Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức trò chơi trong dạy học Lịch sử Lớp 5

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc 
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN 
Kính gửi: Hội đồng Sáng kiến ngành Giáo dục thị xã Bình Long 
Tôi ghi tên dưới đây: 
Số 
TT 
Họ và tên 
Ngày tháng 
năm sinh 
Nơi công tác 
Chức 
danh 
Trình độ 
chuyên 
môn 
Tỷ lệ (%) 
đóng góp 
vào việc 
tạo ra 
sáng kiến 
 01 
PHẠM 
THỊ 
LANH 
25.01.1982 
Trường Tiểu 
học Thanh 
Bình 
Giáo 
viên chủ 
nhiệm 
Đại học 
Sư phạm 
100% 
1. Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: “Tổ chức trò chơi trong dạy 
học Lịch sử lớp 5”. 
2. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Tác giả đồng thời là chủ đầu tư tạo ra sáng 
kiến. 
3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục (Lịch sử). 
4. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: Ngày 
04/5/2020. 
5. Mô tả bản chất của sáng kiến: 
5.1. Tính mới của sáng kiến: 
Đề tài được dựa trên cơ sở phương pháp luận của môn Lịch sử 5 và quá 
trình tìm hiểu thực tế đối tượng học sinh, thái độ học tập, mong muốn tạo nên 
bầu không khí dễ chịu, tích cực, hứng thú trong việc học tập môn học. 
 Đề tài đưa ra các trò chơi kích thích học sinh say mê học tập, chăm chú 
nghe giảng; tích cực suy nghĩ, hăng hái phát biểu xây dựng bài, tự sưu tầm đọc 
thêm nhiều tài liệu, sách báo và các phương tiện truyền thông có liên quan đến 
môn Lịch sử. Vận dụng tối đa các điều kiện, phương tiện để học tập. Từ đó, tăng 
cường khả năng độc lập suy nghĩ, sáng tạo của học sinh, đồng thời phát triển 
mối giao lưu, tương tác giữa thầy và trò, giữa trò và trò. 
Đề tài dựa trên quan điểm của Đảng và Nhà nước về đổi mới giáo dục, 
chuyển từ dạy học coi trọng kiến thức sang dạy học phát triển năng lực. 
Đề tài cho thấy cách vận dụng các kĩ năng dạy Lịch sử 5 đạt hiệu quả. 
Qua trò chơi giúp học sinh ghi nhớ kiến thức lâu hơn, từ đó giúp cho các em có 
kiến thức một cách nền tảng, vững chắc cho các lớp học sau. 
5.2. Nội dung sáng kiến : 
5.2.1. Lí do : 
Lịch sử là môn học hết sức quan trọng giúp cho học sinh có được sự hiểu biết 
về quá khứ nước nhà, có các kiến thức cơ bản về các sự kiện, nhân vật lịch 
2
sử,tạo cho các em lòng cảm phục, biết ơn đối với những người đi trước, yêu 
quê hương, đất nước, con người Việt Nam. Tôn trọng các di tích lịch sử của dân 
tộc. 
Mặt khác trường tôi đa số học sinh có hoàn cảnh khó khăn, gia đình không 
có đất canh tác, phải làm thuê kiếm sống, ít có thời gian quan tâm đến việc học 
của các em. Vì vậy việc học thường giao khoán cho giáo viên. Và để tạo ra 
không khí lớp học sôi động, thoải mái, đòi hỏi người giáo viên phải xây dựng kế 
hoạch dạy học linh hoạt để mọi học sinh đều tích cực, chủ động trong việc học. 
Chơi là một nhu cầu cần thiết đối với học sinh Tiểu học, có thể nói nó quan 
trọng như ăn, ngủ, học tập trong đời sống các em. Chính vì vậy các em luôn tìm 
mọi cách và tranh thủ thời gian trong mọi điều kiện để chơi. Được chơi các em 
sẽ tham gia hết sức tự giác và chủ động. Khi chơi các em biểu lộ tình cảm rất rõ 
ràng như niềm vui khi thắng lợi và buồn bã khi thất bại. Vui mừng khi thấy đồng 
đội hoàn thành nhiệm vụ, bản thân các em thấy có lỗi khi không làm tốt được 
nhiệm vụ của mình. Vì tập thể mà các em khắc phục khó khăn, phấn đấu hết khả 
năng để mang lại thắng lợi cho tổ, nhóm trong đó có mình. Đây chính là đặc 
tính thi đua rất cao của các trò chơi. Vì vậy khi đã tham gia trò chơi, học sinh 
thường vận dụng hết khả năng về sức lực, tập trung sự chú ý, trí thông minh và 
sự sáng tạo của mình. 
