Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy học môn Lịch sử Lớp 5 theo hướng tích cực

nước ngoài của Nguyễn Tất Thành tôi dùng
phương pháp đàm thoại với một số câu hỏi:
7/24
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 5 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC
- Mục đích ra nước ngoài của Nguyễn Tất Thanh là gì? (Nguyễn Tất
Thành quyết tâm ra nước ngoài để tìm con đường cứu nước phù hợp)
- Nguyễn Tất Thành chọn đường đi về hướng nào? Vì sao ông không đi
theo các bậc tiền bối yêu nước như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh?(Nguyễn
Tất Thành chọn đường đi về phương Tây, Người không đi theo con đường của
các sĩ phu yêu nước trước đó như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh vì các con
đường này đều thất bại. Người thực sự muốn tìm hiểu về các chữ “Tự do, Bình
đẳng, Bác ái” mà người Tây hay nói và muốn xem họ làm như thế nào rồi trở về
giúp đồng bào ta.)
3.1.5. Phương pháp tổ chức dạy học theo nhóm, thảo luận nhóm
Thông qua trao đổi trong tập thể, các ý kiến, kinh nghiệm, ý nghĩ, thái độ
của mỗi cá nhân được bộc lộ, ý thức tổ chức kỉ luật, tinh thần tương trợ hợp tác
trong học tập phát triển. Những vấn đề có nhiều cách hiểu hoặc phức tạp cần
tranh luận hoặc những phần kết luận, nhận xét mà tác giả sách giáo khoa đã
khéo léo “để dành”, không viết sẵn thì giáo viên cho học sinh thảo luận nhóm.
Ví dụ: Sau khi học xong bài Thu - đông 1947, Việt Bắc “mồ chôn giặc Pháp” và
bài Chiến thắng Biên giới Thu – đông 1950, tôi cho học sinh thảo luận nhóm: 
Nêu điểm giống và khác nhau chủ yếu nhất giữa chiến dịch Thu – đông 1947 và 
Chiến thắng Biên giới Thu – đông 1950?
3.1.6. Phương pháp đóng vai
Học tập bằng hành động là một kiểu học tập cơ bản. Vì vậy, tổ chức cho 
học sinh đóng vai cũng cần được vận dụng trong một số bài học Lịch sử .
Ví dụ: Bài Tiến vào Dinh Độc Lập
Ở hoạt động tìm hiểu sự kiện tổng thống Dương Văn Minh đầu hàng, tôi
cho học sinh trao đổi theo nhóm 6 và đóng vai ( vai người dẫn chuyện, Dương
Văn Minh, chiến sĩ cách mạng.
 Bên cạnh đó vẫn còn một số phương pháp khác có thể sử dụng. Như vậy,
học tập Lịch sử theo quan niệm hiện đại không phải là học thuộc, nạp vào bộ
nhớ của học sinh theo lối thầy đọc trò chép, thầy giảng trò ghi, học thuộc lòng
theo thầy, theo sách giáo khoa mà là học sinh thông qua làm việc với sử liệu tự
tạo ra hình ảnh lịch sử, tự xây dựng , hình dung về quá khứ lịch sử đã diễn ra
bằng các biện pháp tương tác xã hội ( học theo nhóm, học cả lớp, đối thoại thầy
trò, đóng vai,)
Vì vậy, tôi nghĩ rằng để dạy tốt môn Lịch sử nói chung và gây hứng thú
cho học sinh nói riêng thì cần có nhiều biện pháp và sử dụng linh hoạt các
phương pháp dạy học là rất cần thiết. Vì vậy, theo tôi sử dụng linh hoạt các
phương pháp dạy học theo từng dạng bài thì sẽ giúp giờ học có hiệu quả
8/24
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 5 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC
hơn. Qua nghiên cứu sách giáo khoa, các tài liệu có liên quan, tôi nhận thấy rằng người giáo viên
dạy lớp 5 phải nắm được cách dạy từng dạng bài với những nội dung cơ bản và phương pháp dạy học
đặc trưng. Từ đó tìm biện pháp để gây được hứng thú cho học sinh. Cụ thể:
Loại bài Nội dung chính Phương pháp dạy
Loại bài về các cuộc 
khởi nghĩa, kháng 
chiến, chiến thắng, 
chiến dịch, phản công, 
tiến công
(Gồm các bài 3, bài 8, 
bài 9, bài 14, bài 15, bài
17, bài 20, bài 23, bài 
24, bài 26)
- Nguyên nhân ( hoặc hoàn 
cảnh) dẫn đến cuộc khởi 
nghĩa/ cuộc kháng chiến/ 
chiến dịch
- Diễn biến cuộc khởi nghĩa/ 
kháng chiến/ chiến dịch
- Kết quả và ý nghĩa
- Kể chuyện, miêu tả, 
tường thuật
- Vấn đáp, sơ đồ, hệ 
thống tranh tìm hiểu diễn 
biến, HS kể lại. (có nhiều 
lời thoại: sắm vai)
- Thảo luận (hỏi đáp).
