Đề tài Thắng lợi chính trị và phong trào phá “Ấp chiến lược” trong cuộc kháng chiến chống Mỹ (1954-1975)

1TRƯỜNG THPT CHUYÊN NGUYỄN BỈNH KHIÊM QUẢNG NAM
TỔ: SỬ - ĐỊA - GIÁO DỤC CÔNG DÂN
---------------------
TÊN ĐỀ TÀI:
THẮNG LỢI CHÍNH TRỊ VÀ PHONG TRÀO
 PHÁ “ẤP CHIẾN LƯỢC” TRONG CUỘC
KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ
 (1954-1975)
Người thực hiện : Trần Văn Mười
Năm học 2012-2013
*********
2A. ĐẶT VẤN ĐỀ:
 Cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước của dân tộc Việt Nam (1954-
1975) đã chứng minh một chân lý của thời đại “ Không có gì quý hơn độc lập, tự
do”. Xuyên suốt quá trình cuộc kháng chiến kéo dài trên 20 năm, dưới sự lãnh
đạo của Đảng nhân dân ta đã sử dụng bạo lực cách mạng chống lại bạo lực phản
cách mạng của kẻ thù.
Bạo lực cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam
trong cuộc kháng chiến chống Mĩ (1954-1975) là lực lượng chính trị của quần
chúng, lực lượng vũ trang được tổ chức thành 3 thứ quân: bộ đội chủ lực (chính
quy), bộ đội địa phương và dân quân du kích. Cuộc đấu tranh của các lực lượng
trên các mặt trận: chính trị, quân sự và ngoại giao đã hình thành thế trận chiến
tranh nhân dân, chiến tranh giữ nước vĩ đại, oanh liệt trong lịch sử dân tộc.
Thắng lợi chính trị và phong trào phá “Ấp chiến lược” đã góp phần
quan trọng hòa vào chiến thắng chung, chiến thắng cuối cùng trong cuộc kháng
chiến trên 20 năm của dân tộc. Ta đã thực hiện trọn vẹn mục tiêu: bảo vệ miền
Bắc, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Từ sự nhìn nhận đó và dựa trên cơ sở, yêu cầu của việc bồi dưỡng
môn lịch sử cho các lớp chuyên sử trong trường THPT Chuyên và được sự phân
công của tổ chuyên môn, tôi quyết định lựa chọn đề tài này, Trong phạm vi đề
tài chủ yếu khai thác hai nội dung chủ yếu là: phong trào “ phá Ấp chiến lược”
và thắng lợi chính trị trong cuộc kháng chiến của Mĩ (1954-1975).
B. NỘI DUNG ĐỀ TÀI :
I. Phong trào phá “Ấp chiến lược” trong kháng chiến chống Mĩ
(1954-1975)
“Ấp chiến lược” về sau đổi tên là “Ấp tân sinh” là một đơn vị hành
chính dưới cấp cở sở của chính quyền Sài Gòn. Thực chất “Ấp chiến lược” là
trại tập trung trá hình của Mĩ-Ngụy. Ấp chiến lược lâp đên đâu được chặng dây
thép gai, thiết lập hàng rào, đồn bót để bảo vệ; mọi sự vào ra đều được kiểm soát
gắt gao. Nhân dân miền nam, chủ yếu là nông dân bị dồn vào “Ấp chiến lược”.
Ấp được lập ở vùng nông thôn ven các thị xã, thị trấn hay ở những địa bàn gần
các đầu mối giao thông. Trong chiến lược “Chiến tranh đăc biệt” Mĩ-Ngụy đề ra
kế hoạch dồn 10 triệu nông dân vào 16.000 ấp trong tổng số 17.000 ấp trên toàn
miền Nam. Mĩ-Ngụy xem lập ấp chiến lược là “quốc sách” là “xương sống” của
chiến lược “chiến tranh đặc biệt”. Để thực hiện kế hoạch, Mĩ-Ngụy đã mở các
cuộc hành quân “bình định” nhằm mục tiêu dồn dân vào “Ấp chiến lược”, mưu
đồ của chúng là kiểm soát, kiềm kẹp nhân dân, tách nhân dân ra khỏi cách
mạng.
3“Ấp chiến lược” đã làm đảo lộn đời sống vật chất và tinh thần của
người nông dân. Từ người nông dân cá thể, tự do có cuộc sống hòa nhập thiên
nhiên, gắn bó với ruộng đồng, khi bị dồn vào ấp trong một không gian chật chội,
việc ra vào ấp bị kiểm soát. Người nông dân cảm thấy tù túng, bị kiềm kẹp. Do
đó, đã bùng nổ phong trào phá “Ấp chiến lược”. Phong trào phá “Ấp chiến lược”
dưới sự lãnh đạo của Đảng đã diễn ra trên cả 2 mặt là phá “Ấp chiến lược” và
chống lập “Ấp chiến lược”.
