Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp làm tốt công tác chủ nhiệm ở Tiểu học

vệ sinh; các tổ trưởng, tổ phó. Nếu không có em nào tham gia ứng cử tôi cho cả lớp bàn bạc để bình bầu ra đội ngũ tự quản của lớp ( gồm 1 lớp trưởng và 2 lớp phó, 3 tổ trưởng, 3 tổ phó) . Nhiệm vụ cụ thể như sau:
+ Lớp Trưởng: Theo dõi mọi hoạt động của lớp, điều khiển các tiết sinh hoạt hằng tuần, báo cáo kết quả thi đua về mọi mặt của lớp hằng tuần, hằng tháng cho giáo viên chủ nhiệm.
+ Lớp phó Học tập: theo dõi về mặt học tập của lớp, giải đáp mọi thắc mắc của các bạn về học tập, lập kế hoạch giúp đỡ các bạn chưa hiểu bài vươn lên.
+ Lớp phó Lao động, văn thể mĩ: Chịu trách nhiệm về mặt lao động vệ sinh của lớp, nhắc nhở trực nhật, giữ vệ sinh chung, đi vệ sinh đúng nơi quy định. Tổ chức theo dõi, tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao do Tổng phụ trách Đội, do trường tổ chức.
+Tổ trưởng: Theo dõi các hoạt động của tổ, nắm kết quả học tập của từng tổ viên, xếp loại đánh giá tổ viên và báo cáo cho lớp trưởng tổng hợp.
Sau khi cả lớp biểu quyết các chức danh tôi ra điều kiện: Trong thời gian từ 1 đến 2 tháng nếu bạn nào làm không tốt các em sẽ giới thiệu bạn khác, nếu em nào chưa được giới thiệu mà trong tháng có nhiều tiến bộ, có khả năng đảm nhiệm sẽ tiếp tục được giới thiệu.
Để tạo điều kiện cho các em giúp đỡ, kèm cặp nhau trong học tập tôi xếp chỗ ngồi như sau: Ưu tiên những em thị lực kém, thấp bé, nhận thức chậm ngồi bàn trên; sắp xếp đảm bảo tổ nào cũng có học sinh nhận thức nhanh, nhận thức chậm. Trong một bàn xếp em chăm học ngồi cùng em chưa chăm; em chữ đẹp, cẩn thận ngồi cạnh em chữ xấu để tạo điều kiện kèm cặp giúp đỡ nhau và xếp luôn đó làm "Đôi bạn cùng tiến". Trong bàn đó tôi lại phân công luân phiên làm bàn trưởng: mỗi em làm bàn trưởng một tuần. Điều quan trọng là sự phân công ấy kết hợp được năng lực và nguyện vọng của các em, đôi bạn phải biết yêu thương, giúp đỡ nhau, tạo điều kiện phát huy vai trò tự quản của học sinh và các em thấy được sự quan tâm của cô giáo với các em. Tuy nhiên hàng tháng tôi cũng có sự thay đổi chỗ ngồi nếu thấy tình hình thực tế chưa hợp lí.
7.3.3.Biện pháp 3: Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm (Trong sổ chủ nhiệm)
Việc lập kế hoạch và xây dựng đội ngũ song song với nhau giúp giáo viên chủ nhiệm có tầm nhìn xa, bao quát hơn trong công tác chủ nhiệm vì thế dựa trên sự tìm hiểu và nắm bắt đội ngũ học sinh, dựa vào kế hoạch nhà trường tôi lập kế hoạch tỉ mỉ, sát sao với tình hình thực tế của lớp. Phần chung có điều tra cơ bản học sinh trong lớp, kế hoạch và biện pháp thực hiện cả năm học rõ ràng về số lượng và chất lượng. Phần kế hoạch công tác tháng có nội dung hoạt động và biện pháp thực hiện cho từng tháng. Hết tháng có đánh giá việc thực hiện các hoạt động đã đề ra trong tháng. Tiếp theo là phần theo dõi gương người tốt việc tốt và các hiện tượng cần nhắc nhở phần này cần phải theo dõi thường xuyên và chặt chẽ có ghi chép, đánh giá mọi sự tiến bộ cũng như những tồn tại chưa khắc phục được của từng em, để có hướng giải quyết, giúp đỡ kịp thời. Việc theo dõi đánh giá này thể hiện qua từng ngày, từng tuần. Cuối cùng là phần theo dõi các cuộc họp cha mẹ học sinh và các khoản đóng góp nhân đạo từ thiện; nội dung các cuộc họp cha mẹ học sinh.
