chưa thực hiện đổi mới phương pháp giáo dục, giảng dạy do chưa quan tâm đến quá trình đổi mới, cải cách của Bộ giáo dục. Phương pháp dạy học của nhiều GV còn thiếu sáng tạo, gượng ép. 
- Nhiều GV chỉ chú trọng việc rèn luyện các dạng bài tập để luyện thi đại học, học sinh học để vượt qua các kì thi. Nhiều kiến thức thực tiễn bị lãng quên mà không được áp dụng ngoài thực tiễn.
Tuy nhiên với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật, trong công cuộc thực hiện cuộc cách mạng 4.0 chúng ta cần nhìn nhận lại cách truyền thụ kiến thức cho học sinh. Quá trình hình thành năng lực chính là quá trình phát triển nhân cách toàn diện của học sinh. Quá trình bồi dưỡng giáo dục năng lực là quá trình tác động sư phạm của nhà giáo một cách đúng quy luật, đảm bảo tính khoa học và mang tính thực tiễn.
Vì vậy, chúng tôi vận dụng dạy học theo định hướng stem vào dạy học hóa học ở trường phổ thông với mong muốn góp phần thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy học, đáp ứng yêu cầu của xã hội ngày nay.
CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC STEM
1. Nội dung tiến hành trong dạy học STEM
1.1. Kế hoạch bài dạy
Lên kế hoạch bài dạy do GV thực hiện, ý tưởng có thể xuất phát từ thực tiễn giảng dạy, từ các vấn đề thời sự hoặc có thể nảy sinh trong quá trình đề xuất, phát biểu của HS.
	Các bước thực hiện kế hoạch bài dạy gồm:
Bước 1: Lên ý tưởng dự án
Bước 2: Xác định mục tiêu
Bước 3: Thiết lập bộ câu hỏi định hướng
Bước 4: Lịch trình đánh giá
Bước 5: Dự kiến các hoạt động
1.2. Kế hoạch thực hiện
	Giáo viên định hướng các hoạt động và HS là người sẽ thực hiện các ý tưởng đó. GV là người giám sát, theo dõi, hỗ trợ khi cần thiết. Các bước tiến hành kế hoạch thực hiện gồm:
	Bước 1: Nhóm trưởng nhận nhiệm vụ, sau đó nhóm trưởng họp các thành viên trong nhóm lại, triển khai kế hoạch và phân công cụ thể cho thành viên. Các thành viên tương tác với nhóm trưởng còn giáo viên hướng dẫn và nhóm trưởng luôn tương tác lẫn nhau. GV và nhóm trưởng tiến hành họp để báo cáo tiến độ thực hiện và khó khăn gặp phải.
	Bước 2: Triển khai, thực hiện nhiệm vụ:
Đánh giá
Kết quả
1
Công việc 
2
3
4
Thời gian 
hoàn thành 
Thành viên 
 thực hiện 
Bao gồm thứ tự các bước tiến hành:
Để triển khai các bước trên HS cần:
	- Tìm kiếm thông tin, tài liệu
- Chuẩn bị nguyên, vật liệu
- Tiến hành nhiệm vụ được giao
- Quay video, làm clip về sản phẩm
- Rút kinh nghiệm
1.3. Công cụ đánh giá
- 	Để đánh giá sản phẩm của HS, GV hướng dẫn xây dựng bộ công cụ đánh giá.
- Điểm sản phẩm: là trung bình cộng từ phiếu đánh giá của HS và điểm sản phẩm từ GV. 
1.4. Báo cáo sản phẩm
	Chủ đề được hoàn thành theo qui định sẽ tổ chức báo cáo sản phẩm. GV hướng dẫn điều hành, nhóm trưởng hoặc đại diện từng nhóm báo cáo sản phẩm mình làm. Các nhóm khác theo dõi, đặt câu hỏi, GV có thể đặt câu hỏi để kiểm tra kiến thức của HS trong quá trình làm. Các nhóm có thể đề xuất những khó khăn, những giải pháp tối ưu.