- Kết hợp với đồ dùng 
trực quan
Các bài ôn tập, tổng kết
( Gồm các bài 11, bài 
18, bài 29)
- Hệ thống hóa và củng cố lại
những kiến thức đã học cho 
học sinh
- Vẽ sơ đồ
- lập bảng niên biểu
- Thống kê
- Tìm các dẫn chứng
- Nêu ý nghĩa của sự kiện 
lịch sử tiêu biểu
Vận dụng tổng hợp nhiều 
phương pháp
Loại bài về thành tựu 
xây dựng đất nước
( Gồm các bài 21, 22, 
28)
- Phải giúp học sinh nắm 
được vì sao Nhà nước/ Đảng 
( Chính phủ) phải tiến hành 
hoạt động đó?
- Hoạt động đó nhằm mục 
đích gì?
- Mô tả hoạt động/ quá trình 
đó diễn ra như thế nào?
- Kết quả/ thành tựu/ vai trò/ 
ý nghĩa của hoạt động đó đối 
với đất nước.
- Truyền đạt.
- Đồ dùng dạy học.
- Thảo luận nhóm
- Hỏi đáp.
- Nhân vật lịch sử nảy sinh 
trong hoàn cảnh lịch sử như 
thế nào?
- Truyền đạt.
- Kể chuyện.
- Miêu tả
9/24
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 5 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC
Hoạt động của nhân 
vật lịch sử
( Gồm các bài 1, bài 2, 
bài 5, bài 6)
- Hoàn cảnh cụ thể của nhân 
vật (tên, nơi sống, nguyện 
vọng).
- Suy nghĩ, hành động cụ thể 
của nhân vật nhằm thực hiện 
nguyện vọng.
- Đóng góp của nhân vật lịch 
sử.
- Tường thuật
- Thảo luận.
Tình hình kinh tế, 
chính trị, văn hoá, xã 
hội.
( Gồm các bài 4, bài 12,
bài 16, bài 19)
- Phải mô tả được hoàn cảnh 
lịch sử: thời gian, địa điểm, lí
do.
- Trong tình cảnh đó, chính 
quyền ( hay nhân dân, nhân 
vật lịch sử) đã làm gì? Làm 
như thế nào?
- Kết quả của những việc làm
đó?
- Ý nghĩa như thế nào?
- Vấn đáp
- Thảo luận nhóm.
Mỗi phương pháp không thể sử dụng từ đầu đến cuối bài học mà tôi đã
kết hợp nhiều phương pháp khác nhau trong một giờ dạy. Tuy nhiên đối với học
sinh tiểu học, phương pháp dạy học được sử dụng nhiều vẫn là kể chuyện, miêu
tả, tường thuật, vì chỉ miêu tả, tường thuật, kể chuyện mới tái tạo được các hình
ảnh của lịch sử một cách sống động, hấp dẫn , giúp cho việc học tập lịch sử của
học sinh nhẹ nhàng. Song không nên quá lạm dụng mô tả, tường thuật, kể
chuyện, vì nó sẽ làm tính tích cực học tập, gây tâm thế thụ động cho học sinh.
