Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tiết thực hành trên máy tính trong môn Tin học cho học sinh Lớp 4

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ 
 TIẾT THỰC HÀNH TRÊN MÁY TÍNH TRONG 
MÔN TIN HỌC CHO HỌC SINH LỚP 4’’ 
Lệ Thủy, tháng 4 năm 2020 
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ 
 TIẾT THỰC HÀNH TRÊN MÁY TÍNH TRONG 
MÔN TIN HỌC CHO HỌC SINH LỚP 4’’ 
 Họ và tên: Nguyễn Thị Thanh Diệp 
 Chức vụ: Giáo viên 
 Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Phú Thủy 
Lệ Thủy, tháng 4 năm 2020 
1. Phần mở đầu 
1.1. Lí do chọn đề tài 
 Trong những năm gần đây sự phát triển của công nghệ thông tin đang 
ngày càng lớn mạnh, đặc biệt là cuộc cách mạng 4.0 trên thế giới đã và đang có 
ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của các nước. Nó quyết định quốc gia nào sẽ 
tiếp tục phát triển hay sẽ tụt hậu. Vì điều đó mà bản thân tôi nghĩ mình có thể 
đóng góp một phần nhỏ vào sự phát triển của nước nhà. Với vai trò là một giáo 
viên dạy tin học trong trường Tiểu học, tôi mong muốn giúp học sinh có được 
những thành công nhất định ở bậc tiểu học để các em có nền móng vững chắc 
tạo đà cho các em trên các cấp học tiếp theo. 
Trong xu thế phát triển của hệ thống giáo dục hiện nay, môn Tin học đóng 
một vai trò hết sức quan trọng, nó không chỉ góp phần nâng cao chất lượng và 
hiệu quả giáo dục toàn diện mà còn tạo tiền đề vững chắc cho các em học sinh 
trên con đường hội nhập. Mặc dù vậy, việc triển khai dạy và học môn Tin học 
vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn thách thức. 
 Trường nơi tôi công tác được đầu tư phòng máy tính cho học sinh từ 
nhiều năm trước, các em được học Tin học ở các khối lớp 3, lớp 4 và lớp 5. 
Trong quá trình dạy học tôi phát hiện các em rất thông minh và có hứng thú 
trong việc học bộ môn này. Tuy nhiên, kĩ năng thực hành của các em còn chậm 
và hiệu quả chưa cao. Qua thực tế đó tôi luôn băn khoăn, trăn trở và mong muốn 
tìm ra biện pháp khắc phục, nâng cao chất lượng mỗi giờ thực hành. Chính vì 
thế mà tôi lựa chọn đề tài “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tiết thực 
hành trên máy tính trong môn Tin học cho học sinh lớp 4” nhằm cải thiện 
được tình trạng nói trên. 
 1.2. Điểm mới của SKKN: 
 Nâng cao chất lượng giảng dạy học sinh hoàn thành khối lượng bài thực 
hành cao hơn trước, giờ thực hành không mất trật tự giáo viên dễ dàng quản lý và 
hướng dẫn học sinh. 
1.3. Phạm vi áp dụng: 
Đề tài này được áp dụng trong môn tin học cho học sinh lớp 4 trường 
Tiểu học nơi tôi đang công tác. 
2. Phần nội dung. 
2.1. Thực trạng dạy học tiết thực hành trên máy tính trong môn Tin 
học cho học sinh lớp 4 ở trường Tiểu học nơi tôi đang công tác : 
Nhà trường đã được trang bị phòng máy 2 phòng máy với 24 máy dành cho 
học sinh và 2 máy chủ dành cho giáo viên. Các máy được kết nối mạng tạo điều 
kiện thuận lợi cho việc giảng dạy . 
Trước khi thực hiện đề tài tôi đã khảo sát học sinh khối 4 thông qua giờ dạy 
lí thuyết và thực hành. Kết quả thu được: 
Năm học: 2018 – 2019 
Mức độ thao tác Trước khi thực hiện đề tài 
Số học sinh Tỉ lệ % 
Thao tác nhanh, đúng 73/215 33,9 
Thao tác đúng 120/215 55,8 
Thao tác chậm 18/215 8,37 
Chưa biết thao tác 4/215 1,86 
* Thuận lợi: 
Được các cấp lãnh đạo, nhà trường quan tâm, tạo điều kiện về cơ sở vật 
chất, phòng máy, phụ huynh học sinh trang bị cho con em đầy đủ sách vở, một 
số gia đình phụ huynh còn có máy tính để bàn ở nhà cho học sinh thực hành. 
