Sáng kiến kinh nghiệm Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh Lớp 9

g sơ đồ tư duy trong các tiết học Tiếng Anh đã thực sự mang lại 
hiệu quả rõ rệt. 
2. Mặt hạn chế 
- Độ nhiệt tình, ham tìm học hỏi những phát kiến mới trong đội ngũ các giáo 
viên không đồng đều. Nhiều người ngại khi phải áp dụng những phương pháp 
mới mà cần sự đầu tư nhiều cả về tâm trí, sức lực và thời gian. Kết quả là, giáo 
viên nào chịu khó đầu tư cho công việc thì học sinh lớp đó có điều kiện để nắm 
vững kiến thức tốt hơn. 
- Đối với dạy Tiếng Anh nói riêng, do phần mềm sơ đồ tư duy được nâng cấp 
thường xuyên ngày càng hiện đại, cộng thêm trình độ về tin học có hạn, nên 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 11 
nhiều giáo viên còn chưa bắt nhịp kịp với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ 
thông tin. 
II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP 
 Nội dung phần mô tả giải pháp xin được tóm tắt theo sơ đồ sau: 
Xuất phát từ những thực trạng trên, qua quá trình giảng dạy và sự tiếp thu, học 
hỏi từ các đồng nghiệp trong và ngoài nhà trường, tôi xin chia sẻ một số kinh 
nghiệm và giải pháp trong việc áp dụng sơ đồ tư duy trong giảng dạy từ vựng và 
cấu trúc tiếng Anh lớp 9, nhằm giúp tăng hiệu quả tiết học như sau: 
1. Nội dung 
 a. Về từ vựng: Thứ nhất, lượng từ nhiều, mặc dù chương trình sách giáo 
khoa đã soạn theo chủ điểm riêng, nhưng khi giáo viên thiết kế sơ đồ tư duy lại 
cần phải dành khá nhiều thời gian và tâm trí để chọn lọc từ, giới thiệu và sắp xếp 
từ sao cho đúng trình tự, lôgic, tạo sự dễ hiểu nhất cho học sinh. Bản thân giáo 
viên phải tự đặt mình vào 2 vị thế: một là, giáo viên phải trình bày sơ đồ tư duy 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 12 
thế nào để học trò, kể cả học trò với khả năng nhận thức chậm hoặc không “mặn 
mà” với việc học Tiếng Anh đều cảm thấy dễ hiểu và thích thú; hai là, nếu là 
học sinh thì sau bài giảng ấy bạn nắm được chắc kiến thức không, liệu có nhớ 
bài lâu và sâu sắc không, hay chỉ xem như một hình thức giải trí, biểu diễn 
thoáng qua của cô giáo, rồi chẳng đọng lại trong đầu mình chút gì. Ví dụ như 
trong Unit 2, part Speak, mục đích cần dạy là tạo cơ hội cho học sinh được 
luyện tập nói nhiều hơn về các kiểu quần áo ưa thích các em thích mặc vào các 
dịp khác nhau. Trước đó, một số từ cơ bản với chủ điểm quần áo, các em đã 
được học, nhưng tiết này giáo viên được yêu cầu phải dạy thêm một lượng từ 
mới “kha khá” để các em có điều kiện diễn tả tốt hơn. Bởi lí do đó nên sơ đồ tư 
duy nên được thiết kế theo hướng chia thành 3 trường khác nhau như sau: 
- áo (nhánh bên trái): bao gồm các loại áo như áo sơ mi kẻ sọc, áo 
phông, áo cánh phụ nữ (không tay, ngắn tay, dài tay), áo len. 
- Bộ đồ (nhánh trung tâm): bộ quần áo trơn, không hoạ tiết. 