Trò chơi học tập làm thay đổi hình thức hoạt động của học sinh, giúp học 
sinh tiếp thu kiến thức một cách tự giác tích cực. Giúp học sinh rèn luyện, củng 
cố kiến thức đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm được tích luỹ qua hoạt động 
vui chơi. 
Trò chơi học tập rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, thúc đẩy hoạt động trí tuệ, nhờ 
sử dụng trò chơi học tập mà quá trình dạy học trở thành một hoạt động vui và 
hấp dẫn hơn, cơ hội học tập đa dạng hơn. 
Trò chơi không chỉ là phương tiện mà còn là phương pháp giáo dục. 
Xuất phát từ thực tế, học sinh ở lớp 5, so với học sinh ở các lớp đầu cấp, các 
em đã có sự phát triển. Ở độ tuổi này các em đã chững chạc, mạnh mẽ, tư duy 
học sinh khá phát triển. Một số em đã có thể nắm bắt và phân tích được các sự 
kiện lịch sử, nhớ được tên các nhân vật lịch sử nhưng đa số các em khác chưa 
ghi nhớ được nội dung bài. Để tạo được tâm lí thoải mái ghi nhớ kiến thức lịch 
sử tốt hơn tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Tổ chức trò chơi trong dạy học 
Lịch sử lớp 5.” 
5.2.2. Thực trạng, nguyên nhân: 
5.2.2.1. Thực trạng: 
 Muốn giờ học có hiệu quả thì đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương 
pháp dạy học tức là kiểu dạy học “Lấy học sinh làm trung tâm” hướng tập 
trung vào học sinh, trên cơ sở hoạt động của các em. Kiểu dạy này người giáo 
viên là người định hướng, tổ chức ra những tình huống học tập nhằm kích thích 
óc tò mò và tư duy độc lập. Muốn các em học được thì trước hết giáo viên phải 
nắm chắc nội dung của mỗi bài và lựa chọn, vận dụng các phương pháp sao cho 
phù hợp, bài nào thì sử dụng các phương pháp trực quan, thuyết trình, trò chơi ... 
3
hoặc bài nào thì sử dụng phương pháp giảng giải, kiểm tra, thí nghiệm ... nhưng 
phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lí của học sinh Tiểu học. 
 Học sinh Tiểu học không thể ngồi quá lâu trong giờ học cũng như làm một 
việc gì đó nhiều thời gian, vì thế giáo viên có thể thay đổi hoạt động học của các 
em trong giờ học: cho các em thảo luận, làm bài tập hoặc thông qua trò chơi. Có 
như vậy mới gây được hứng thú học tập và khắc sâu được bài học. 
5.2.2.2. Nguyên nhân: 
 Giáo viên: Mong muốn giờ học sôi nổi, nhẹ nhàng, học sinh chủ động, tự 
giác trong học tập. 
 Học sinh: Chưa hào hứng, mạnh dạn trong học tập, khả năng ghi nhớ kiến 
thức chưa cao. 
5.2.3. Cơ sở lí luận: 
Để tìm ra hướng đi mới cho môn Lịch sử, tôi đã tìm tòi, nghiên cứu, sáng tạo 
và trao đổi với các bạn đồng nghiệp để đạt được kết quả tốt hơn trong việc dạy 
phân môn Lịch sử và điều này đã mang lại cho tôi những kết quả đáng kể. 
Với học sinh các em không còn cảm thấy chán nản khi học môn Lịch sử nữa 
mà các em đã tích cực học tập một cách thích thú. Các em đã được thể hiện năng 
lực học tập của mình, nắm vững hơn về kiến thức, hiểu được bài học 1 cách sâu 
sắc vì trong tiết học các em đều tham gia xây dựng bài. 