Nội dung sách nhẹ nhàng, trình bày đẹp, sách chú trọng nhiều về phần thực 
hành rất phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu học. 
Phần lớn học sinh đều có hứng thú với máy tính. 
Việc thực hành mang lại kết quả ngay lập tức và có được cái nhìn trực 
quan, sinh động. chính vì thế các em thích học tin học, nhất là tiết thực hành. 
Được Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên đầu tư kinh phí để nâng cấp, 
sửa chữa phòng máy. 
Môn Tin học là một môn học Tự chọn nên học sinh tiếp thu kiến thức một 
cách thoải mái, không bị gò ép. 
Học sinh đã nắm được các kiến thức cơ bản của bài học. Từ đó các em đã 
biết sử dụng và ứng dụng phần mềm vào việc học tập. 
Kỹ năng thực hành của một bộ phận học sinh khá tốt. 
Nhà trường đã trang bị cho phòng máy mạng internet để kết nối và tải các 
phần mềm học tập khi cần thiết . 
* Khó khăn 
Các em học sinh của trường chủ yếu là con em nông thôn, chưa có nhiều 
điều kiện để tiếp cận với môn Tin học. Trong khi đây là một môn học mới, cần 
sự hỗ trợ từ máy tính. Do vậy việc tiếp thu bài học của các em cũng còn rất hạn 
chế. 
Mặt khác, do điều kiện kinh tế khó khăn, về nhà các em không có máy tính 
để học mà chỉ khi đến lớp mới có máy để thực hành nên cũng ảnh hưởng lớn tới 
chất lượng dạy và học môn Tin học. 
Đây là môn học tự chọn nên một số học sinh học chưa nghiêm túc và phụ 
huynh chưa quan tâm. 
Việc rèn luyện thói quen gõ 10 ngón tay cho học sinh còn gặp khó khăn do 
các em không có nhiều thời gian cho việc luyện tập trên lớp. 
Sĩ số học sinh trong một lớp đông, vì thế các em phải ngồi 2 người một 
máy và thay ca thực hành nên thời gian thực hành trong một tiết học chưa đảm 
bảo. 
Học sinh học tiết thực hành thường hay mất trật tự. 
2.2. Các biện pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. 
Tin học là môn học đặc thù và có liên quan chặt chẽ với sử dụng máy tính, 
đặc trưng quan trọng của bộ môn này là học lí thuyết phải đi đôi với thực hành. 
Do vậy, để dạy học Tin học có hiệu quả, giáo viên vừa phải trang bị cho học 
sinh kiến thức khoa học về Tin học, phát triển tư duy, vừa phải chú trọng rèn 
luyện kỹ năng thực hành, ứng dụng, tạo mọi điều kiện để học sinh được thực 
hành, nắm bắt và tiếp cận những công nghệ mới của tin học phục vụ học tập và 
đời sống. Tuy nhiên, từ thực tế dạy học tại trường bản thân tôi nhận thấy, nhiều 
học sinh tỏ ra ngại thực hành, thao tác cơ bản trên máy còn chưa chuẩn; đa số 
thực hành trên máy chỉ tập trung vào học sinh khá và giỏi, số còn lại chỉ quan sát 
nên khi giáo viên hỏi không thực hiện được công việc theo yêu cầu. Để có thể 
khắc phục được hạn chế nêu trên, tôi mạnh dạn đưa ra một số Biện pháp như 
sau: 
Biện pháp 1: Thiết kế giáo án phù hợp 
Đây là công việc bắt buộc của tất cả các tiết học, môn học. Tuy nhiên với 
tiết thực hành Tin học, ngoài việc soạn giảng bình thường theo quy định giáo 
viên cần phải nêu rõ các yêu cầu cho từng bài thực hành, trong đó nêu rõ các yêu 
cầu từ thấp đến cao và yêu cầu cho từng đối tượng giỏi, khá, trung bình, yếu. 