Ví dụ : Bài Phan Bội Châu và phong trào Đông du
Tôi đã sử dụng phương pháp kể chuyện để giới thiệu hoàn cảnh cụ thể của
nhân vật, suy nghĩ và hành động của nhân vật : Phan Bội Châu ( 1867 – 1940)
quê ở làng Đan Nhiệm, nay là xã Xuân Hòa, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.
Ông lớn lên khi đất nước đã bị thực dân Pháp đô hộ. Ông là người thông minh,
học rộng, tài cao, có ý chí đánh đuổi giặc Pháp xâm lược. Lúc đầu Phan Bội
Châu chủ trương dựa vào Nhật để đánh Pháp cứu nước.
- Tôi sử dụng đồ dùng trực quan là bản đồ thế giới, kết hợp với sách giáo 
khoa để giới thiệu: Cùng với những người cùng chí hướng, Phan Bội Châu lập 
Hội Duy tân và cử người ra nước ngoài tìm kiếm sự giúp đỡ. Năm 1905, Phan 
Bội Châu tới Nhật Bản,( Tôi chỉ vị trí của Nhật Bản trên bản đồ, giới thiệu nội
10/24
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 5 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC
dung học tập của thanh niên Việt Nam tại Nhật Bản về khoa học, kĩ thuật, quân 
sự)
- Tiếp tục, tôi sử dụng phương pháp đàm thoại, hỏi đáp một số câu hỏi:
+ Nhóm thanh niên Việt Nam học tập trong điều kiện kiện như thế nào?
+ Tại sao trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn như vậy, các thanh niên
Việt Nam vẫn say sưa học tập?
+ Phong trào Đông du có mục đích gì?
- Với câu hỏi khó, tôi sử dụng phương pháp thảo luận nhóm 4: Tại sao
phong trào Đông du thất bại?
Sau khi mời đại diện một số nhóm trình bày, tôi nhấn mạnh: Thực dân
Pháp cấu kết với chính phủ Nhật trục xuất nhóm thanh niên Việt Nam. Năm
1909 phong trào tan rã.
- Cuối cùng, để củng cố , tôi giao phiếu học tập cho HS, yêu cầu HS làm
việc nhóm lớn ( nhóm 6)
Thời gian
diễn ra
Lãnh đạo
Nội dung
Phong trào
Mục đích của
Phong trào
Kết quả
Ngoài việc vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học ra, tôi còn chú ý
sử dụng các kĩ thuật dạy học tích cực như: kĩ thuật chia nhóm, kĩ thuật giao
nhiệm vụ, kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật “ Khăn trải bàn”, kĩ thuật “Trình bày một
phút”, kĩ thuật “ Hỏi và trả lời”, kĩ thuật “ Đọc tích cực”, kĩ thuật “ Phân tích
phim”,.
Với các kĩ thuật dạy học này, các em có cơ hội được thực hành, trải
nghiệm làm cho các em thích thú, giờ học nhẹ nhàng, thiết thực, bổ ích hơn.
Ví dụ : Chiến thắng “ Điện Biên Phủ trên không”
Tôi đã sử dụng một số phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực. Trong
đó có kĩ thuật phân tích phim. Tôi đã sưu tầm, cắt một đoạn phim tư liệu về tội
ác của đế quốc Mĩ, đoạn phim về tinh thần chiến đấu của quân và dân ta đưa vào
giáo án điện tử. Trước khi cho học sinh xem, tôi nêu câu hỏi thảo luận để các em
tập trung chú ý như: Xem phim tư liệu và cho biết giặc Mĩ đánh phá ở những
đâu, tội ác của chúng như thế nào? Với đoạn phim thứ hai, tôi lưu ý học sinh tập
trung: Quân và dân ta đánh trả như thế nào?
Sau khi học sinh xem xong, tôi yêu cầu học sinh trả lời. Vì có định hướng
trước nên học sinh trả lời tương đối tốt và rất hào hứng.