	Giáo viên rút ra kết luận, nhận xét ưu, nhược điểm từng nhóm, dựa vào công cụ đánh giá để cho điểm từng HS.
1.5. Kiểm tra kiến thức vận dụng
	Giáo viên tiến hành bài kiểm tra đánh giá quá trình tiếp nhận kiến thức và kĩ năng của từng học sinh. Thông qua kết quả GV có thể định hướng, điều chỉnh cho những dự án tiếp theo, rút kinh nghiệm và có kết luận đúng đắn về tính ưu việt của phương pháp dạy học theo định hướng STEM.
2. Các dự án tham khảo có thể thiết kế bài học STEM trong chương trình hóa học lớp 11 THPT
Với chương trình hóa học 11, có thể tiến hành các hoạt động trải nghiệm theo dạy học STEM như:
Dự án 1: Chế tạo chất chỉ thị màu từ rau củ quả.
Dự án 2: Phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật với sức khỏe cộng đồng.
Dự án 3: Chất làm xốp bánh (Làm bánh bông lan, bánh bao, bánh tiêu, bánh bò).
Dự án 4: Dự án rau sạch.
Dự án 5: Chưng cất tinh dầu xả, tinh dầu cam, tinh dầu gừng, tinh dầu gấc.
Dự án 6: Làm nến thơm, làm son môi từ thực phẩm.
Dự án 7: Dự án làm nước giải khát bằng quá trình lên men trái cây.
Dự án 8: Tìm hiểu về xăng sinh học (E5).
Dự án 9: Làm cơm rượu, làm giấm.
Dự án 10: Rượu với sức khỏe và văn hóa.
3. Giáo án dạy học theo định hướng STEM trong chương trình hóa học lớp 11 THPT
* Nhiệm vụ chung/sản phẩm của dự án: Chế tạo giấy chỉ thị axit – bazo từ các nguyên liệu tự nhiên
VỊ TRÍ CHỦ ĐỀ TRONG CHƯƠNG TRÌNH
Chương I / Bài 3: SỰ ĐIỆN LI CỦA NƯỚC. pH. CHẤT CHỈ THỊ AXIT – BAZO /HÓA HỌC 11
Môn học chủ đạo
Hóa học
Nội dung chủ yếu và yêu cầu cần đạt
Nội dung
Yêu cầu cần đạt
1. Sự điện li của nước. pH. Chất chỉ thị axit – Bazơ
- Tích số ion của nước, ý nghĩa tích số ion của nước.
- Khái niệm về pH, định nghĩa môi trường axit, môi trường trung tính và môi trường kiềm.
- Chất chỉ thị axit - bazơ : quỳ tím, phenolphtalein và giấy chỉ thị vạn năng
- Tính pH của dung dịch axit mạnh, bazơ mạnh. 
- Xác định được môi trường của dung dịch bằng cách sử dụng giấy chỉ thị vạn năng, giấy quỳ tím hoặc dung dịch phenolphtalein.
Các kiến thức được tích hợp
Kiến thức đã học
- Axit, bazo và muối - Hoá học 11
- Sự điện li của nước. pH. Chất chỉ thị axit - bazo (Hoá học 11)
Kiến thức mới:
- Thống kê (Toán 10)
- Thiết kế và trang trí (Công nghệ)
Thời gian thực hiện
Trên lớp: 2 tiết
Ở nhà: 2 ngày (Tùy học sinh bố trí).
I. Mục tiêu chủ đề:
1. Mục tiêu chung:
- HS nêu được nguyên liệu chính để sản xuất giấy chỉ thị axit - bazo.
- Trình bày được các bước tiến hành sản xuất giấy chỉ thị axit – bazo từ các nguyên liệu tự nhiên.