Thiết kế bài dạy thực hành phù hợp với nhiều đối tượng học sinh là nội 
dung quan trọng cần lưu ý, bởi việc này sẽ giúp giáo viên chuẩn bị chu đáo hơn 
về kiến thức, kỹ năng, phương pháp, tiến trình của một tiết dạy thực hành. 
Xác định được mục tiêu trọng tâm của bài học về kiến thức, kỹ năng. Tìm 
ra được những kỹ năng cơ bản dành cho học sinh yếu kém và những kiến thức 
kỹ năng dành cho học sinh khá giỏi, tham khảo thêm tài liệu để mở rộng, đi sâu 
hơn vào bài giảng, giúp giáo viên nắm tổng thể, giải thích cho học sinh khi cần 
thiết. Giáo viên cũng cần nắm được mục đích yêu cầu, chuẩn kiến thức của 
chương, của bài để thiết kế các hoạt động học tập phù hợp với trình độ học sinh 
và điều kiện dạy và học; đồng thời, hoàn chỉnh tiến trình của một giờ dạy học 
với đầy đủ các hoạt động cụ thể. 
Biện pháp 2: Kiểm tra phòng máy trước giờ dạy 
Trước mỗi giờ thực hành, giáo viên cần đến trước để kiểm tra phòng máy, 
các thiết bị điện, màn hình, cây máy tính, sự hoạt động của máy tính, máy chiếu, 
các bàn ghế ngồi học đảm bảo cho một tiết dạy thực hành được ổn định, an 
toàn với tất cả học sinh. 
 Biện pháp 3: Điều hành tổ chức giờ dạy 
Điều quan trọng trong tiết thực hành là giáo viên phải tổ chức và điều 
khiển các đối tượng học sinh trên lớp. Trong điều kiện hiện nay cơ sở vật chất 
nhà trường không đảm bảo 1 máy/1 học sinh, giáo viên nên chia lớp thành hai 
nhóm thực hành. Bước này vô cùng quan trọng, bởi vì học sinh thường hay mất 
trật tự trong các giờ thực hành. Với việc chia nhóm, học sinh nhóm sau có thể 
quan sát các bạn nhóm trước thực hành và rút ra kinh nghiệm cho bản thân mà 
không cần đến sự giúp đỡ của giáo viên. Tuy nhiên, để thực hành theo nhóm 
hiệu quả, buộc giáo viên phải lựa chọn nội dung đưa vào thực hành phù hợp với 
nhiều đối tượng học sinh. 
Vì vậy, giáo viên cần xác định đúng mức nội dung thực hành, phải vừa sức 
với học sinh, thuộc nội dung học sinh đã được nghiên cứu, dễ tổ chức thực hiện 
trong điều kiện trang bị máy tính hiện có của nhà trường. 
Học sinh ngồi 2 em/ 1 máy tính trong nhóm 
Giáo viên hướng dẫn học sinh các kỹ năng thao tác trong bài thực hành, 
thao tác mẫu bằng máy chiếu cho học sinh quan sát. Tổ chức hướng dẫn học 
sinh thực hành, gợi mở, khuyến kích học sinh tích cực hoạt động; đồng thời 
quan sát, theo dõi và bổ trợ học sinh khi cần. Phát hiện những nhóm thực hành 
không có hiệu quả để uốn nắn điều chỉnh kịp thời, chỉ trợ giúp, tránh đi sâu can 
thiệp làm hạn chế khả năng độc lập sáng tạo của học sinh. Giáo viên có thể đưa 
ra nhiều cách để thực hiện một thao tác giúp các em rèn luyện và nâng cao kỹ 
năng thực hành. 
Biện pháp 4: Chia nhỏ nội dung bài tập thực hành 
Một số bài thực hành gồm nhiều yêu cầu khác nhau, giáo viên có thể chia 
nhỏ ra thành nhiều yêu cầu với mức độ từ dễ đến khó, cho học sinh thực hành 
theo những yêu cầu đã nêu. Giáo viên phải đặt ra mỗi yêu cầu hoàn thành trong 
khoảng thời gian nhất định nào đó với mỗi nhóm đối tượng. Điều đó có thể thúc 
đẩy sự cố gắng hoàn thành nhiệm vụ của học sinh; học sinh khá giỏi có thể thực 
hiện theo nhiều cách để có thể hoàn thành nhiệm vụ trong khoảng thời gian 
nhanh nhất. 