Ví dụ: Tiến vào Dinh Độc Lập
Tôi đã sử dụng một số phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực. Trong
đó có kĩ thuật trình bày 1 phút. Cuối bài tôi cho học sinh trình bày những tranh
11/24
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 5 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC
ảnh, thông tin mà nhóm mình sưu tầm được trong vòng 1 phút về chiến dịch Hồ
Chí Minh. Muốn vậy tôi phải dặn dò học sinh sưu tầm tranh ảnh về chiến dịch từ
tiết trước và định hướng cho học sinh những tranh ảnh, thông tin cần sưu tầm.
Đây là hoạt động mà học sinh rất thích thú và làm việc sôi nổi, tích cực.
Như vậy, nếu giáo viên sử dụng đúng mức, đúng chỗ, đúng lúc các
phương pháp và hình thức dạy học truyền thống cũng như hiện đại thì sẽ phát
huy tối đa các mặt mạnh của từng phương pháp. Mỗi tiết học được tiến hành
theo các phương pháp phong phú, sử dụng linh hoạt các phương pháp sẽ hạn chế
dần, đi đến khắc phục tình trạng dạy học nhồi nhét và tạo hứng thú cho học sinh
học tập hơn.
3.2. Biện pháp 2: Tổ chức các trò chơi lịch sử
Đối với học sinh Tiểu học, vui chơi vẫn là nhân tố quan trọng trong hoạt
động của học sinh. Với nhiều cách chơi khác nhau sẽ giúp học sinh “học mà
chơi, chơi mà học”. Học sinh thêm hứng thú học tập và tiếp thu bài tốt hơn. Vì
thế cùng với các phương pháp khác, trò chơi học tập là phương pháp nhằm tích
cực hoá đối tượng học sinh. Trò chơi sẽ làm thay đổi không khí học tập của lớp
làm cho không khí trở nên sôi nổi, thoải mái hơn. Học sinh sẽ thấy vui hơn, thư
thái hơn sau một quá trình tập trung cao vào việc tiếp nhận kiến thức. Bên cạnh
đó, trò chơi học tập còn tạo cho các em khả năng quan sát tốt, khả năng thuyết
trình, tinh thần đoàn kết, giao lưu trong tổ lớp tạo tính chủ động, tự tin, mạnh
dạn cho các em. Mặt khác trò chơi học tập là con đường thuận lợi để học sinh
khắc sâu kiến thức khi học. Cũng có thể trò chơi tạo cho học sinh niềm say mê,
hứng thú, tìm tòi khám phá những tri thức mới. Như vậy, trò chơi nói chung và
trò chơi học tập Lịch sử nói riêng giúp học sinh phát triển toàn diện: Đức - Trí -
Thể - Mĩ.
3.2.1. Trò chơi: Giải ô chữ Lịch sử
Giáo viên thiết kế các ô chữ hàng ngang và hàng dọc. Từ đó đặt câu hỏi 
để học sinh giải đáp. Mỗi ô chữ là một sự kiện lịch sử trong bài hoặc trong các 
bài đã học ô chữ hàng dọc là bài hoặc Lịch sử cần nhấn mạnh. Cũng có thể mỗi 
ô chữ hàng ngang có một chữ cái chìa khóa. Sau đó yêu cầu học sinh đoán 
những chữ cái bí ẩn có nội dung là gì.
Ví dụ: “Ôn tập: Chín năm kháng chiến, bảo vệ độc lập dân tộc (1945-
1954).
Sau phần ôn tập, hệ thống hoá có thể cho học sinh chơi trò chơi “Ô chữ” 
để cũng cố kiến thức
Để đẩy lùi giặc đói Bác Hồ tổ chức ngày này ?
Để đẩy lùi giặc dốt Bác Hồ tổ chức lớp học này ?
12/24
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 5 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC
Nhân dân Phú Thọ đã làm gì để chống quân Pháp nhảy dù?
Thu - Đông 1947, Việt bắc trở thành: “......giặc Pháp”
Ngày 16/09/1950, quân ta nổ súng tấn công cứ điểm này.
Tên của người anh Hùng “Chặt cánh tay phá đồn địch”?