- Quần (nhánh bên phải): gồm quần bò phai, quần thụng, quần sooc 
ngắn, chân váy kẻ caro 
Ban đầu, cá nhân tôi có ý tưởng cụ thể hoá sơ đồ trên theo hướng: tách quần 
riêng, áo riêng, bộ đồ riêng, rồi chất liệu riêng, màu sắc riêng; nhưng cuối cùng 
tôi vẫn chọn giải pháp “đơn giản hoá”, nghĩa là làm tập trung những từ các em 
cần học của tiết đó, nhằm đảm bảo được kiến thức cần và hợp lí cả về yếu tố 
thời gian. Kết quả là ở tiết đó, tôi đã đạt được mục đích giảng dạy đưa ra ban 
đầu của mình. Dưới đây là sơ đồ tư duy minh hoạ: 
Unit 2: Clothing 
Lesson 2: Speak (page 14 - 15) 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 13 
Như vậy, với 1 tiết dạy có lượng từ vựng nhiều, giáo viên cần phải có sự chuẩn 
bị chu đáo từ trước: 
 - Chọn lọc các từ sao cho gần nhau nhất về nghĩa xếp vào cùng một 
nhóm. 
 - Thiết kế màu sắc của sơ đồ tư duy cũng phải nhất quán theo từng nhóm 
từ đó. 
 - Chọn hướng minh hoạ càng đơn giản càng tốt. 
 - Sau khi giới thiệu kĩ từ vựng, yêu cầu học sinh tái sản xuất lại sơ đồ tư 
duy trên, ban đầu theo nhóm để có sự hỗ trợ lẫn nhau, bước sau làm cá nhân rồi 
có so sánh, đối chiếu. 
 - Sau cùng, tự học sinh sẽ phải thiết kế một dạng sơ đồ tư duy cho riêng 
mình, dựa trên các từ đã được học ở trên. 
------------------------------------------ 
********&******* 
* Các sơ đồ tư duy đã được thiết kế để dạy từ vựng trong đơn vị bài học 
tiếng Anh 9 lần lượt được giới thiệu sau đây: 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 14 
(Mỗi sơ đồ đều đã nêu lên mục đích bài giảng, mục đích của phần sử dụng sơ đồ 
tư duy, miêu tả về sơ đồ tư duy và kết quả chủ quan thu được) 
Unit 1: A visit from a pen pal 
Lesson 4: Read (page 9-10) 
1. Teaching points: reading the text about Malaysia for details. 
2. The mind map target: to teach both vocabulary and reading comprehension. 
3. Mind map description: - The mind map is divided into 5 main fileds: territory, 
climate, unit of currency, language and population. 
 - The information in the last roots of the mind map has not been 
known before. 
4. Results: Students were able to remember the new words and talk about 
Malaysia in a very logical, exact way. 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 15 
------------------------------------------------- 
Unit 3: A trip to the countryside 
Lesson 1: Getting started & Listen and read (page 22 - 23) 
1. Teaching points: Presenting and revising countryside vocabulary to talk about 
a trip to the countryside. 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 16 
2. The mind map target: to teach the new words relating to the topic 
“countryside”. 
3. Mind map description: - The mind map is designed as 3 main topics: the 
countryside scenery from the far distance, the village at first sight and the 
activities during the trip in the countryside. 
4. Results: Students were able to remember the new words and retell the trip in 
their own expression with the new words they have just been taught. 
-------------------------------------------------- 
 Unit 6: The environment 
 Lesson 1: Getting started & Listen and read (page 47 –48) 
1. Teaching points: Presenting some vocabulary about the environment and 
conditional sentence type 1. 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 17 
2. The mind map target: to teach vocabulary about the environmental problems. 
3. Mind map description: 
 - The mind map is designed with 6 main environmental problems: water 
pollution, dynamite fishing, spraying pesticides, air pollution, garbage dump and 
deforestation. 
 - The people’s attitude and activities (the conservationists’) to the 
environmental problems. 
4. Results: Students were able to remember the new words and discuss about 
those environmental problems thoroughly. 
------------------------------------------------------ 
 Unit 7: Saving energy 
 Lesson 3: Listen (page 60) 
1. Teaching points: practice in listening to the news on solar energy for specific 
information. 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 18 
2. The mind map target: to teach vocabulary about the topic “solar energy”. 
3. Mind map description: - The mind map is designed simply to introduce about 
solar energy and its use nowadays. 