- Đặt được các câu hỏi cho vấn đề cần nghiên cứu, lập kế hoạch thực hiện và GQVĐ.
- Sử dụng được các phần mềm tin học để thiết kế bao bì sản phẩm, lựa chọn slogan cho sản phẩm.
2. Mục tiêu kiến thức, kỹ năng, thái độ, phát triển năng lực: 
a, Kiến thức:
- Hóa học:
+ Trình bày được các nguyên liệu sản xuất giấy chỉ thị axit – bazo từ nguyên liêu thiên nhiên
+ Xác định được môi trường của các chất trong đời sống hàng ngày, của đất.
- Sinh học:
+ Nhận biết, tách chiết các sắc tố carôtenôit trong cây.
- Tin học:
+ Tra cứu các thông tin cần thiết để tìm hiểu về sắc tố.
+ Sử dụng máy tính, trình chiếu powerpoint.
+ Sử dụng các phần mềm hỗ trợ thực hiện dự án, thiết kế mẫu bao bì sản phẩm.
+ Quay phim hoặc làm video về quá trình thực hiện dự án.
- Công nghệ:
+ Có thể sử dụng được các nguyên vật liệu để sản xuất giấy chỉ thị axit – bazo từ các nguyên liệu tự nhiên.
+ Tự làm được giấy chỉ thị axit – bazo từ các nguyên liệu tự nhiên
- Kĩ thuật: Mô tả hoặc vẽ được quy trình sản xuất giấy chỉ thị axit – bazo từ các nguyên liệu tự nhiên
- Toán học: Tính toán được lượng nguyên liệu cần để sản xuất 10 tệp giấy chỉ thị axit - bazơ
b, Kĩ năng:
- Phát hiện và nêu được một số vấn đề thực tiễn, giải quyết các vấn đề thực tiễn qua các kiến thức đã biết.
- Biết thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau (Internet, sách báo, biết cách xử lí thông tin).
- Hợp tác làm việc, lập kế hoạch thực hiện nhiệm vụ cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung của nhóm.
- Lên ý tưởng, thiết kễ mẫu bao bì sản phẩm.
- Trình bày, thuyết trình sản phẩm và phản biện.
c, Thái độ:
- HS hứng thú say mê học tập, yêu thích môn học, ham tìm tòi, học hỏi.
- Rèn luyện đức tính cẩn thận, tỉ mỉ, làm việc khoa học, chính xác.
- Quý trọng các sản vật thiên nhiên, có ý thức sản xuất an toàn.
- Có ý thức giữ gìn sức khỏe, bảo vệ môi trường sống.
- Hình thành thói quen tận dụng những nguyên vật liệu đã qua sử dụng tạo thành những sản phẩm có ích, hạn chế rác thải hoặc gây ô nhiễm môi trường.
d, Phát triển năng lực:
(1)NL GQVĐ & ST
- Đề xuất quy trình sản xuất giấy chỉ thị axit – bazo từ các nguyên liệu tự nhiên.
- Đề xuất thang đo pH của giấy chỉ thị axit – bazo các nguyên liệu tự nhiên.
- Thiết kế mẫu bao bì đẹp, sáng tạo.
- Bài thuyết trình về sản phẩm ấn tượng, nêu được đặc tính của sản phẩm.
(2) NL sử dụng ngôn ngữ Hóa học
- Viết các phương trình hóa học.
(3) NL sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông
- Lựa chọn và sử dụng hiệu quả các thiết bị CNTT&TT để hoàn thành nhiệm vụ: khai thác thông tin trên mạng, sử dụng máy vi tính để thiết kế mẫu bao bì sản phẩm, pano giới thiệu sản phẩm, bài thuyết trình,
- Tìm kiếm, lưu trữ, xử lí thông tin hỗ trợ giải quyết nhiệm vụ dự án.
(4) NL giao tiếp
- Trao đổi ý tưởng, thảo luận về câu hỏi của mỗi nhóm.