Ngày 01/05/1954, ta mở.... tấn công lần thứ 3 đánh chiếm các cứ điểm
còn lại trong chiến dịch Điện Biên Phủ.
Tên của người anh hùng lấy thân mình lấp lỗ châu mai?
1
N G À Y Đ Ồ N G T Â M 
2
B Ì N H D Â N H Ọ C V Ụ 
3 C Ắ M C H Ô N G 
4 M Ồ C H Ô N 
5 Đ Ô N G K H Ê 
6 L A V Ă N C Ầ U
7 Đ Ợ T 
8 P H A N Đ Ì N H G I Ó T 
3.2.2. Trò chơi: Giải mật mã lịch sử
Giáo viên cho các dữ kiện lịch sử, yêu cầu học sinh nêu những hiểu biết
của em về các dữ kiện đó. Sau đó đoán xem những sự kiện đó nói về sự kiện lịch
sử hay nhân vật lịch sử nào?
Ví dụ: Khi dạy bài Ôn tập: Hơn 80 năm chống thực dân Pháp xâm lược
và đô hộ ( 1958 – 1945)
Tôi đưa ra một số dữ kiện như:
Cuối thế kỉ XIX
Nam Kì
Chiếu Cần Vương
Súng “thần công”
Phái chủ chiến
Nếu học sinh tìm ngay được mật mã ngay từ những dữ kiện đầu tiên thì
tôi yêu cầu học sinh nêu các dữ kiện lịch sử liên quan đến mật mã đã tìm được.
13/24
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 5 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC
Nếu học sinh chưa tìm được, tôi đưa ra từng dữ kiện và yêu cầu học sinh nêu
những hiểu biết của mình về những dữ kiện trên.
Hỏi: Các dữ kiện trên liên quan đến nhân vật lịch sử nào?
Đáp án: Các dữ kiện trên đều liên quan đến nhân vật lịch sử: Tôn Thất
Thuyết
Với hình thức trò chơi giải mật mã lịch sử này sẽ giúp học sinh nhớ lại
các kiến thức lịch sử đã học: giúp các em phát triển được kỹ năng tư duy, biết
liên hệ và xâu chuỗi kiến thức. Không những vậy mà nó còn giúp cho học sinh
không cảm thấy nhàm chán, trống rỗng và cứng nhắc trong các tiết học lịch sử.
3.2.3. Trò chơi: Thi trả lời nhanh
Chia lớp thành các đội chơi, phổ biến luật chơi trong các khoảng thời gian
ấn định, có thể là trong vòng 3-4 phút. Mỗi đội sẽ thực hiện yêu cầu. Những yêu
cầu này tập trung vào kiến thức đã học, trả lời đúng mỗi nội dung sẽ được một
thẻ đỏ, thuyết trình tốt cũng được một thẻ đỏ. Đội nào được nhiều thẻ đỏ nhất sẽ
đạt giải.
Ví dụ: Khi dạy bài 25 “Ôn tập: Chín năm kháng chiến bảo vệ độc lập dân 
tộc ( 1945-1954)
Tôi chia lớp theo nhóm tổ phát cho mỗi nhóm lớn các tư liệu:
Nhóm 1: + Ảnh cảm tử quân trên đường phố Hà Nội.
 + Ảnh chiến sĩ ta phất cờ trên nóc hầm Đờ - cát.
Nhóm 2: + Lược đồ chiến dịch Việt Bắc thu – đông 1947.
 + Lược đồ chiến dịch Biên giới
Nhóm 3: + Ảnh đại hội anh hung chiến sĩ thi đua và gương mẫu toàn quốc.
 + Ảnh đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng.
Nhóm 4: + Ảnh tướng Đờ Cát bị bắt.
 + Ảnh Bác Hồ trong chiến dịch Biên giới
Tôi yêu cầu các nhóm: + Nêu thời gian diễn ra sự kiện.
 + Em nhớ gì nhất về sự kiện này ?