5.2.4. Trò chơi trong môn Lịch sử lớp 5: 
Giáo viên cần vận dụng đúng lúc, đúng chỗ các phương pháp dạy học truyền 
thống cũng như hiện đại để phát huy tối đa các mặt mạnh của từng phương pháp 
như : Phương pháp nêu vấn đề, phương pháp trực quan, phương pháp thảo luận 
nhóm, phương pháp sắm vai, trò chơi học tập,... để phát huy tính tích cực chủ 
động sáng tạo của học sinh. 
 Tôi đã mạnh dạn đưa ra một số trò chơi học tập : 
1/Trò chơi : Những bông hoa kiến thức. 
 a/ Mục đích: 
- Ôn tập củng cố cho học sinh một số kiến thức đã học ở phân môn Lịch sử. 
- Rèn trí nhớ và ứng xử nhanh. 
- Ứng dụng cho các bài sau: 
 + Ôn tập: Hơn tám mươi năm chống thực dân Pháp xâm lược và đô 
hộ(1858-1945) 
+ Ôn tập: Chín năm kháng chiến bảo vệ độc lập dân tộc(1945-1954) 
b/ Chuẩn bị: 
- Một cành cây. 
- Cắt những bông hoa nhiều màu sắc: xanh, đỏ, tím, vàng ghi câu hỏi để gài 
lên cành cây. 
c/ Tiến hành: 
Chơi theo đội, số người của mỗi đội bằng nhau. 
- Cử 1 bạn dẫn chương trình. 
- Cử 3 bạn làm giám khảo. 
4
- Lần lượt từng đội cử đại diện lên hái hoa, đọc câu hỏi và thảo luận với các 
bạn (30 giây) trong đội để trả lời. Ban giám khảo nhận xét đúng sai. Nếu 
đúng thì được 1 thẻ đỏ. Nếu tất cả các đội không trả lời được thì ban giám 
khảo giữ lại thẻ đỏ đó và nêu câu trả lời. 
- Mỗi đại diện chỉ lên bốc thăm và trả lời câu hỏi 1 lần, lượt chơi sau phải cử 
đại diện khác. 
- Đội chiến thắng là đội giành được nhiều thẻ đỏ nhất. 
Ví dụ: 
Yêu cầu: Ôn lại các kiến thức lịch sử giai đoạn: 1945-1954 
 Chuẩn bị: 
Các bông hoa ghi câu hỏi: 
1)Vì sao nói: Ngay sau cách mạng Tháng tám, nước ta trong tình thế “ngàn 
cân treo sợi tóc” ? 
2)Nhân dân ta đã làm gì để chống lại giặc đói, giặc dốt ? 
3)Tại sao nói chiến dịch Việt Bắc thu – đông năm 1947 là “Mồ chôn giặc 
Pháp ” ? 
 4) Nêu ý nghĩa của chiến dịch Việt Bắc thu – đông năm 1947 ? 
 5)Vì sao giặc Pháp nói Điện Biên Phủ là “Pháo đài không thể công phá” ? 
 6) Nêu ý nghĩa của chiến thắng Điện Biên Phủ? 
Cách tiến hành: 
- Chia lớp làm 3 đội, mỗi đội 3 em. 
- Cử đại diện bốc thăm chọn đội chơi đầu tiên. 
- Lần lượt các đội cử đại diện lên hái bông hoa câu hỏi, đọc và thảo luận với các 
bạn trong đội để trả lời. Ban giám khảo nhận xét và đánh giá mỗi câu đúng là 1 
thẻ đỏ, cứ thực hiện như vậy cho đến hết thời gian đội nào giành được nhiều thẻ 
đỏ là thắng cuộc. 
2/ Trò chơi “Ghép tên” 
a. Mục đích: 
 - Rèn trí nhớ, sự lựa chọn chính xác. Qua đó nhớ được tên các anh hùng dân 
tộc. 
- Ứng dụng cho các bài có các nhân vật lịch sử như : 
+ Quyết chí ra đi tìm đường cứu nước. 
+ Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. 