Ví dụ 1: Khi dạy bài “ Vẽ hình chữ nhật, hình vuông” với nội dung bài 
thực hành dưới đây: 
Giáo viên có thể chia nhỏ nội dung như sau: 
- Dùng công cụ chọn màu đỏ để vẽ hình vuông thứ nhất 
- Chọn màu vàng để vẽ hai hình chữ nhật bên cạnh 
- Sau đó chọn màu tím để vẽ hình vuông thứ 2 và thứ 3 
- Chọn màu xanh ngọc để vẽ hai hình chữ nhật 
- Chọn màu xanh nước biển để vẽ hình vuông thứ 4 
- Cuối cùng chọn màu xanh lá cây để vẽ hình vuông ở giữa. 
Ví dụ 2: Khi dạy bài : “Thực hành tổng hợp” 
Giáo viên có thể chia nhỏ thành các yêu cầu sau: 
Dùng công cụ vẽ hai bức tường nhà, ô cửa sổ, ô cửa ra vào 
Dùng công cụ vẽ mái nhà, con đường, đường viền xung quanh 
Dùng công cụ vẽ cây xanh 
Dùng công cụ tô màu theo mẫu 
Các bài tập không quá dài mà được nâng dần từ mức đơn giản đến phức 
tạp, ngoài ra giáo viên có thể kết hợp với kiến thức của bài học trước hoặc liên 
hệ với môn học khác. 
Ví dụ: Khi thực hành vẽ hình vuông, giáo viên có thể yêu cầu học sinh vẽ 
theo mẫu sau: 
 Ở hình vẽ trên, ngoài việc vẽ hình vuông học sinh còn được ôn lại cách vẽ 
đường thẳng, đường cong, tô màu và trang trí hình vuông. Qua đó các em sẽ liên 
tưởng đến bài trang trí hình vuông trong môn Mĩ thuật lớp 4 
Biện pháp 5: Phát động phong trào “đôi bạn cùng tiến” 
Phương pháp này không chỉ dùng trong môn Tin học, ở cấp Tiểu học. Mà ở 
các môn học khác, cấp học khác vẫn có hiệu quả cao. Trong phương pháp này, 
giáo viên chia lớp thành hai nhóm lớn, trong mỗi nhóm lại chia thành các cặp 
mỗi cặp ngồi một máy tính, ngồi cố định với nhau trong suốt học kì, các em sẽ 
cùng học, cùng thực hành ngay từ đầu năm học cho đến hết năm học. Giáo viên 
sẽ theo dõi quá trình học, tiến bộ của các nhóm qua các tuần, tháng và có đánh 
giá sau mỗi tháng, học kì. Xem hai bạn nào tiến bộ nhất trong nhóm đó thì cuối 
học kì cô sẽ có phần thưởng. 
Học sinh hỗ trợ lẫn nhau là phương pháp thu hút sự tham gia của học sinh, 
phù hợp với đổi mới phương pháp giáo dục hiện nay là “dạy ít, học nhiều”. Với 
phương pháp này thì giáo viên chia mỗi máy tính một học sinh khá, giỏi kèm 
một học sinh yếu để các học sinh giỏi này hỗ trợ giáo viên kèm cặp, giúp đỡ bạn 
thực hành. Giáo viên hướng dẫn cho nhóm học sinh có khả năng học tập tốt thật 
kỹ trước khi tiến hành để nhóm đối tượng hỗ trợ này nắm chắc kiến thức; Nhắc 
nhở học sinh thực hiện tốt vai trò của người hỗ trợ và người nhận hỗ trợ. Giáo 
viên cũng nên chỉ ra các điều kiện cần để đảm bảo có được hoạt động học sinh 
hỗ trợ lẫn nhau hiệu quả. 
Học sinh thực hành theo cặp 
Trong hai bạn này sẽ có một học sinh khá, giỏi kèm một học sinh yếu. Khi 
thực hành thì học sinh giỏi sẽ làm mẫu trước và bạn còn lại làm theo dưới sự 
giúp đỡ của bạn bên cạnh. 
