Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng thực đơn chuẩn cho trẻ mầm non

 I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Song song với việc chăm sóc là việc nuôi dưỡng trẻ mà ăn uống là một nhu cầu không thể thiếu được của mỗi con người . Nấu ăn là một công việc hết sức gần gũi và quen thuộc trong mỗi gia đìnhvà trường mẫu giáo . Trong mỗi chúng ta ai cũng có thể nấu ăn được nhưng nấu như thế nào để đảm bảo đầy đủ chất dinh dưỡng một cách an toàn và hợp lý nhất , điều này không dễ , nó luôn luôn đòi hỏi chúng ta phải có những sáng kiến và hiểu biết về nấu ăn cho các cháu ở nhà trẻ và mẫu giáo . Nếu trẻ em được nuôi dưỡng tốt sẽ có một sức khoẻ tốt và đó là tiền đề cho sự phát triển của trẻ sau này. Vì vậy , công tác nuôi dưỡng trong trường mầm non là một việc hết sức quan trọng.
Được phân công là kế toán trong đó có thêm phần kế toán khẩu phần ăn của trẻ tôi đã xây dựng thực đơn hợp lý , đảm bảo calo, cân đối tỷ lệ 3 chất 
P –L – G , Can xi , B1 , thay đổi theo mùa với nhiều loại thực phẩm phong phú đa dạng . Hiểu được việc xây dựng thực đơn cho trẻ mầm non có tầm quan trọng như vậy . Cùng với sự giúp đỡ của ban giám hiệu , sự kết hợp của cô nuôi và giáo viên trên lớp đã mang lại những bữa ăn hàng ngày thật ngon miệng cho trẻ nên tôi đã mạnh dạn chọn đề tài :
 “ XÂY DỰNG THỰC ĐƠN CHUẨN CHO TRẺ MẦM NON “ . 
 Đề tài này chắc chắn không thiếu khỏi những thiếu sót, vậy tôi rất mong các bạn đồng nghiệp cùng chuyên viên ngành mầm non góp ý kiến xây dựng cho sáng kiến này của tôi được hoàn hảo hơn.
 Tôi xin chân thành cảm ơn và tiếp thu mọi ý kiến .
II . THUẬN LỢI – KHÓ KHĂN
1. Thuận lợi :
 - Được sự quan tâm của UBND Quận , phòng giáo dục Quận Thanh Xuân , ban giám hiệu tạo mọi điều kiện về mọi mặt cho việc chăm sóc nuôi dưỡng trẻ .
 - Nhân viên tổ nuôi luôn nhiệt tình , yêu nghề , chịu khó tìm tòi sáng tạo trong chế biến , cải tiến các món ăn cho trẻ .
 - Được sự tin tưởng , ủng hộ , động viên kịp thời của phụ huynh học sinh .
 2. Khó khăn :
 - Phải xây dựng thực đơn theo chế độ ăn cho nhiều lứa tuổi .
 - Chế biến các món ăn phù hợp với từng độ tuổi để trẻ ăn được hết suất, phải cân đối tỷ lệ giữa các bữa sáng, trưa , chiều , tối , đủ lượng calo , caxi , B1, cân đối giữa các chất P – L – G .
 - Giá cả thực phẩm sạch cao hơn nhiều so với thực phẩm bình thường ngoài thị trường .
III . NỘI DUNG SÁNG KIẾN
 Như chúng ta đã biết nhu cầu dinh dưỡng hằng ngày của trẻ hết sức quan trọng nhưng trái lại trẻ không thể ăn một lượng thức ăn lớn . Do vậy trong bữa ăn của trẻ ta phải tổ chức và tính toán làm sao để đáp ứng đầy đủ 5 yêu cầu sau đây:
 + Đảm bảo đủ lượng calo
 + Cân đối các chất P (protêin ) – L ( Lipid) – G ( Glucid) .