Sau khi cả các nhóm hoàn thành phần thi của mình thì giáo viên sẽ tổng
hợp câu trả lời đúng. Qua trò chơi này sẽ thu hút được sự tham gia nhiệt tình của
đại đa số học sinh giúp các em nhớ lại các kiến thức lịch sử cơ bản mà các em
đã được học. Đặc biệt qua trò chơi này các em học sinh đã thể hiện tinh thần
đoàn kết, phối hợp ăn ý, cũng như sự nhanh nhẹn của mình. Đồng thời nó giúp
cho tiết học trở nên sinh động hơn.
3.2.4. Trò chơi: Ghi nhớ Lịch sử
GV chia lớp thành các đội chơi, chuẩn bị sẵn bảng viết. Trong một
khoảng thời gian nhất định các đội chơi cử đại diện lên viết các mốc lịch sử, các
14/24
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 5 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC
nhân vật lịch sử hay các sự kiện lịch sử theo yêu cầu của giáo viên. Đội nào ghi
được nhiều hơn và đúng thì sẽ thắng cuộc.
Ví dụ: Trong bài 29 “Ôn tập: Lịch sử nước ta từ giữa thế kỉ XIX đến
nay”. Tôi chia lớp thành 4 nhóm (4 đội chơi) phát cho mỗi nhóm một bảng phụ
và 1 bút dạ, yêu cầu các nhóm suy nghĩ, thảo luận rồi ghi vào bảng phụ các mốc
lịch sử quan trọng trong giai đoạn này, trong khoảng thời gian 2 phút. Đội nào
ghi được nhiều mốc thời gian chính xác sẽ là đội thắng cuộc.
Bằng trò chơi ghi nhớ lịch sử này thì không những giúp học sinh có điều
kiện ghi nhớ, khắc sâu các mốc, các sự kiện và các nhân vật lịch sử. Mà nó còn
góp phần giúp học sinh phát huy được sự nhanh trí tích cực của mình, tạo cho
không khí tiết học trở nên sinh động và sôi nổi. Nhưng điều quan trọng nhất là
nó sẽ tạo cho học sinh một tâm lý thoải mái, hứng thú khi đón nhận các tiết học
lịch sử.
3.2.5. Trò chơi: Sưu tầm và thuyết minh những hình ảnh lịch sử
- GV chia lớp thành nhiều nhóm, yêu cầu mỗi nhóm sưu tầm các tranh
ảnh lịch sử và có lời thuyết minh cho các tranh ảnh đó, cử đại diện của các nhóm
lần lượt lên giới thiệu và thuyết minh về bức tranh, ảnh lịch sử mà nhóm mình
đã sưu tầm được. Sau đó Giáo viên có thể nhận xét và bổ sung thêm.
Ví dụ:
Ảnh Bến cảng Nhà Rồng đầu thế kỷ XX.
Ảnh bộ đội ta kéo pháo lên mặt trận Điện Biên Phủ.
Ảnh dân công mở đường tải đạn ra chiến trường
Ảnh chân dung các nhân vật lịch sử.
Trò chơi sưu tầm và thuyết minh những hình ảnh lịch sử giúp học sinh có
thái độ quan tâm, chú ý đến các bức tranh ảnh có liên quan đến các sự kiện,
nhân vật lịch sử. từ đấy có ý thức tìm tòi các tranh ảnh lịch sử và có những tình
cảm, cảm nhận cũng như những hiểu biết đối với các tranh ảnh lịch sử đó. Hơn
thế nữa, trò chơi này đã giúp cho học sinh phát huy được năng khiếu bình luận,
thuyết minh và góp phần tạo cho học sinh có những tình cảm tốt đối với bộ môn
lịch sử.
3.2.6. Trò chơi: Thi hiểu biết về các danh nhân mang tên đường phố
Trong các giờ ngoại khóa tôi giới thiệu cho học sinh bản đồ của một thành
phố nào đó. Tôi chỉ cho học sinh thấy tên của một số con đường mang tên các
danh nhân, các nhân vật lịch sử. Rồi yêu cầu các em nêu hiểu biết về các nhân
vật lịch sử hoặc các danh nhân đó.