4. Results: Students were able to remember the words relating to the topic “solar 
energy” quickly by the “flow” of the mind map. 
----------------------------------------------- 
Unit 8: Celebrations 
1. Teaching points: Presenting some vocabulary about celebrations. 
2. The mind map target: to teach vocabulary about celebrations in Viet Nam and 
in other parts of the world. 
3. Mind map description: - The mind map is designed simply to introduce 
vocabulary about celebrations. 
4. Results: Students were able to remember the words relating to the topic 
“celebrations” and talk about those celebrations thoroughly. 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 19 
---------------------------------------------------- 
Unit 9: Natural disasters 
Lesson 4: Read (page78 - 79) 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 20 
1. Teaching points: Reading a text about natural disasters for specific 
information. 
2. The mind map target: to teach both vocabulary and reading comprehension 
about natural disasters. 
3. Mind map description: - The mind map is designed to introduce the 5 main 
types of natural disasters: tropical storms, earthquakes, tidal waves, tornadoes 
and volcanoes. 
4. Results: Students were able to remember the words relating the topic “natural 
disasters” and the gifted students could retell the whole passage well. 
--------------------------------------------- 
Unit 10: Life on other planets 
Lesson 1: Getting started & Listen and read (page 83 - 84) 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 21 
1. Teaching points: Presenting some vocabulary about “Life on other planets”. 
2. The mind map target: to teach new words about the topic “Life on other 
planets”. 
3. Mind map description: - The mind map is designed to introduce the 
vocabulary only. 
4. Results: Students were able to remember the words relating the topic. 
Thứ hai, từ vựng trong sách giáo khoa Tiếng Anh 9 còn cần nên chia theo dạng. 
Giáo viên có thể thiết kế kiểu sơ đồ tư duy theo 2 thể loại: từ vựng tách biệt như 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 22 
trong dạy tiết Speak (ví dụ ở trên), hay từ vựng theo logic, trình tự như một câu 
truyện trong tiết Read ở Unit 6: The environment: Mummy, oh Mummy như 
sau: 
1. Teaching points: Reading a poem about the environment for specific 
information. 
2. The mind map target: to teach new words basing on the flow of the story in 
the poem. 
3. Mind map description: the mind map was designed from left to right 
according to logic content of the story. 
4. Results: Students were able to remember the new words and produce again 
the story about the environment. 
*Content of the poem (the story): 
"A mother and her son are having a picnic in a park. The son sees that the place 
is polluted. He asks his mother what will happen if the pollution goes on. She 
says that it would end up like a second - hand junk - yard with dirty streams and 
fields. After that she tells her son to throw the soda bottles over the hedge to 
save them from taking rubbish home. The boy thinks that action will pollute the 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 23 
wood. But the mother thinks it's a silly idea because pollution is something that 
other folk do, not her and her son, and they are just enjoying their day". 
 Như vậy, dạy từ vựng đối với tiết là cấu trúc một câu truyện hoặc một bài 
văn có tình tiết, thì sự chuẩn bị chu đáo từ trước của giáo viên nên là: 
- Đọc kĩ và hiểu rõ logic câu truyện, sắp xếp các tình tiết chủ đạo theo 
đúng tiến trình câu truyện đó diễn ra. 
- Chọn đăng các tranh ảnh minh hoạ phù hợp và “đắt”. 
- Khuyến khích học sinh thử trình bày lại, ban đầu là các từ ngữ riêng lẻ, 
dần tái tạo thành một câu truyện hoàn chỉnh. 
Rõ ràng là, dạy từ vựng theo sơ đồ tư duy kiểu như trên thì học sinh sẽ dễ nhớ 
hơn, vì nó được dạy trên nền tảng 1 câu chuyện liền mạch. Ngoài ra, giáo viên 
còn cần phải vận dụng linh hoạt các thủ thuật dạy từ khác để khai thác sơ đồ 
trên được hiệu quả hơn nữa. 