 + Thực đơn đa dạng phong phú , dùng nhiều loại sản phẩm .
 + Thực đơn theo mùa , phù hợp với trẻ.
 + Đảm bảo chế độ tài chính .
Muốn xây dựng thực đơn cho trẻ ta phải bám sát vào các yêu cầu trên , cavs yêu cầu đó luôn là tổng thể thống nhất trong mỗi thực đơn . Sau đây tôi đưa ra một số kinh nhgiệm xây dựng từng yếu tố cụ thể :
1. Đảm bảo đủ lượng calo :
 - Năng lượng được cung cấp chủ yếu từ bột đường (G) và chất béo (L).
G có nhiều ở trong các loại ngũ cốc và đường . L có nhiều trong dầu mỡ và các loại hạt có tinh dầu – Khi xây dựng thực đơn ta nên chú ý kết hợp giữa hai loại thực phẩm nhiều calo và thực phẩm ít calo với nhau để đảm bảo lượng calo cần thiết cho trẻ một ngày.
 + Ví dụ : Bữa chính sáng : 
Món mặn : cá viên sốt thịt
Canh thập cẩm ( khoai tây, su hào, cà rốt)
 Bữa chiều : Xôi vừng dừa
 -Món cá viên sốt thịt ( vì là cá đồng nên lượng calo thấp ) nên ta kết hợp với món canh thập cẩm vì rau có tỷ lệ calo cao .
2. Cân đối tỷ lệ giữa các chất : P - L - G
 - Protein hết sức cần thiết cho sự phát triển trí tuệ của trẻ là nguyên liệu chủ yếu để xây dựng lên các tố chất trong cơ thể trẻ mầm non . P có nhiều trong thịt , cá , trứng, sữa ,đậu ,lạc ,vừng .
 - Lipid là nguồn cung cấp năng lượng , những loại thức ăn giầu L gồm dầu ăn, mỡ lợn, một số loại thịt cá và một số loại hạt quả có nhiều tinh dầu.
 - Glucid cung cấp lượng chủ yếu trong cơ thể G có nhiều trong gạo, bột mỳ, miến , đường, đậu 
 - Vì vậy trong bữa ăn của trẻ hàng ngày ta cần phải đảm bảo đầy đủ các loại thực phẩm . Qua đó ta cần phải tính toán làm sao để cân đối giữa các chất : P – L -G theo tỷ lệ thích hợp của trẻ là : 14 -16 ; 18 – 20 , 64 – 68. Muốn cân đối được tỷ lệ các chất ta cần phải chú ý đến những đặc điểm sau đây : 
 + Đạm có nguồn gốc từ động vật rất nhiều nhưng giá thành lại đắt , ngược lại đạm có nguồn gốc từ thực vật lại rất rẻ. Tiền ăn của các cháu đóng hàng ngày thì hạn chế , vì vậy phải biết kết hợp giữa đạm cung cấp từ thịt , cá , trứng với đạm cung cấp từ đậu, lạc ,vừng . Qua đod kết hợp với các loại canh rau có độ đạm tương đối cao như rau ngót, rau muống , giá đỗ .
 + Muốn đảm bảo được lượng Lipid trong mỗi bữa ăn của trẻ có thể chế biến thành các món rán , xào . Để đảm bảo được lượng Glucid cho trẻ và cân đối giữa hai bữa chính và bữa phụ trong ngày , bữa chính sáng trẻ ăn cơm , bữa phụ chiều có thể chế biến một số món ăn từ gạo nếp , mỳ, chè các loại.
3. Thực đơn đa dạng phong phú , dùng nhiều loại thực phẩm :
 - Tất cả các chất dinh dưỡng đều hết sức cần thiết cho cơ thể trẻ ở lứa tuổi mầm non vì thế trong mỗi bữa ăn hàng ngày của trẻ ta phải kết hợp nhiều loại thực phẩm . Mỗi loại thực phẩm lại cung cấp một số chất nhất định , cách tốt nhất để trẻ ăn đủ chất là phải đan xen thêm nhiều loại thực phẩm trong bữa ăn , có như vậy thực đơn mới phong phú đa dạng.