7.3.4.Biện pháp 4: Xây dựng kỉ cương, nề nếp
Đây là công tác đóng vai trò quan trọng, có thể quyết định đến học tập và mọi phong trào của lớp vì lớp học có trật tự, có nề nếp tốt thì học sinh mới chú ý nghe giảng và hiểu bài được. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong việc giúp học sinh lĩnh hội hết các kiến thức của tiết học.
Ngay từ khi nhận lớp, tôi đã cho các em học sinh học Nội quy học sinh, phân tích kĩ để các em hiểu nội quy đó. Do các em còn nhỏ, ít chú ý ghi nhớ các yêu cầu, nội quy của lớp do vậy tôi phải thường xuyên nhắc nhở đến khi các em quen dần, đặc biệt trong một, hai tháng đầu giáo viên phải chỉ dẫn tỉ mỉ cho học sinh từng tí một để các em thực hiện.
Ví dụ: Hướng dẫn học sinh nắm được các ký hiệu trên bảng, cách giơ tay phát biểu, cách sắp xếp đồ dùng học tập, cách trả lời câu hỏi, cách thảo luận nhóm, cách lấy sách vở... từ đó rèn cho học sinh tác phong nhanh nhẹn trong mọi hoạt động.
- Duy trì nề nếp truy bài đầu giờ và kiểm tra bài của nhau trong các tiết học giúp giáo viên tiết kiệm được thời gian và hướng các em vào mục tiêu tự đánh giá kết quả của mình.
- Trong tuần học đầu tiên, tôi đã đưa ra các yêu cầu thi đua giữa các tổ và các cá nhân các bạn để các em cùng thi đua, phấn đấu.
- Bên cạnh đó, tôi luôn giáo dục các em ý thức giữ gìn môi trường xung quanh xanh, sạch, đẹp giúp cho chúng ta có sức khoẻ tốt. Quy định dọn vệ sinh lớp học (lau chùi bàn ghế, chân tường, cửa sổ vào chiều thứ 5 hàng tuần), hướng dẫn các em cụ thể cả việc đi vệ sinh đúng nơi quy định, vứt rác đúng chỗ.
7.3.5.Biện pháp 5: Bồi dưỡng rèn luyện học sinh , nâng cao chất lượng dạy và học.
Sau khi khảo sát, điều tra tình hình học tập của các em, tôi tiến hành phân loại học sinh để có biện pháp giảng dạy cho phù hợp với từng đối tượng.
- Với những em học sinh chưa ngoan và các em có hoàn cảnh khó khăn tôi thường quan tâm sát sao, khen khi thực hiện tốt hoặc có tiến bộ, chỉ ra chỗ chưa đúng, hướng dẫn cách sửa các hành vi chưa đúng, động viên để các em thấy yêu trường, yêu lớp, thích đi học và chăm chỉ học tập hơn, ngoan hơn.
- Đối với những em học nhận thức chậm, tôi không yêu cầu cao về kiến thức mà mỗi ngày tôi ra bài tập vừa sức để các em có thể làm được. Trong các tiết học, tôi luôn ra những câu hỏi dễ để các em trả lời trong các giờ học và chính các bạn trong lớp cũng thường động viên những bạn này bằng những tràng vỗ tay tán thưởng. Vì thế không khí học tập của lớp tôi luôn sôi nổi. Tôi tranh thủ thời gian kèm cặp các em vào những tiết buổi chiều: tiết Luyện Toán, luyện Tiếng Việt, tiết hướng dẫn tự học.
- Với những em có hoàn cảnh đặc biệt, tôi dành nhiều thời gian cho các em hơn, điều này cũng được tôi giải thích rất rõ với cả lớp để các bạn hiểu và biết chia sẻ giúp đỡ nhau khi tôi không có mặt kịp thời. Thường xuyên gọi điện hay đến thăm gia đình để trao đổi về tình hình học tập và kết hợp cùng phụ huynh kèm cặp các em học ở nhà.
- Đối với học sinh khá, giỏi tôi thường yêu cầu cao hơn. Trong các giờ học các em thường phải trả lời những câu hỏi khó hơn, làm thêm bài tập dành cho học sinh khá, giỏi. Mọi thao tác cũng phải nhanh nhẹn hơn các bạn học trung bình.
- Trong giờ học tôi luôn bao quát lớp, không để tình trạng các em không chú ý. Giảng giải thật kĩ những bài tập khó, dùng nhiều phương pháp dạy học linh hoạt như: Phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp hỏi đáp, phương pháp kĩ thuật khăn trải bàn,  kích thích sự hứng thú, tích cực và tính tự học, sáng tạo của học sinh. Mặt khác tôi luôn biểu dương, khen ngợi những em hăng say trong giờ học, động viên, giúp đỡ kịp thời những em còn chưa trả lời đúng, hay tự tin, mặc cảm để các em cố gắng vươn lên.