Với sự hỗ trợ của lực lượng vũ trang, nhân dân đã nổi dậy phá “Ấp
chiến lược”, tấn công vào bộ máy kiềm kẹp quay về làng cũ. Đồng thời, diễn ra
cuộc đấu tranh chống lập “Ấp chiến lược” với khẩu hiệu “ một tấc không đi, một
li không rời”.
Phong trào phá và chống lập “Ấp chiến lược” cùng với cuộc đấu tranh
của tăng ni, Phật tử và học sinh sinh viên cùng với những thắng lợi trên mặt trận
quân sự của các lực lượng vũ trang đã làm thất bại chiến lược “Chiến tranh đặc
biệt” của Mĩ, buộc Mĩ phải điều chỉnh chiến lược chiến tranh xâm lược chuyển
sang thực hiện chiến lược “Chiến tranh cục bộ” từ giữa năm 1965.
* Bảng thống kê diễn biến kế hoạch lập “Ấp chiến lược” của Mĩ-Ngụy.
THỜI GIAN SỐ LƯỢNG “ẤP CHIẾN LƯỢC”
Kế hoạch 1961-1965 16.000 ấp
Năm 1962 Dưới 8.000 ấp
Năm 1964 3.300 ấp
Năm 1965 Chỉ còn 2.200 ấp
2. Những thắng lợi chính trị (1954-1975).
Hiệp định Giơ-ne-vơ (21/7/1954) đã tạm thời chia đất nước ta thành
2 miền. Miền Bắc được giải phóng, miền Nam nằm dưới sự kiểm soát của chính
phủ Bảo Đại. Theo điều khoản của Hiệp định Giơ-ne-vơ, tháng 7/1956 Việt
Nam sẽ tổng tuyển cử để thống nhất đất nước. Tuy nhiên, chính quyền Sài Gòn
đã từ chối hiệp thương tổng tuyển cử và có âm mưu phá hoại hiệp định.
Tháng 8/1954, ở Sài Gòn Chợ Lớn đã nổ ra phong trào Hòa Bình của
trí thức và các tầng lớp nhân dân. Phong trào diễn ra dưới hình thức các cuộc mit
tinh, biểu tình đưa yêu sách đòi chính quyền Sài Gòn thi hành hiệp định Giơ-ne-
vơ, đòi hiệp thương tổng tuyển cử thống nhất đất nước. Phong trào hòa bình
nhanh chóng lan rộng đến các thành phố khác và ở các vùng nông thôn tiệm cận
tiêu biểu là ở Huế và Đà Nẵng. Phong trào Hòa Bình đã hình thành mặt trận
chính trị chống Mĩ-Diệm và trong khí thế của phong trào Đồng Khởi 1960 ở các
vùng nông thôn. Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam được thành
lập (20/12/1960). Dưới ngọn cờ của mặt trận đã tập hợp và đoàn kết các giai cấp
và tầng lớp trong cuộc đấu tranh chống Mĩ và tay sai của nhân dân miền Nam.
4Mĩ-Diệm tăng cường đàn áp khủng bố nhưng không thể dập tắt được
phong trào trái lại mục tiêu đấu tranh được mở rộng nhằm trực tiếp chống lại các
chính sách của Mĩ-Diệm. Phong trào đấu tranh chính trị của các tầng lớp nhân
dân phát triển mạnh mẽ, nổi bật là cuộc đấu tranh của tăng ni Phật tử và đội
quân tóc dài chống lại sự đàn áp khủng bố của Mĩ-Diệm. Ngày 8/5/1963, 2 vạn
Tăng ni phật tử ở Huế biểu tình phản đối chính quyền. Tháng5/1963, tại Sài Gòn
Hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu để phản đối sự đàn áp phật giáo của
chính quyền Diệm. Ngày 16/6/1963, 70 vạn tăng ni phật tử ở Sài Gòn đã biểu
tình làm rung chuyển thành phố.
Phong trào đấu tranh chính trị ở các đô thị, phong trào phá “Ấp chiến
lược” ở nông thôn và những đòn tiến công của các lực lượng vũ trang cách
mạng đã làm rung chuyển và đẩy nhanh sự sụp đổ của chính quyền Ngô Đình
Diệm. Trước tình thế đó, Mĩ đã bật “đèn xanh” cho các tướng lĩnh trong quân
đội Sài Gòn làm cuộc đảo chính (1/11/1963) lật đổ tổng thống Ngô Đình Diệm.