- Thuyết trình về sản phẩm của nhóm.
(5) NL tự học
- Tự nghiên cứu tài liệu, thu thập và xử lí thông tin liên quan đến bài học và dự án.
(6) NL thực hành hóa học
- Tách, chiết được anthocyanin từ các nguyên liệu tự nhiên.
- Làm thí nghiệm sản xuất giấy chỉ thị axit – bazo các nguyên liệu tự nhiên và giải thích các hiện tượng thí nghiệm, từ đó rút ra những kết luận cần thiết.
(7) NL hợp tác
- Chia nhóm, phân tổ, làm việc nhóm để thực hiện trả lời câu hỏi.
- Các thành viên nhiệt tình chia sẻ, hỗ trợ các thành viên khác, biết góp ý xây dựng cũng như biết lắng nghe và tiếp thu sự góp ý của các bạn. 
(8) NL vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống
- Tìm hiểu các nguồn thiên nhiên thân thuộc với con người để xác định được pH của sản phẩm trong cuộc sống, từ đó HS thêm quý trọng những sản vật từ tự nhiên.
- Giúp xác định được pH của đất từ đó giúp tìm ra những loại cây trồng phù hợp hoặc cải tạo đất, góp phần xây dựng cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.
- Quan tâm đến việc bảo vệ môi trường. 
(9) NL tính toán
- Tính toán lượng nguyên liệu, nước để làm thí nghiệm
II. Xác định kiến thức STEM trong chủ đề:
Sản phẩm
Khoa học
(S)
Công nghệ
(T)
Kĩ thuật
(E)
Toán học
(M)
Giấy chỉ thị axit – bazo từ hoa dâm bụt, hoa đậu biếc, bắp cải tím, củ dền.
Mẫu bao bì sản phẩm
Poster; bài trình chiếu hoặc video thuyết trình về sản phẩm
Thành phần hóa học của hoa dâm bụt, hoa đậu biếc, bắp cải tím, củ dền.
Khái niệm pH, chất chỉ thị axit – bazơ
Hợp chất màu tự nhiên anthocyanin có trong các loài hoa, rau như hoa dâm bụt, hoa đậu biếc, bắp cải tím, củ dền.
Các thiết bị; dụng cụ , Quy trình chiết xuất chất hữu cơ, chế tạo 
giấy chỉ thị axit – bazo từ hoa dâm bụt, hoa đậu biếc, bắp cải tím, củ dền.
Bản vẽ hoặc thiết kế powerpoint mô tả quy trình sản xuất giấy chỉ thị axit – bazo từ hoa dâm bụt, hoa đậu biếc, bắp cải tím, củ dền.
Các phần mềm tin học thiết kế mẫu bao bì sản phẩm.
- Xác định lượng nguyên liệu cần để chế tạo giấy chỉ thị axit – bazo thành phẩm.
- Tính toán giá thành và hiệu quả sản phẩm.
III. Chuẩn bị:
1. Của giáo viên:
- Phương pháp dạy học dự án; dạy học nhóm;
- Phiếu đánh giá dự án của GV và HS; Nguồn tài liệu tra cứu;
- Tiêu chí đánh giá sản phẩm: bài thuyết trình, giấy chỉ thị axit - bazo thành phẩm, bao bì sản phẩm, poster hoặc brochure giới thiệu về sản phẩm;
- Nội dung kiến thức chốt sau dự án hoàn thành;
- Trang thiết bị dạy học cần thiết để thực hiện dự án, nguyên liệu cần dùng để làm thí nghiệm thực hành;
- Các tài liệu liên quan đến chất chỉ thị axit – bazo.