---------------------------------- 
b. Về ôn tập cấu trúc: Sơ đồ tư duy được thiết kế để nhìn lại tổng thể kiến thức 
ngữ pháp đã được học trong khuôn khổ 5 tiết. Những cấu trúc câu, hiện tượng 
ngữ pháp quan trọng đều được mô tả cụ thể và giúp cho học sinh cơ hội được 
củng cố, đào sâu kiến thức đã nắm được; bổ sung, điều chỉnh những vấn đề 
mình còn chưa chắc chắn. Thậm chí, giáo viên còn có thể mở rộng kiến thức 
trên nền tảng các cấu trúc hay hiện tượng ngữ pháp đã học. Nhờ đó, bài học sẽ 
tạo nên sức hấp dẫn riêng, “tươi mới” hơn, đặc biệt đối với các em học sinh khá, 
giỏi. 
 Ví dụ: Unit 7: Saving energy 
 Lesson 5: Language focus 
* Mục đích phần này là củng cố lại các từ nối đã học, bổ sung dạy thêm 2 từ nối 
“however”, “therefore”. (lưu ý cả về cách sử dụng và vị trí đặt trong câu) 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 24 
and
because
or
but
so
however therefore
(She is very hungry. However, she 
tries to finish her work before 12.)
(She didn’t work hard at school. 
Therefore, she failed the final exam.)
Part I
* Tiếp theo là phần ôn tập cụm động từ (phrasal verbs): ngoài việc hệ thống lại 
các cụm động từ đã học, giáo viên còn giới thiệu mở rộng thêm các cụm động từ 
khác như: look up, give up, go off khi gán chúng vào các biểu tượng cụ thể trên 
sơ đồ. 
turn
on
off
down
look
for
after
up
go
give
up
on
off
1
2
3
4
* Cuối cùng, ôn tập cấu trúc đưa ra đề nghị lịch sự suggestions, ngoài việc yêu 
cầu học sinh kể tên lại các cấu trúc đã biết từ các lớp dưới, giáo viên còn nhấn 
mạnh lại cấu trúc với “suggest” đã được học ở 2 tiết trước. 
Kết quả là, hầu hết các em nắm chắc được cấu trúc và áp dụng vào bài tập ngay 
sau đó một cách rất chính xác. 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 25 
Part III
suggest + 
V-ing
suggest (that) S 
+ should(n’t) + V
2. Hình thức: Tôi xin chia sẻ kinh nghiệm thiết kế sơ đồ tư duy để dạy từ vựng 
và cấu trúc tiếng Anh lớp 9 như sau: 
- Phân loại dạng sơ đồ tư duy: thuộc nhóm dạy từ vựng hay cấu trúc. 
- Lập sơ đồ tư duy dựa trên một số phần mềm đang thịnh hành trên mạng hiện 
nay như imindmap 5, 6, mới nhất là imindmap 7, Mindjet MindMmanager 
Pro.. theo các bước sau: 
+ Bước 1: xácđịnh chủ đề chính 
+ Bước 2: phát triển ý tưởng tự do; từ một chủ đề lớn tìm ra các chủ đề nhỏ liên 
quan; từ chủ đề nhỏ lại tìm ra những yếu tố, nội dung liên quan. 
+ Bước 3: xem xét và thảo luận để loại bỏ nội dung trùng lặp, thiếu chính xác. 
+ Bước 4: Hoàn thiện sơ đồ tư duy. Tạo ra một bức tranh tổng thể. 
Lưu ý: 
- Các nhánh chính cần được tô đậm; các nhánh cấp hai, cấp ba nhỏ nhánh 
dần. 
- Trước khi có được các ý tưởng để vẽ sơ đồ tư duy theo nhóm, giáo viên 
cần động não để tìm ra ý tưởng. 
- Từ cụm (từ đầu tiên) hình thành trung tâm toả đi các nhánh, nên sử dụng 
các màu sắc khác nhau. 