Biện pháp 6: Có phần thưởng để khuyến khích học sinh 
Trong môn Tin học Giáo viên có thể sử dụng các phần mềm, các trò chơi 
để treo thưởng, khuyến khích cho học sinh có động lực học tập. Ví dụ nhóm nào 
hoàn thành bài trước thời gian quy định thì sẽ được chơi các phần mềm trong 
máy tính hoặc vào xem mạng internet Làm như vậy sẽ khuyến khích học sinh 
tập trung vào làm bài và hoàn thành sớm yêu cầu của giáo viên. 
 Học sinh giải trí sau khi hoàn thành bài trước thời gian 
2.3. Những kết quả đạt được: 
Trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này, các học sinh thực hành tin 
học chưa mấy hứng thú,vừa làm vừa chơi, đa phần các em làm cho có bài. Từ 
sau khi áp dụng tôi nhận thấy nhiều học sinh đã có thái độ yêu thích môn học 
hơn, Thao tác thành thạo, đúng chuẩn, biết vận dụng môn tin học vào trong học 
toán, tiếng việt và đặc biệt hơn là xây dựng cho các em tác phong hoạt động 
nhóm . Việc dạy học với các biện pháp đã nêu đòi hỏi người giáo viên phải luôn 
tìm tòi, đổi mới phương pháp dạy học phù hợp và hiệu quả. Tôi tin rằng nếu áp 
dụng biện pháp này ở những giờ học bộ môn của các khối lớp khác thì cũng sẽ 
đem lại những hiệu quả rõ rệt, áp dụng được nhiều kiến thức đã học vào cuộc 
sống hàng ngày, góp phần không nhỏ nâng cao chất lượng môn học. So với năm 
học trước thì số học sinh thao tác nhanh, thao tác đúng đã tăng rõ rệt, số học 
thao tác chậm, chưa biết thao tác giảm đáng kể. 
3. Phần kết luận 
3.1. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm: 
 Từ khi thực hiện đề tài đã mang lại kết quả tốt, phục vụ thiết thực cho giờ 
dạy của tôi. Những biện pháp tổ chức tiết thực hành tin học của trường thực hiện 
có lẽ không phải là những biện pháp mới lạ đối với các đơn vị bạn, tuy nhiên 
đây là một số biện pháp đơn giản mà hiệu quả. Qua cách làm trên, tôi đã nâng 
cao chất lượng các giờ thực hành tin học và góp phần giúp các em áp dụng vào 
học tập các môn học khác trong nhà trường. 
 Qua quá trình áp dụng đề tài tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm sau: 
Thứ nhất: Giáo viên phải luôn tìm tòi sáng tạo cách dạy, cách học tạo sự 
hứng thú tiếp thu bài. 
Thứ hai: Phải có lòng yêu nghề, tích cực học tập, bồi dưỡng nâng cao 
chuyên môn nghiệp vụ 
Thứ ba: Phải thường xuyên, tích cực thăm lớp dự giờ, hội thảo phương 
pháp giảng dạy các bộ môn khác. 
Thứ tư: Tuỳ theo tình hình thực tế của từng lớp, giáo viên và trò cùng bàn 
bạc và thảo luận xem bạn nào thực hiện còn chậm và chưa đầy đủ, lúc này giáo 
viên đề nghị các học sinh nhanh nhất, làm tốt nhất tới hướng dẫn trực tiếp cho 
học sinh đó. 
Thứ năm: Tích cực tham mưu với nhà trường để tăng cường nâng cấp 
máy tính, trang thiết bị dạy học. 
Thứ sáu: Thực hiện tốt các quy định của ngành đề ra. 
3.2. Kiến nghị, đề xuất: 
Với bộ môn tin học cần có sự quan tâm hơn nữa về cơ sở vật chất phục vụ 
cho việc dạy và học thực hành. Trong một đề tài nhỏ và thời gian hạn chế những 
vấn đề nêu ra chắc chắn sẽ còn nhiều thiếu sót và mong muốn các vị lãnh đạo 
cấp trên, các đồng nghiệp bổ xung để nội dung trên được hoàn thiện và phát huy 
hiệu quả. 
Cuối cùng xin chân thành cảm ơn sự chỉ đạo sát sao của ban giám hiệu 
nhà trường, sự giúp đỡ nhiệt tình của tổ chuyên môn và sự đóng góp ý kiến quý 
giá của các đồng nghiệp trong nhà trường đã giúp tôi hoàn thành và áp dụng có 
hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm này.