Cuộc đảo chính đã làm cho chính quyền Sài Gòn lâm vào khủng hoảng triền
miên.
Những thắng lợi về chính trị cùng với thắng lợi quân sự đã làm thất
bại hoàn toàn chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mĩ (1961-1965).
Giữa 1965, Mĩ chuyển sang thực hiện chiến lược “Chiến tranh cục
bộ” ở miền Nam đồng thời dùng không quân và hải quân tiến hành chiến tranh
phá hoại miền Bắc. Kết hợp giữa các mặt trận quân sự, chính trị và ngoại giao.
Ta tố cáo trước dư luận quốc tế về cuộc chiến tranh xâm lược phi nghĩa của Mĩ
và nêu cao tính chất chính nghĩa trong cuộc kháng chiến của ta. Nhân dân thế
giới và nhân dân Mĩ đã phản đối mạnh mẽ cuộc chiến tranh xâm lược của Mĩ,
làn sóng đấu tranh chống chiến tranh xâm lược Việt Nam của nhân dân Mĩ lên
cao. Sau cuộc tổng tiến công và nổi dậy têt Mậu Thân 1968 đã ra đời lực lượng
dân chủ hòa bình trung lập tiếp tục thu hút một bộ phân trí thức và các tầng lớp
nhân dân tham gia hình thành nên một lực lượng chính trị chống đối chính
quyền Sài Gòn
Từ năm 1969, Mĩ chuyển sang thực hiện chiến lược “Việt Nam hóa
chiến tranh” và “Đông dương hóa chiến tranh”, tiếp tục thực hiện âm mưu “dùng
người Việt đánh người Việt” và “dùng người Đông Dương đánh người Đông
Dương”. Trong chiến đấu chống Việt Nam hóa chiến tranh, thắng lợi chính trị
mở đầu là sự ra đời của chính phủ cách mạng lâm thời cộng hòa miền Nam Việt
Nam (6/6/1969) vừa mới ra đời chính phủ cách mạng lâm thời đã được 23 nước
công nhận và trong đó có 21 nước lập quan hệ ngoại giao.
Từ ngày 24 đến ngày 25 tháng 4 1965 diễn ra hội nghị cấp cao 3 nước
Đông Dương tại Hà Nội biểu thị quyết tâm đoàn kết chống cuộc chiến tranh xâm
lược của Mĩ.
5Di chúc của chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định “cuộc kháng chiến
chống Mĩ.nhất định thắng lợi hoàn toàn” đã tiếp thêm sức mạnh tinh thần cho
cuộc đấu tranh của nhân dân ta.
Hiệp định Pa-ra ngày 27/1/1973 là kết quả đấu tranh trên các mặt trận
chính trị quân sự và ngoại giao của nhân dân ta. Việc ký kết hiệp định đã mở ra
một bước ngoặt của cuộc kháng chiến.
Trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân 1975 ở một số địa
phương đã có sự nổi dậy của quần chúng phổi hợp với cuộc tiến công của lực
lượng vũ trang đã làm sụp đổ chính quyền Sài Gòn.
Trong các chặng đường của cuộc kháng chiến chống Mĩ nắm vững
quan điểm bạo lực cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lê nin Đảng cộng sản Việt
Nam đã không ngừng xây dựng và phát triển các lực lượng chính trị, vận động
quần chúng đấu tranh tạo nên một thế trận chiến tranh nhân dân vững chắc làm
thất bại mọi âm mưu thủ đoạn của kẻ thù.
C. KẾT LUẬN:
Phong trào phá “Ấp chiến lược” và những thắng lợi chính trị trong
cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước 1954-1975 đã minh chứng sự đúng đắn
của Đảng trong việc lãnh đạo chiến tranh cách mạng chiến tranh giữ nước.
Từ các bước phát triển của cuộc đấu tranh đã để lại những bài học
kinh nghiệm quý giá về công tác dân vận. Cần phải được tổng kết đánh giá đầy
đủ và sâu sắc để mãi mãi là hành trang trong công cuộc xây dựng và phát triển
đất nước, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân.
6THƯ MỤC SÁCH THAM KHẢO
- Lịch sử lớp 12 cơ bản NXB Giáo dục 2012
- Lịch sử lớp 12 nâng cao NXB Giáo dục 2012
- Tài liệu tập huấn phát triển chuyên môn giáo viên trường THPT
Chuyên môn Lịch sử - Bộ GD & ĐT tháng 7/2011, tháng 7/2012.
- Phong trào Phật giáo 1960-1970 - Nguyễn Cung , NXB Thuận Hóa
1998.
- Thái Duy Tuyên - Phương pháp dạy học truyền thống và đổi mới,
NXB Giáo dục 2007