2. Học sinh:
- Sách giáo khoa, sách tham khảo, máy tính,;
- Kiến thức liên quan đến pH;
- Thiết bị hỗ trợ học tập và các phần mềm khác (nếu có, khi cần thiết);
- Sổ nhật kí thực hiện dự án;
- Điện thoại (có chức năng quay phim) hoặc máy quay phim;
IV. Dự kiến sản phẩm:
- Sản phẩm của HS: 
Giấy chỉ thị màu hoa dâm bụt, hoa đậu biếc, bắp cải tím, củ dền đo pH của môi trường đạt các yêu cầu sau:
+ Màu rõ, đều màu
+ Thay đổi màu rõ trong các môi trường
+ Cho kết quả nhanh 
+ Chi phí thấp
V. Kế hoạch thực hiện:
1. Thời gian thực hiện chủ đề: Từ ngày 24/ 09/ 2020 Đến ngày 09
Nội dung thực hiện
Giáo viên
Học sinh
Chuẩn bị dự án
1. Lập kế hoạch dự án;
2. Soạn giảng; chuẩn bị nội dung phân công nhiệm vụ thực hiện tới từng HS thông qua hướng dẫn và yêu cầu thực hiện dự án (phiếu học tập, sổ nhật kí).
Thực hiện dự án
1. Tổ chức cho HS nghiên cứu kiến thức nền tại lớp.
2. Tổ chức, thống nhất tên dự án và hướng dẫn HS xây dựng kế hoạch thực hiện dự án.
3. Hướng dẫn cho HS các kĩ năng tra cứu thông tin, nguồn tra cứu thông tin.
4. Thành lập nhóm HS, cung cấp bộ câu hỏi định hướng.
1. Thành lập nhóm.
2. Nhận nhiệm vụ, phân công nhiệm vụ của từng thành viên trong nhóm.
3. Thảo luận thống nhất tên dự án; nghiên cứu kiến thức nền.
Thường xuyên đôn đốc, trợ giúp để đảm bảo tiến độ, hiệu quả làm việc của mỗi nhóm.
1. HS tiếp tục nghiên cứu tài liệu, tìm hiểu những vấn đề, thực hiện nội dung được phân công.
2. HS tự tổ chức những cuộc họp nhóm thảo luận thống nhất thực hiện
Nhóm trưởng quán xuyến, điều hành công việc nhóm đảm bảo hiệu quả và tiến độ. 
3. HS trải nghiệm chế tạo giấy chỉ thị axit - bazo theo định hướng của nhóm (quay video quá trình làm).
4. HS thiết kế mẫu bao bì sản phẩm, poster quảng bá cho sản phẩm.
Thu sản phẩm.
Nộp sản phẩm.
Báo cáo dự án
1. Nhận xét, “chốt” kiến thức.
2. Đánh giá sản phẩn.
3. Thu và hoàn thiện hồ sơ dự án học tập.
1. Báo cáo sản phẩm dự án.
2. Đánh giá sản phẩm dự án.
3. Nộp lại đầy đủ bộ hồ sơ học tập.
2. Tổ chức nhóm
- GV chia lớp thành 4 nhóm HS, mỗi nhóm khoảng 8-10 HS, trong đó bầu 01 nhóm trưởng, 01 thư kí .
- Nhóm trưởng phân công, điều hành thực hiện nhiệm vụ.
- Các thành viên trong nhóm hỗ trợ lẫn nhau làm việc để đạt hiệu quả cao nhất.
- Nhiệm vụ cần thực hiện: Trả lời bộ câu hỏi định hướng của giáo viên; lên ý tưởng thiết kế sản phẩm; chế tạo ra giấy chỉ thị và thang đo giá trị pH theo giấy chỉ thị đó cùng với mẫu bao bì cũng như poster quảng bá cho sản phẩm; viết sổ nhật kí thực hiện dự án.
3. Tiến trình thực hiện các hoạt động dạy học
	Hoạt động 1: Tìm hiểu thực tiễn, phát hiện vấn đề 
Mục đích của hoạt động: 
- HS xác định rõ nhiệm vụ là làm việc theo nhóm nghiên cứu kiến thức và làm ra giấy chỉ thị axit - bazo từ các nguyên liệu tự nhiên đảm bảo các tiêu chí đánh giá mà GV yêu cầu.