 Ví dụ : 
 Thực phẩm từ đâuh phụ có thể chế biến thành đậu rán sốt cà chua, đậu nhồi thịt , trứng hấp thịt đậu phụ 
 - Thực phầm từ cua đồng ngoài nấu canh riêu cua có thể kết hợp rau mùng tơi , rau đay ,mướp , rau dền , rau rút, raumuống , khoai sọ  chátt nọ bổ sung cho chất kia làm cho giá trị dinh dưỡng của ba chất tăng lên rất nhiều
 - Để tăng thêm phần hấp dẫn của món ăn trên cùng một loại thực phẩm ta có thể kết hợp hợp với một số gia dảm khác tạo ra nhiều món ăn khác nhau , nên tránh các loại gia dảm cay , nóng .
4. Thực đơn theo mùa :
 - Ở lứa tuổi mầm non đòi hỏi nhu cầu dinh dưỡng và năng lượng cũng vô cùng quan trọng , vì thế khi chế biến các món ăn cũng phải đặc biệt quan tâm về khẩu vị và trạng thái của thức ăn .
 - Khi xây dựng thực đơn phải chú ý đến các món ăn của trẻ nhất là khâu chế biến như băm nhỏ , thái nhỏ , nấu phải nhừ, mềm kể cả rau . Các món ăn mặn ta có thể chế biến thêm nước sốt kèm theo để trẻ dễ ăn hơn .
 - Ăn uống còn phụ thuộc vào điều kiện khí hậu theo từng mùa . Như mùa hè nóng bức nhu cầu về các món có nhều nước tăng lên và những món canh chua , canh cua  trẻ rất thích ăn . Còn về mùa đông thời tiết lạnh ta có thể sử dụng các món sào , rán thuộc các món ăn hầm nhừ ăn nhiều hơn .
Còn về thực phẩm các loại rau quả ta nên dùng mùa nào thức đó không cần thiết phải sử dụng thực phẩm trái mùa .
5. Đảm bảo chế độ tài chính :
 - Với mức tiền thu 12.000 đ / tháng / trẻ , để xây dựng được thực đơn đầy đủ năng lượng và dinh dưỡng lại đảm bảo lượng calo và đạt tỷ lệ các chất đòi hỏi người kế toán phải tính toán theo khả năng tài chính hiện có . Để đảm bảo bữa ăn được phong phú đa dạng thực đơn ngày nào cũng phải có thịt ,cá ,trứng , canh rau, hoa quả ta phải biết phối hợp thực phẩm đắt với thực phẩm rẻ .
 - Nguyên tắc này rất quan trọng mà số tiền cho lại có hạn nhờ có nó mà trong mỗi bữa ăn hàng ngày của trẻ , trẻ vẵn được ăn đầy đủ các loại thực phẩm rẻ đến các loại thực phẩm đắt và trong bữa ăn vẫn có cả hoa quả đảm bảo các chất dinh dưỡng .
 Sau đây là 10 thực đơn chuẩn tôi đã xây dựng được và đáp ứng được tất cả các tiêu chuẩn trên :
 IV. KẾT LUẬN
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi đã rút ra từ thực tế công việc hàng ngày tại trường. Tôi mong muốn được học hỏi , trao đổi kinh nghiệm với các bạn đồng nghiệp và sự góp ý của cấp trên và các chuyên viên làm công tác dinh dưỡng để tôi rút ra kinh nghiệm và xây dựng thực đơn phong phú , đa dạng, góp phần nhỏ bé của mình vào công tác phòng chống suy dinh dưỡng, béo phì, thấp còi. 
 Hà Nội ngày 24/3/2009
 Người viết
 Hồ Hồng Liên