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 26 
III. Giới thiệu 02 tiết minh hoạ đã được đánh giá cao 
Unit 1: A visit from a pen pal 
Lesson 4: Read (Malaysia) 
Class 9g- Thai Thinh school 
August 22nd 2013
PETRONAS TWIN 
TOWERS
Malaysia
Unit 1 : A visit from a pen pal
Period 4: READ
area
West 
Malaysia
East 
Malaysia
Official religion
Other religions
The rinngit
National language
Compulsory 
second language
Guess the new words from the gaps given!
I. NEW WORDS
divide : phân chia.
separate : chia tách.
comprise: bao gồm.
- climate khí hậu.
- area diện tích.
- religion tôn giáo.
-(to)
- (to)
- (to)
(n):
(n):
(n):
1. True / False statements prediction
1. Malaysia is a member country of ASEAN.
2. There are two religions in Malaysia.
3. People speak only Malay in Malaysia.
4. Primary school children learn three languages at school.
5. All secondary school children learn in English.
T
F
There are more than two religions.
F
English, Chinese, and Tamil are also widely spoken.
F
One of the three: Malay, Chinese, Tamil.
F
English is a compulsory second language, not primary 
language of instruction.
II. READING
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 27 
2.Read and check
3. Fill in the table
1. Area:
2. Population:
3. Climate:
4. Unit of currency:
5. Capital city:
6. Official religion:
7. National language:
8. Compulsory second language:
329,758
Over 22 million
Tropical climate
The ringgit
Kuala Lumpur
Islam
Bahasa Malaysia (Malay)
English
Talk about Malaysia
4. Interview
You: Hi, Maryam. I’m going to visit Malaysia on my summer
holiday. I’d like to know something about your country. Can you
help me?
Maryam : Yes, certainly.
You: What language is spoken in your country ?
Maryam : Bahasa Malaysia. However, English, Chinese, and
Tamil are also widely spoken.
You: Do children have to study any foreign languages in school ?
Maryam : Yes, English is a compulsory second language in
secondary school.
You: Ah, I see. What about the people ? What are they like ?
Maryam : I think people in my country are very friendly,
III. HOMEWORK
- Learn the new words by heart.
- Read the text and do all the exercises again.
- Try to summarize the text with the help of 
the mind map
- Prepare for the next lesson: Write (page 11)
0
Thank you for 
your attendance!
Áp dụng sơ đồ tư duy trong dạy từ vựng và ôn tập cấu trúc Tiếng Anh lớp 9 
Ngô Thị Ngọc Bích – Giáo viên trường THCS Thái Thịnh- Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội 28 
Unit 7: Saving energy 
Lesson 5: Language focus (page 62 - 64) 
Welcome to class 9C!
Welcome to class 9C!
Friday, February 21st 2014
End12345678910123456789234Start
....if we can understand each other?
1. water
2. gas
3. turn off
4. solar energy
5. television
6. oil
7. natural resources
End12345678910123456789234Start
....if we can understand each other?
1. radio 
2. turn on
3. bill
4. lights
5. motorbike
6. faucet
7. solar panel
Unit 7: Saving energy
Period 46: Lesson 5: 
Language focus
and
because
or
but
so
however therefore
(She is very hungry. However, she 
tries to finish her work before 12.)
(She didn’t work hard at school. 
Therefore, she failed the final exam.)
Part I
focus
corner!
1. so - therefore
2. but - however
- Lan did her homework but I didn’t. 
- Quynh is a good student. However,
Hung is much better than her.
- He didn’t attend the lesson, so he 
could not do his homework.
- He was very lazy. Therefore, he failed 
the final test. 
1. His family was poor because he couldn’t go to school.
2. That man is rich. And, he is not happy.
3. He tried hard and he still failed the test.
4. I have met her mother however not her father.
5. It was midnight, so they closed the restaurant but went 
home. 
Correct the mistakes in using the connectives
However
but
but
so
and
Complete the sentences. Use the correct connectives
a) Mrs. Quyen bought corn, potatoes . cabbages at the 
market. (and/ or)
b) I’d love to play volleyball  I have to complete an 
assignment. (and/ but)
c) Nam got wet  he forgot his umbrella. (so/ because)
d) Hoa failed her math te