Cách thức tổ chức hoạt động: 
Lịch trình hoạt động
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Tìm hiểu thực tiễn, phát hiện vấn đề
(10 phút)
Gọi 1 HS trả lời: ớ các lớp học dưới, để xác định môi trường axit - bazo thì các em thường dùng chất chỉ thị nào? Yêu cầu thêm nhận xét từ 2 HS khác.
Đặt vấn đề: Chỉ thị thường dùng đế nhận biết axit - bazo là giấy quỳ tím hoặc phenolphthalein. Tuy nhiên, các chỉ thị này chỉ có ở phòng thí nghiệm. Vậy để giúp nhà nông xác định được môi trường đất chua, đất kiềm từ đó có phương pháp cải tạo đất sớm và lựa chọn cây trồng phù hợp với môi trường đất mà không phải phụ thuộc vào quá trình phát triển của cây hoặc để nhận biết dung dịch axit, dung dịch bazo của các chất trong gia đình trong trường hợp chúng ta không có công cụ hoặc các chất chỉ thị trên để kiểm tra thì ta nên làm thế nào?
Giới thiệu: Trong tự nhiên, có nhiều loại thực vật có thể làm chỉ thị màu hiệu quả như bắp cải tím, hoa dâm bụt, củ dền, hoa đậu biếc, nghệ, hoa cẩm tú cầu,...Trong đó, hoa dâm bụt và hoa đậu biếc được trồng rộng rãi ở hai bên đường đi nên các em có thể dễ dàng tìm kiếm nguyên liệu, ngoài ra nó có dải màu thay đối rộng đối với pH từ 1 đến 14, sự thay đổi màu của anthocyanin rất rõ rệt (từ đỏ sang xanh) đối với bắp cải tím khi chuyển từ môi trường axit sang môi trường bazo. Do đó, hoa đậu biếc, hoa dâm bụt củ dền và bắp cải tím thích hợp với ứng dụng chế tạo giấy chỉ thị phát hiện nhanh pH môi trường, là chất chỉ thị an toàn và phù hợp với lứa tuổi của các em.
Đặt hàng sản phẩm: Làm giấy chỉ thị axit - bazo từ nguyên liệu thiên nhiên đáp ứng các yêu cầu.
Chia nhóm, thảo luận từng yêu cầu đánh giá sản phẩm và thời gian thực hiện.
Trả lời: giấy quỳ tím hoặc phenolphthalein
Huy động ý tưởng, trao đổi thảo luận
Ghi nhận nhiệm vụ
Chia lớp thành các nhóm học tập
Thảo luận các yêu cầu sản phẩm
Đánh giá: Dựa trên các hành vi: Thảo luận, trao đổi, huy động ý tưởng
Hoạt động 2: Nghiên cứu kiến thức nền 
(Nghiên cứu một phần tính chất tại lớp, tìm hiểu mở rộng tại nhà)
Mục đích của hoạt động: 
Viết được biểu thức tính pH. Vận dụng công thức tính pH để thực hiện được một số bài tập đơn giản.
Sử dụng được các chất chỉ thị thông thường để xác định pH của các môi trường axit, bazo, trung tính.
Cách thức tổ chức hoạt động
Lịch trình hoạt động
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Lí thuyết pH (nghiên cứu tại lớp -
Tô chức cho HS thảo luận theo nhóm thực hiện nội dung 1 trong PHT.
Gọi đại diện 1 nhóm trình bày, các nhóm còn lại nhận xét, bổ sung. 