+ Thu- đông 1947, Việt Bắc “Mồ chôn giặc pháp” 
+Chiến thắng Biên giới thu - đông 1950. 
+ Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ. 
b. Chuẩn bị: 
 Cắt những tấm bìa hình chữ nhật (Kích thước khoảng 20 x 50 cm), mỗi tấm 
bìa được chia thành 2 phần, một phần (phần A) ghi tên những sự kiện lịch sử, 
phần còn lại (phần B) ghi tên những nhân vật lịch sử. Sau đó lấy kéo cắt rời 2 
phần A-B. Mỗi tấm bìa có kiểu cắt khác nhau sao cho khi ghép phần A vào 
phần B đúng kết quả (Sự kiện - tên nhân vật lịch sử) thì đường cắt sẽ khớp với 
nhau tạo thành tấm bìa như lúc chưa cắt. 
Ví dụ: 
5
 A B 
 A B 
Ghi các tấm bìa theo 2 phần A-B như trên với những sự kiện và nhân vật lịch 
sử : 
A B 
1) Người sáng lập ra Đảng Cộng sản 
Việt Nam là 
2) Người lãnh đạo phong trào Đông Du 
là 
3)Người đã dũng cảm nhờ đồng đội chặt 
cánh tay để phá đồn địch là 
4) Người lấy thân mình để lấp lỗ châu 
mai là 
5)Người đã lấy thân mình chèn pháo khi 
dây kéo pháo bị đứt là 
6) Người mong muốn canh tân đất nước 
là 
7)Người gùi hàng ròng rã 6 năm ở 
Trường Sơn là 
8) Người chỉ huy xe tăng 390 đâm thẳng 
vào cổng chính dinh Độc Lập là 
9)Người cắm cờ giải phóng trên nóc 
dinh Độc lập là 
10)Người đại diện kí Hiệp định Pa-ri là 
Nguyễn Ái Quốc. 
Phan Bội châu. 
La Văn Cầu. 
Phan Đình Giót. 
Tô Vĩnh Diện. 
Nguyễn Trường Tộ. 
Nguyễn Viết Sinh. 
Vũ Đăng Toàn. 
Bùi Quang Thận. 
Nguyễn Duy Trinh, Nguyễn Thị 
Bình. 
c. Cách tiến hành: 
- Đảo các tấm bìa sau khi đã cắt, phát cho người chơi. Khi có hiệu lệnh “Bắt 
đầu” người chơi sẽ tiến hành đọc và ghép sao cho đúng nội dung giữa tấm bìa 
A và B. Tổ chức cho học sinh hát một bài hát để tính thời gian chơi. 
- Hết thời gian người chơi phải dừng lại để tính kết quả xem đội nào sẽ ghép 
được nhiều tấm bìa đúng nhất, sau đó đọc to nội dung trên từng tấm bìa để học 
sinh trong lớp nghe và nhận xét. Mỗi câu đúng được tặng 1 bông hoa. 
3/ Trò chơi “Giải ô chữ” 
a. Mục đích: 
-Rèn trí nhớ và năng lực ứng xử nhanh nhẹn cho học sinh. 
- Củng cố ôn tập cho học sinh các kiến thức đã học. 
- Ứng dụng vào các bài ôn tập. 
b. Chuẩn bị: 
- Giấy khổ to kẻ sẵn các ô chữ. 
6
-Cờ làm bằng giấy màu. 
c.Cách tiến hành: 
- Chơi theo đội: Chia lớp thành 3 đội, mỗi đội 4 bạn tham gia chơi, các bạn 
khác làm cổ động viên. 
- Lần lượt các đội chơi chọn từ, giáo viên sẽ đọc gợi ý của từ, 3 đội cùng suy 
nghĩ, đội phất cờ nhanh nhất được quyền trả lời, đúng được 1 thẻ đỏ, trả lời 
không đúng đội khác giành quyền trả lời. Cứ tiếp tục chơi cho đến khi hết thời 
gian. 
- Đội nào giành được nhiều thẻ nhất là thắng. 