Ví dụ: Tôi cho học sinh quan sát bản đồ thành phố Hà Nội và chỉ cho học
sinh thấy những con đường mang tên của các nhân vật lịch sử như: Trương
15/24
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 5 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC
Định, Nguyễn Trường Tộ, Phan Bội Châu, Phan Đình Giót, Trần Phú, Lý Thái
Tổ, Lê Hồng Phong,... Rồi gọi từng học sinh trình bày về sự hiểu biết của mình
về từng nhân vật lịch sử trên.
 Đây là một trò chơi mà qua đó giáo viên có thể đánh giá được những hiểu
biết của học sinh về các nhân vật lịch sử, các danh nhân. Từ đó đã giúp cho học
sinh rèn luyện được kỹ năng sử dụng bản đồ các thành phố, thị xã. Giúp các em
có thêm được những hiểu biết, những tìm tòi, suy nghĩ về các con đường mang
tên các nhân vật lịch sử, các danh nhân. Mặt khác trò chơi thi hiểu biết về các
danh nhân mang tên đường phố còn tạo cho học sinh niềm thích thú khi học tập
môn lịch sử.
3.2.7.Trò chơi: Vẽ tranh và kể lại câu chuyện lịch sử theo tranh .
Đây là một trò chơi tương đối mới mẻ đối với học sinh. Trong chương
trình hiện nay học sinh đã được học môn Mĩ thuật trong chương trình chính
khoá, vì vậy giáo viên có thể phát huy năng khiếu hội hoạ của học sinh bằng
cách cho học sinh vẽ lại các nhân vật lịch sử hoặc sự kiện lịch sử sau đó cho các
em kể lại những nét chính về nhân vật lịch sử hoặc sự kiện lịch sử mình đã vẽ.
4. Sử dụng sơ đồ tư duy (SĐTD)
Hiện nay công nghệ thông tin đã được áp dụng trong nhiều bài dạy Lịch
sử, ngoài sử dụng nhiều tranh ảnh, bản đồ, lược đồ, làm cho giờ học thêm sinh
động, phong phú, hiệu quả dạy học được nâng lên nhưng không phải lúc nào
cũng có thể áp dụng công nghệ thông tin, đặc biệt là ở những lớp học chưa được
trang bị những phương tiện cần thiết để sử dụng các phương tiện nghe nhìn. Qua
áp dụng phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy, tôi thấy rằng việc vận dụng vào dạy
học Lịch sử lớp 5 là rất cần thiết và có hiệu quả tốt. Bên cạnh việc học sinh hiểu
và ghi nhớ bài học tốt hơn, việc vận dụng SĐTD vào dạy học Lịch sử lớp 5 còn
rèn luyện cho các em kĩ năng làm việc cũng như sắp xếp cuộc sống một cách
khoa học hơn, tập luyện sự kiên trì và phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo hiệu
quả. 
Sử dụng SĐTD trong việc dạy kiến thức mới. Có thể tóm tắt một số hoạt
động dạy học trên lớp với SĐTD trong việc dạy kiến thức mới :
Hoạt động 1: HS lập SĐTD theo nhóm hay cá nhân với gợi ý của GV.
Hoạt động 2: HS hoặc đại diện của các nhóm HS lên báo cáo, thuyết minh
về SĐTD mà nhóm mình đã thiết lập.
Hoạt động 3: HS thảo luận, bổ sung, chỉnh sửa để hoàn thiện SĐTD về
kiến thức của bài học đó. GV sẽ là người cố vấn, là trọng tài giúp HS hoàn chỉnh
SĐTD, từ đó dẫn dắt đến kiến thức của bài học.
16/24
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 5 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC
Hoạt động 4: Củng cố kiến thức bằng một SĐTD mà GV đã chuẩn bị sẵn
hoặc một SĐTD mà cả lớp đã tham gia chỉnh sửa hoàn chỉnh, cho HS lên trình
bày, thuyết minh về kiến thức đó.
 Cụ thể tôi đã áp dụng sơ đồ tư duy vào dạy các dạng bài sau:
4.1. Áp dụng sơ đồ tư duy cho dạy bài mới :
Ví dụ: khi dạy bài “ Vượt qua tình thế