Kết luận:
pH biểu thị độ axit hay độ kiềm cua dung dịch
pH dùng để đánh giá độ axit hay độ kiềm cua dung dịch
pH = -log[H+]
Thang đo pH thường dùng là từ: 1 -® 14
pH 7: môi trường bazo
Thảo luận và trình bày kết quả về nội dung 1 trong PHT
Chất chỉ thị axit – bazo đã nghiên cứu ở nhà
Yêu cầu HS nhắc lại màu sắc thay đổi trong các môi trường của 2 loại chỉ thị thông thường là giấy quỳ tím và phenolphtalein
Bổ sung : Để xác định chính xác giá trị pH dùng máy đo pH
Thảo luận trả lời :
- Quỳ tím : pH≤ 6 : Đỏ ; pH = 7 : Tím ; pH ≥ 8 : Xanh
- Phenolphtalein : pH ≥ 8,3 : Hồng
Đánh giá : Dựa vào việc nghiên cứu lí thuyết
Hoạt động 3: Đề xuất và báo cáo phưong án thiết kế
Mục đích của hoạt động:
Các nhóm HS thảo luận để thiết kế được các thí nghiệm nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến việc tách chiết chất màu anthocyanin trong hoa đậu biếc, củ dền, hoa dâm bụt, bắp cải tím và chất lượng giấy chỉ thị màu.
 Cách thức tổ chức hoạt động
Hoạt động
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Chọn dự án và lên phương án thực hiện dự án
(15 phút)
Yêu cầu HS thực hiện các nội 1, 2, 3, 4 trong phiếu nhật kí học tập.
Nêu các quy tắc an toàn khi thực hiện các thí nghiệm với axit manh, bazo mạnh.
Hỗ trợ, hướng dẫn khi HS cần.
Yêu cầu HS quay video quá trình thực hiện để báo cáo trước lóp.
Trao đổi nhóm đế hoàn thành các nội dung trong nhật kí học tập. Thực hiện các thí nghiệm đế tìm điều kiện tối ưu tách dịch màu:
Rửa sạch 20 bông hoa đậu biếc, 20 bông hoa dâm bụt, 5 củ dền, 1 bắp cải tím cắt nhỏ ( hoặc xay nhỏ)
Ngâm hoa đậu biếc, hoa dâm bụt, củ dền, bắp cải tím trong dung dịch được tạo từ cồn 900 và nước cất theo tỉ lệ 1:4( 180ml cồn: 720 ml nước cất) trong 4 ngày 
Dùng giấy lọc ngâm trong dung dịch HCl 1M khoảng 10 phút. Sau đó rửa nhanh qua nước, rồi tiếp tục ngâm trong dung dịch NH3 5% khoảng 10 phút ( thao tác này nhằm tạo môi trường trung tính cho giấy lọc). Sau đó sấy khô giấy lọc.
Lọc bỏ bã hoa. Ngâm giấy lọc đã chuẩn bị ở trên vào nước lọc. Cứ 30 phút lấy giấy lọc ra sấy khô rồi ngâm lại. Lặp lại thao tác này 4-5 lần.
Sau 24h, lấy giấy lọc ra, sấy khô kĩ lần cuối. Cắt nhỏ tờ giấy ra theo kích thước 1× 0,5 cm ta được giấy quỳ hoa đậu biếc, hoa dâm bụt, củ dền, bắp cải tím
Thuyết minh về kế hoạch dự án
(15 phút)
Điều khiển các nhóm thuyết minh về bản kế hoạch của nhóm mình.
- Theo dõi phần trình bày của các nhóm, tiến hành cho HS nhóm nhận xét và dự đoán tính khả thi của dự án.
- GV nhận xét, góp ý, bổ sung cho các nhóm. 
- Lắng nghe phần trình bày của nhóm bạn.
- Thảo luận và nhận xét phản biện.
- Cho dự đoán về tính khả thi của dự án nếu có.
Đánh giá: D

Tài liệu đính kèm:

  • docsang_kien_kinh_nghiem_day_hoc_theo_dinh_huong_giao_duc_stem.doc