- Duy trì và làm tốt phong trào Đôi bạn cùng tiến. Tôi luôn giành thời gian cho các em tự bình bầu thi đua giữa các tổ, các cá nhân, các bàn vào các tiết sinh hoạt cuối tuần; bình bầu đôi bạn tiến bộ nhất trong tuần và tiến hành tổng kết thi đua vào cuối tháng. Các tổ và cá nhân xuất sắc được tuyên dương, khen thưởng trước tập thể lớp. Sau mỗi đợt thi đua, tôi trích quỹ lớp để mua phần thưởng tặng các em, phần thưởng có khi chỉ là bông hoa dán lên bảng thi đua, quyển vở, hay hộp bút màu, chiếc bút chì, thước kẻ, quyển truyện tranh nhưng đã động viên, khuyến khích được các em thi đua học tập, cố gắng vươn lên. Chính vì vậy, nhiều em từ chỗ đọc chậm, ngắc ngứ, viết sai chính tả rất nhiều đến cuối kì 1, cuối năm đã tiến bộ về đọc và viết. Nhiều em chưa thuộc bảng nhân, chia; tính toán cộng, trừ có nhớ thường sai nhiều nhưng đến cuối kì 1 đều cố gắng.
- Để tạo hứng thú học tập cho các em, tôi luôn tạo ra trong lớp một không khí thi đua học tập tốt, sôi nổi : Thi đua giữa các tổ, các nhóm; thưởng cho những em tích cực giơ tay phát biếu ý kiến. Tôi ứng dụng phương pháp dạy học Lấy học sinh làm trung tâm; phương pháp Bàn tay nặn bột; phương pháp Định hướng phát triển năng lực của học sinh. Sử dụng thường xuyên đồ dùng dạy học ( Đồ dùng tự làm; đồ dùng mượn nhà trường và tranh ảnh, đồ vật các em tự sưu tầm); tăng cường hình thức thảo luận nhóm trong dạy học... giúp cho giờ học sinh động hơn, các em nắm chắc kiến thức và nhớ bài lâu hơn.
Ngoài ra, tôi còn sắp xếp thời gian để đọc nhiều tài liệu, thường xuyên theo dõi thời sự, tin tức, để bồi dưỡng kiến thức cho bản thân từ đó giúp cho việc giảng dạy, giáo dục học sinh đạt hiệu quả cao hơn.
Chính nhờ kiến thức chuyên môn vững vàng, sự gần gũi, nắm bắt tình hình kịp thời của học sinh, quan tâm sát sao tới các em mà sự chuyển biến của học sinh thể hiện rất rõ, tạo sự phấn khởi trong học sinh giúp các em có hướng phấn đấu đi lên.
7.3.6.Biện pháp 6:. Tổ chức các hoạt động xây dựng tập thể lớp và rèn kĩ năng sống cho HS.
Một tập thể lớp tốt là một tập thể đoàn kết, thân ái, thân thiện, cởi mở, tôn trọng nhau. Để xây dựng tập thể đó tôi đã tạo điều kiện cho học sinh thể hiện sự quan tâm lẫn nhau. Chẳng hạn vào dịp sinh nhật của một thành viên trong lớp, tôi đã tổ chức cho các em làm thiệp chúc mừng, chuẩn bị các tiết mục văn nghệ và những lời chúc mừng bạn. Thăm hỏi bạn bị ốm; giúp đỡ khi bạn khó khăn
Để các tiết Hoạt động tập thể thực sự có hiệu quả, tôi đã tăng cường tổ tổ chức trò chơi hoặc hướng dẫn học sinh tự tổ chức trò chơi. Thiết nghĩ những giờ sinh hoạt vui chơi như vậy sẽ giúp học mạnh dạn hơn, tăng cường sự gắn bó đoàn kết trong lớp học. Chẳng hạn tôi đã chia lớp thành 3 tổ, mỗi tổ sẽ đảm nhận nhiệm vụ tổ chức trò chơi trong giờ sinh hoạt của từng tuần. Tôi định hướng cho các em tìm một số trò chơi hấp dẫn như:
* Đoán tên đồ vật (con vật ) qua hành động:
Cách chơi: Một bạn là quản trò sẽ lên diễn tả con vật mình định đố bằng hành động. Các bạn còn lại quan sát và đoán xem đó là t