1 T R Ư Ơ N G Đ I N H 
2 Đ Ô N G D U 
3 N G U Y Ê N A I Q U Ô C 
4 N G H Ê A N 
5 C Â N V Ư Ơ N G 
6 T H A N G T A M 
7 B A Đ I N H 
8 T Ô N T H Â T T H U Y Ê T 
9 P H A N B Ô I C H Â U 
1) Tên của Bình Tây Đại Nguyên Soái (có 10 chữ cái) 
2) Phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX do Phan Bội Châu tổ chức(6 chữ cái) 
3) Một trong những tên gọi của Bác Hồ(12 chữ cái) 
4)Một trong hai tỉnh nổ ra phong trào Xô Viết- Nghệ Tĩnh(6 chữ cái) 
5) Phong trào yêu nước diễn ra cuộc phản công ở kinh thành Huế(8 chữ cái) 
6)Cuộc cách mạng mùa thu của dân tộc ta diễn ra vào thời gian nào(8 chữ cái) 
7)Tên quảng trường nơi Bác Hồ đọc bản tuyên ngôn độc lập(6 chữ cái) 
8) Người chủ yết trong triều đình nhà Nguyễn(13 chữ cái) 
9) Người lập ra hội Duy Tân(11chữ cái) 
6. Những thông tin cần được bảo mật: Không. 
7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: 
Trong quá trình áp dụng phương pháp Tổ chức trò chơi trong dạy học 
Lịch sử 5, giáo viên cần lưu ý một số vấn đề sau: 
- Giáo viên cần nghiên cứu tìm hiểu những tài liệu có liên quan đến nội 
dung bài dạy. Trong giảng dạy, giáo viên không ngừng tìm hiểu thêm phương 
pháp mới, tổ chức nhiều trò chơi liên quan đến nội dung bài dạy. 
- Phải có sự tích luỹ nhiều năm và kết hợp những thay đổi trong từng năm. 
Nắm vững trình độ của học sinh, vận dụng linh hoạt mọi hình thức, đổi mới, 
sáng tạo trong giảng dạy. 
7
- Học sinh phải chủ động tích cực sáng tạo trong học tập. Giáo viên chỉ là 
người tổ chức các hoạt động, phải tin tưởng vào học sinh của mình, không làm 
thay học sinh. 
- Tiết học giáo viên không tham nói nhiều, giảng nhiều mà trọng tâm là 
gợi mở vấn đề để học sinh tìm tòi, khám phá. 
- Lời nói của giáo viên phải nhẹ nhàng, truyền cảm gây sự chú ý của học 
sinh, tạo không khí lớp học sinh động không để thời gian chết, bị động. 
- Giáo viên linh động trong tiết dạy, lôi cuốn thu hút học sinh tham gia 
vào các hoạt động một cách tự giác. 
8. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng 
kiến theo ý kiến của tác giả : 
Sau một thời gian áp dụng trò chơi học tập để dạy cho học sinh trong môn 
Lịch sử 5. Tôi thấy về tinh thần học tập của các em có chuyển biến rõ rệt, các 
em hứng thú trong giờ học Lịch sử và tích cực học tập. 
Kết quả thu được như sau: 
+ Năm học 2019 - 2020: 
Học kì Tổng số 
học sinh 
Chưa 
hoàn 
thành 
Hoàn 
thành 
Hoàn 
thành tốt 
Ghi chú 
Học kì II 32 0 13 19 
+ Học kì I năm học 2020 -2021: 
Học kì Tổng số 
học sinh 
Chưa 
hoàn 
thành 
Hoàn 
thành 
Hoàn 
thành tốt 
Ghi chú 
Học kì I 35 0 14 21 
Trò chơi học tập giúp các em tiếp thu bài học một cách nhẹ nhàng, ghi 
nhớ bài học lâu, giờ học sinh động, lôi cuốn sự chú ý của học sinh. 
Hội đồng Sáng kiến nhà trường xác nhận: 
8
9. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng 
kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu : 
Hội đồng Sáng kiến ngành Giáo dục thị xã Bình Long nhận xét: 
Tôi cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và 
hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. 
Hưng Chiến, ngày 23 tháng 01 năm 2021 
 NGƯỜI NỘP ĐƠN 
 Phạm Thị Lanh